Hoofdstuk 3: wondmanagement
Inleiding
Wat is een wonde?
Een wonde is een verbreking van de huid en onderliggend weefsel die het gevolg is van een exogene beschadiging
(mechanisch-, chemische-, fysische beschadiging) of die zicht ontwikkelt door de aanwezigheid van een onderliggend
stoornis. (een endogene beschadiging)
Type wonden
Exogene wonden
- Niet-iatrogene wonden = traumatische wonde
mechanische:
* gesloten wonden: Decubitus, …
*open wonden bijv. snijwonden, skin tears, schaafwonden, Decubitus, IAD, Intertrigo,
fysische bijv. brandwonden,vriesletsels
chemische bijv. wonden ten gevolge van zuren, basen
- Iatrogene wonden = t.g.v. medisch ingrijpen
mechanische:
*gesloten wonden
*open wonden bijv. postoperatieve wonden, externe fixateurs, Insteekplaats redon, amputaties, donorsites
fysische bijv. radiodermitis
chemische bijv. extravasatieletsels
endogene wonden
- Diabetes ulcus
- Arterieel ulcus
- Veneus ulcus
- Oncologisch ulcus
Woundbed preparation & care cycle volgens het TIME(D) en H-concept
T: observatie van het weefsel
- De locatie van de wonde = bepalend voor de snelheid van de wondgenezing
- Type weefsel: granulatie, fibrineus, necrotisch, samengesteld
- Grootte: lengte breedte, diepte
- Oppervlakkige wonde: epiderm/derm/ subcutaan weefsel
- Diepe wonde: weke weefsels onder de fascia, spieren, pezen, bot
,13. debrideren
13.1. definitie
Debrideren is het verwijderen van hechtend, dood, beschadigd of geïnfecteerd weefsel.(debris)
Het verwijderen van necrotisch materiaal, beslag, afgestorven weefsel, oppervlakkige korsten, geïnfecteerd weefsel,
hyperkeratose, pus, hematomen, vreemd materiaal, débris, stukjes bot of een ander soortig microbiologische
belasting van een wond, met als doel de wondgenezing te verbeteren.
Reinigen: Reinigen wordt gedefinieerd als het verwijderen van vuil uit de wonde.LOS metabolisch afval of vreemd
materiaal.
de reguliere zorg van niet-helende acute en chronische wonden.
13.2. doelstellingen
- Verwijderen van debris
- Verminderen geur, buitensporig exsudaat, risico infectie
- Stimuleren wondranden, epithelialisatie
- Verbeteren kwaliteit van leven
Aanpak T: Noodzaak debrideren? Reinigen.
Aanpak I: Infectie ? Inflammatie? (bacterieel evenwicht)
Aanpak M: Verbanden die het evenwicht van het wondvocht herstellen. (Optimaal vochtig milieu creëren)
Aanpak E: Epitelialisatie bevorderen, wondomgeving ondersteunen
13.3. indicaties en tegenindicaties
13.3.1. indicaties
- Traumatische vuile wonden: nat beslag, wonderrand verweekt Droge fibrine, lokale infectie
- biofilm
- Chronische wonden ( necrotisch weefsel en bacteriële last verminderen onderhoudsdebridementen)
Wat is een biofilm?
Een symbiose van verschillende soorten bacteriën met een voor hen beschermende werking.
- Deze laag zie je niet met het blote oog.
- Er zijn wel wondaspecten die een biofilm doen vermoeden: slijm, infectie
Sommige bacteriën in biofilms produceren pigmenten die een visualisatievan de biofilm mogelijk maken. Bijv.
Pseudomonas Aeroginosa.
Biofilms verwijderen
Een beloftevolle technologie ligt in de surfactant eigenschappen van sommige polyhexamethyleen biguaniden
woundcleanser (polyhexanide of PHMB) zoals Prontosan ®.
De surfactant factor (betaine) vermindert de oppervlaktespanning en helpt tot het verwijderen van debris en
bacteriën door irrigatie. Eveneens kunnen middelen zoals povidonjodium (Isobetadine Uniwash®) en chloorhexide
gebruikt worden.
13.3.2. tegenindicaties
- Bij patiënten met een onvoldoende vasculaire toevoer.
- Enkele vormen van debrideren zijn tegen aangewezen bij oncologische wonden.
13.3.3. methodes
Mechanisch debridement: Wet-to-dry debridement, Paraffinegaas, Gaas, Monofilament vezelkompres
Autolytisch debridement
Enzymatisch debridement
Biochirurgisch debridement: madentherapie
Chirurgisch en scherp debridement
, Mechanisch debridement
Wet-to-dry methode met gaas en paraffinegaas: weinig bewijs om deze methoden nog te ondersteunen. De
beperkingen zouden het gebruik in de klinische praktijk moeten uitsluiten. (pijnlijk)
Monofilament vezelkompres:
snelle, veilige en eenvoudige methode
Weinig tot geen pijn
Min. 2 tot 5 min wonde rubben.
Goed resultaat op verwijderen van adherente fibrine, losliggende necrose en omliggende hyperkeratose.
Minder pijnlijk.
Autolytische debridement
Stimuleren van het endogeen debrideringsproces m.a.w. je stimuleert het lichaamseigen vermogen tot herstel.
Autolytisch debridement is een selectief debridement door het opwekken van lichaamseigen proteolytische
enzymen van de patiënt en het activerenvan fagocyten. Zichtbaar na 3 weken.
Creëren van een optimaal vochtig milieu d.m.v. een verband.
Occlusieve- en semi-occlusieve verbanden: Hydrogels, hydrocolloïden (bij wonden met weinig vocht), hydrofibers,
alginaten
Enzymatisch debridement
Aanbrengen van producten met proteolytische enzymen om de fibrine / necrose op te lossen. Het heeft een sneller
resultaat dan het autolytische debridement. Enzymatische alginogel
Biochirurgisch debridement (madentherapie)
Met biochirurgie wordt ook bedoeld madentherapie, larventherapie. Het is het toepassen van steriele levende
Lucilia Sericata maden in de wond. Ze verwijderen necrose.
De voornaamste functies die aan maden en of hun excreten en secreten worden toegeschreven zijn: debridement,
antibacteriële werking, bevorderen van de wondgenezing.
Chirurgisch debridement/ scherp debridement
= klein chirurgische procedure aan bed waarbij dode weefsel wegsneden wordt door middel van: courette,
cuttermesje, schaar. Snelle methode
C HANDELING
14. verbandenkennis
14.1. inleiding
14.2. overzicht wondverbanden
Passieve verbanden Actieve verbanden Antibacteriële verbanden Overige
behandelingsmodaliteiten
Gaascompres Polyurethaanfilm Zilververband Divers specifiek
Absorberend verband hydrogels Honingzalf verbandmateriaal
Geïmpregneerd verband Hydrocolloïd Antibacteriële verbanden Vacuümtherapie
Wondrandbeschermers Enzyme alginogel en -zalven Hyperbare
Niet-klevend verband Schuimverband zuurstoftherapie
Hydrofiber Biolicht
Alginaat Madentherapie
Passieve verbanden
= Passieve verbanden oefenen geen actieve werking uit op de wondheling. Ze worden gebruikt omwille van hun
afdekkende, nietinklevende of absorberende werking.
Inleiding
Wat is een wonde?
Een wonde is een verbreking van de huid en onderliggend weefsel die het gevolg is van een exogene beschadiging
(mechanisch-, chemische-, fysische beschadiging) of die zicht ontwikkelt door de aanwezigheid van een onderliggend
stoornis. (een endogene beschadiging)
Type wonden
Exogene wonden
- Niet-iatrogene wonden = traumatische wonde
mechanische:
* gesloten wonden: Decubitus, …
*open wonden bijv. snijwonden, skin tears, schaafwonden, Decubitus, IAD, Intertrigo,
fysische bijv. brandwonden,vriesletsels
chemische bijv. wonden ten gevolge van zuren, basen
- Iatrogene wonden = t.g.v. medisch ingrijpen
mechanische:
*gesloten wonden
*open wonden bijv. postoperatieve wonden, externe fixateurs, Insteekplaats redon, amputaties, donorsites
fysische bijv. radiodermitis
chemische bijv. extravasatieletsels
endogene wonden
- Diabetes ulcus
- Arterieel ulcus
- Veneus ulcus
- Oncologisch ulcus
Woundbed preparation & care cycle volgens het TIME(D) en H-concept
T: observatie van het weefsel
- De locatie van de wonde = bepalend voor de snelheid van de wondgenezing
- Type weefsel: granulatie, fibrineus, necrotisch, samengesteld
- Grootte: lengte breedte, diepte
- Oppervlakkige wonde: epiderm/derm/ subcutaan weefsel
- Diepe wonde: weke weefsels onder de fascia, spieren, pezen, bot
,13. debrideren
13.1. definitie
Debrideren is het verwijderen van hechtend, dood, beschadigd of geïnfecteerd weefsel.(debris)
Het verwijderen van necrotisch materiaal, beslag, afgestorven weefsel, oppervlakkige korsten, geïnfecteerd weefsel,
hyperkeratose, pus, hematomen, vreemd materiaal, débris, stukjes bot of een ander soortig microbiologische
belasting van een wond, met als doel de wondgenezing te verbeteren.
Reinigen: Reinigen wordt gedefinieerd als het verwijderen van vuil uit de wonde.LOS metabolisch afval of vreemd
materiaal.
de reguliere zorg van niet-helende acute en chronische wonden.
13.2. doelstellingen
- Verwijderen van debris
- Verminderen geur, buitensporig exsudaat, risico infectie
- Stimuleren wondranden, epithelialisatie
- Verbeteren kwaliteit van leven
Aanpak T: Noodzaak debrideren? Reinigen.
Aanpak I: Infectie ? Inflammatie? (bacterieel evenwicht)
Aanpak M: Verbanden die het evenwicht van het wondvocht herstellen. (Optimaal vochtig milieu creëren)
Aanpak E: Epitelialisatie bevorderen, wondomgeving ondersteunen
13.3. indicaties en tegenindicaties
13.3.1. indicaties
- Traumatische vuile wonden: nat beslag, wonderrand verweekt Droge fibrine, lokale infectie
- biofilm
- Chronische wonden ( necrotisch weefsel en bacteriële last verminderen onderhoudsdebridementen)
Wat is een biofilm?
Een symbiose van verschillende soorten bacteriën met een voor hen beschermende werking.
- Deze laag zie je niet met het blote oog.
- Er zijn wel wondaspecten die een biofilm doen vermoeden: slijm, infectie
Sommige bacteriën in biofilms produceren pigmenten die een visualisatievan de biofilm mogelijk maken. Bijv.
Pseudomonas Aeroginosa.
Biofilms verwijderen
Een beloftevolle technologie ligt in de surfactant eigenschappen van sommige polyhexamethyleen biguaniden
woundcleanser (polyhexanide of PHMB) zoals Prontosan ®.
De surfactant factor (betaine) vermindert de oppervlaktespanning en helpt tot het verwijderen van debris en
bacteriën door irrigatie. Eveneens kunnen middelen zoals povidonjodium (Isobetadine Uniwash®) en chloorhexide
gebruikt worden.
13.3.2. tegenindicaties
- Bij patiënten met een onvoldoende vasculaire toevoer.
- Enkele vormen van debrideren zijn tegen aangewezen bij oncologische wonden.
13.3.3. methodes
Mechanisch debridement: Wet-to-dry debridement, Paraffinegaas, Gaas, Monofilament vezelkompres
Autolytisch debridement
Enzymatisch debridement
Biochirurgisch debridement: madentherapie
Chirurgisch en scherp debridement
, Mechanisch debridement
Wet-to-dry methode met gaas en paraffinegaas: weinig bewijs om deze methoden nog te ondersteunen. De
beperkingen zouden het gebruik in de klinische praktijk moeten uitsluiten. (pijnlijk)
Monofilament vezelkompres:
snelle, veilige en eenvoudige methode
Weinig tot geen pijn
Min. 2 tot 5 min wonde rubben.
Goed resultaat op verwijderen van adherente fibrine, losliggende necrose en omliggende hyperkeratose.
Minder pijnlijk.
Autolytische debridement
Stimuleren van het endogeen debrideringsproces m.a.w. je stimuleert het lichaamseigen vermogen tot herstel.
Autolytisch debridement is een selectief debridement door het opwekken van lichaamseigen proteolytische
enzymen van de patiënt en het activerenvan fagocyten. Zichtbaar na 3 weken.
Creëren van een optimaal vochtig milieu d.m.v. een verband.
Occlusieve- en semi-occlusieve verbanden: Hydrogels, hydrocolloïden (bij wonden met weinig vocht), hydrofibers,
alginaten
Enzymatisch debridement
Aanbrengen van producten met proteolytische enzymen om de fibrine / necrose op te lossen. Het heeft een sneller
resultaat dan het autolytische debridement. Enzymatische alginogel
Biochirurgisch debridement (madentherapie)
Met biochirurgie wordt ook bedoeld madentherapie, larventherapie. Het is het toepassen van steriele levende
Lucilia Sericata maden in de wond. Ze verwijderen necrose.
De voornaamste functies die aan maden en of hun excreten en secreten worden toegeschreven zijn: debridement,
antibacteriële werking, bevorderen van de wondgenezing.
Chirurgisch debridement/ scherp debridement
= klein chirurgische procedure aan bed waarbij dode weefsel wegsneden wordt door middel van: courette,
cuttermesje, schaar. Snelle methode
C HANDELING
14. verbandenkennis
14.1. inleiding
14.2. overzicht wondverbanden
Passieve verbanden Actieve verbanden Antibacteriële verbanden Overige
behandelingsmodaliteiten
Gaascompres Polyurethaanfilm Zilververband Divers specifiek
Absorberend verband hydrogels Honingzalf verbandmateriaal
Geïmpregneerd verband Hydrocolloïd Antibacteriële verbanden Vacuümtherapie
Wondrandbeschermers Enzyme alginogel en -zalven Hyperbare
Niet-klevend verband Schuimverband zuurstoftherapie
Hydrofiber Biolicht
Alginaat Madentherapie
Passieve verbanden
= Passieve verbanden oefenen geen actieve werking uit op de wondheling. Ze worden gebruikt omwille van hun
afdekkende, nietinklevende of absorberende werking.
