SAMENVATTING MODULE NEUROLOGIE II
LES 1A: THEORETISCHE BASIS NEUROREVALIDATIE: FRAMEWORK
DEFINITIE NEUROREVALIDATIE WHO
“Proces dat personen met een beperking helpt bij het bereiken en behouden van een optimale functie en
gezondheid in interactie met hun omgeving”
Om dit te bereiken vereist het een actief partnerschap tussen de patiënt, zijn familie en een hele reeks
gezondheids- en sociale zorgverleners
WHY IS A CONCEPTUAL FRAMEWORK IMPORTANT?
• Late jaren ‘80 : grote toename in kennis betreffende revalidatie van P’en met neurologische
aandoeningen
• Evidentie concepten?
o Moeilijk om evidentie in praktijk toe te passen
o Concepten veel gebruikt in de praktijken zonder weinig evidentie
o Men wil meer evidence based behandelingen
• Overzichtsartikels en richtlijnen voor specifieke aandoeningen = goede basis voor toe te passen in de
praktijk
“Components selected within therapy sessions should be evidence based rather than based on therapist
preference for a specific treatment approach. However, it is also important to realise that there are still many
key areas of clinical practice with no evidence or conflicting evidence; therefore therapists will always need to
rely on their clinical reasoning skills to select treatment techniques appropirate to the needs, wishes and goals
of patients and their carers. This meets the requirements of EBP, which is defined as the integration of best
evidence with clinical expertise and patient values (Sackett et al. 1996)”
KLINISCH REDENEREN IN NEUROLOGISCHE REVALIDATIE
Klinisch redeneren is nodig voor de behandeling bij neurologische patiënten!
• informatieverzameling
o Op subjectieve en objectieve manier
o Gebruik makend van gestandaardiseerde uitkomstmaten
• hypothesevorming
• revalidatieplan opmaken
• evalueren en aanpassen
o om zo verder de behandeling te gaan uitvoeren
1
,10 PRINCIPES VAN DE NEUROREVALIDATIE
Kan je nalezen in het handboek en sommige
aspecten komen later terug in de lessen.
DOELSTELLINGEN VAN DE NEUROREVALIDATIE
RAMP: RECOVERY ADAPTATION MAINTENANCE PREVENTION
• Recovery: herstellen van beweging en functie
• Adaptatie of compensatie: gebruiken van alternatieve
bewegingsstrategieën om taak te gaan volbrengen
• Maintain: behoud van functie (willen niet dat P achteruit gaat)
• Preventie:
o Preventie van negatieve complicaties: zoals atrofie of contracturen
o Preventie van recidief: bv opnieuw krijgen van een beroerte
LES 1B: NEUROPLASITICITEIT: CONDITIO SINE QUA NON VOOR NEUROLOGISCHE
REVALIDATIE
Hierbij stellen we ons de vraag of de werking van de
hersenen te vergelijken zijn met een computer.
Voor een deel kunnen we dit vergelijken, maar bij een
computer is alles voorgeprogrammeerd en een computer
leert niet uit zichzelf. De computer past zich ook niet aan
➔ proberen dit via artificiele intelligentie te realiseren.
Toch nog groot verschil tussen hersenen en computer.
Hersenen is een levend orgaan en geen vaste structuren. Het bevat
bloedvaten, hersenweefsel, zenuwen, verbindingen, enz. Dit heeft de
mogelijkheid dat de hersenen steeds veranderbaar zijn.
2
,HOW THE BRAIN WORKS
Diep in het centrum van het brein zit de hersenstam dit is het oudste deel van de hersenen (= reptielhersenen).
Belangrijk bij:
• Ademen
• Hartfrequentie
• Bloeddruk
• Honger of dorstig gevoel
• Fundamentele emoties
Boven de hersenstam vinden we de thalamus (= oudere versie van hersenen) die nu werkt als doorgang voor
de hoger gelegen corticale regio’s. Alle sensorische informatie passeert door de thalamus wordt dan
doorgestuurd naar de juiste regio van de cortex voor verdere interpretatie. Rond de thalamus zit een structuur
die we de hyppocampus = zaad van spatiaal werkende geheugen (helpt ons herinneren hoe we terug thuis
moeten geraken.
De buitenkant noemt men de cerebrale cortex, deze is onderverdeeld in verschillende kwabben.
• Occipitale kwab: bevat visuele cortex ➔ belangrijk bij zicht
• Parietale kwab: belangrijk bij verwerken van sensorische informatie en integreert dit met visuele
informatie vanuit de occipitale kwab
• Temporale kwab: centrum voor geheugen en leren (omvat de hyppocampus en verschillende andere
regio’s die belangrijk zijn bij herkennen van objecten, geluiden en omgevingen)
• Frontale kwab: belangrijkste deel van de hersenen die bepaalt wie we zijn
o Deel waar onze hogere emoties en personaliteit bepaald worden
o Ook taal en sociaal gedrag
o Decision making centre
o Bevat de motorcortex = voor vrijwillige bewegingen
Achteraan vinden we het cerebellum = regio die beweging coördineert ➔ laat ons toe om verschillende sets
van spieren te gebruiken in een gecoördineerde orde (bv: om dingen vast te nemen)
Hersenen zijn opgebouwd uit biljoenen cellen (= neuronen), deze cellen zijn gespecialiseerd. Met lange
extensies communiceren ze met elkaar en vormen ze netwerken. Deze netwerken vormen de basis van hoe de
hersenen werken. Opbouw:
• Dendrieten: vangen inkomende informatie op van andere neuronen
• Cellichaam: hierdoor passeren de signalen
• Axonen: sturen de signalen door naar de andere neuronen
Neuronen gebruiken elektrische signalen om te communiceren, maar het doorgeven van het signaal van de ene
neuron naar de andere is een chemisch proces. Dit gebeurt via synapsen en wordt gevormd door de terminal
van een axon en dendrieten. Dit gebeurt via neurotransmitters, deze zijn opgeborgen in kleine vesikels in het
axonterminal of presynaptische spleet. Vesikels laten hun inhoud (= neurotransmitters) vrij in synaptische
spleet. Daar binden ze op receptoren, die zorgen ervoor dat ionen kunnen doorgelaten worden. Deze ionen die
de dendrieten betreden zijn gelijk aan het signaal die verzonden werd door het neuron. Zo kan informatie
doorgegeven worden.
3
, NEUROPLASTICITEIT
• Vervormbaarheid
• Het vermogen van neuronen en het zenuwstelsel om qua eigenschappen te veranderen
(veranderingen zijn structureel, chemisch, fysiologisch van aard)
• Plasticiteit is de biologische basis voor ontwikkeling, leren en herstelvermogen
Tijdens ontwikkeling gaan neurale netwerken
zich vormen en bestaat er een primair netwerk
van hersenverbindingen ➔ tijdens leren
vormen zich secundaire netwerken die
individueel verschillend zijn ➔ bij herstel is er
re – organisatie (= vormen ook nieuwe
netwerken)
1. PLASTICITEIT VAN HET GEZONDE BREIN
NATURE AND NURTURE
• ontwikkeling van de hersenen
• leren
• kritische periodes
ONDERHOUD EN VERFIJNING VAN CONNECTIES
• Er zijn 1014 connecties in het brein !
• Er zijn 15.000 verschillende proteïnen in het ZS (proteïnen zorgen voor werking van hersenen)
• De proteïnen worden gecombineerd tot codes
• Target herkenning gebeurt via een combinatie van enkele moleculen (vgl cijferslot)
• Gevormde synapsen kunnen worden gemodifieerd afhankelijk van hun gebruik (= modificatie)
NEUROPLASTICITEIT
verandering of modificatie in de connectiviteit van het ZS kan adaptief zijn of maladaptief zijn!
Hoe zenuwcellen:
• contact maken met elkaar
• een verbinding versterken als dat geschikt is
• een verbinding verbreken als dat geschikt is
• de fysiologische werking controleren van anatomische connecties
4
LES 1A: THEORETISCHE BASIS NEUROREVALIDATIE: FRAMEWORK
DEFINITIE NEUROREVALIDATIE WHO
“Proces dat personen met een beperking helpt bij het bereiken en behouden van een optimale functie en
gezondheid in interactie met hun omgeving”
Om dit te bereiken vereist het een actief partnerschap tussen de patiënt, zijn familie en een hele reeks
gezondheids- en sociale zorgverleners
WHY IS A CONCEPTUAL FRAMEWORK IMPORTANT?
• Late jaren ‘80 : grote toename in kennis betreffende revalidatie van P’en met neurologische
aandoeningen
• Evidentie concepten?
o Moeilijk om evidentie in praktijk toe te passen
o Concepten veel gebruikt in de praktijken zonder weinig evidentie
o Men wil meer evidence based behandelingen
• Overzichtsartikels en richtlijnen voor specifieke aandoeningen = goede basis voor toe te passen in de
praktijk
“Components selected within therapy sessions should be evidence based rather than based on therapist
preference for a specific treatment approach. However, it is also important to realise that there are still many
key areas of clinical practice with no evidence or conflicting evidence; therefore therapists will always need to
rely on their clinical reasoning skills to select treatment techniques appropirate to the needs, wishes and goals
of patients and their carers. This meets the requirements of EBP, which is defined as the integration of best
evidence with clinical expertise and patient values (Sackett et al. 1996)”
KLINISCH REDENEREN IN NEUROLOGISCHE REVALIDATIE
Klinisch redeneren is nodig voor de behandeling bij neurologische patiënten!
• informatieverzameling
o Op subjectieve en objectieve manier
o Gebruik makend van gestandaardiseerde uitkomstmaten
• hypothesevorming
• revalidatieplan opmaken
• evalueren en aanpassen
o om zo verder de behandeling te gaan uitvoeren
1
,10 PRINCIPES VAN DE NEUROREVALIDATIE
Kan je nalezen in het handboek en sommige
aspecten komen later terug in de lessen.
DOELSTELLINGEN VAN DE NEUROREVALIDATIE
RAMP: RECOVERY ADAPTATION MAINTENANCE PREVENTION
• Recovery: herstellen van beweging en functie
• Adaptatie of compensatie: gebruiken van alternatieve
bewegingsstrategieën om taak te gaan volbrengen
• Maintain: behoud van functie (willen niet dat P achteruit gaat)
• Preventie:
o Preventie van negatieve complicaties: zoals atrofie of contracturen
o Preventie van recidief: bv opnieuw krijgen van een beroerte
LES 1B: NEUROPLASITICITEIT: CONDITIO SINE QUA NON VOOR NEUROLOGISCHE
REVALIDATIE
Hierbij stellen we ons de vraag of de werking van de
hersenen te vergelijken zijn met een computer.
Voor een deel kunnen we dit vergelijken, maar bij een
computer is alles voorgeprogrammeerd en een computer
leert niet uit zichzelf. De computer past zich ook niet aan
➔ proberen dit via artificiele intelligentie te realiseren.
Toch nog groot verschil tussen hersenen en computer.
Hersenen is een levend orgaan en geen vaste structuren. Het bevat
bloedvaten, hersenweefsel, zenuwen, verbindingen, enz. Dit heeft de
mogelijkheid dat de hersenen steeds veranderbaar zijn.
2
,HOW THE BRAIN WORKS
Diep in het centrum van het brein zit de hersenstam dit is het oudste deel van de hersenen (= reptielhersenen).
Belangrijk bij:
• Ademen
• Hartfrequentie
• Bloeddruk
• Honger of dorstig gevoel
• Fundamentele emoties
Boven de hersenstam vinden we de thalamus (= oudere versie van hersenen) die nu werkt als doorgang voor
de hoger gelegen corticale regio’s. Alle sensorische informatie passeert door de thalamus wordt dan
doorgestuurd naar de juiste regio van de cortex voor verdere interpretatie. Rond de thalamus zit een structuur
die we de hyppocampus = zaad van spatiaal werkende geheugen (helpt ons herinneren hoe we terug thuis
moeten geraken.
De buitenkant noemt men de cerebrale cortex, deze is onderverdeeld in verschillende kwabben.
• Occipitale kwab: bevat visuele cortex ➔ belangrijk bij zicht
• Parietale kwab: belangrijk bij verwerken van sensorische informatie en integreert dit met visuele
informatie vanuit de occipitale kwab
• Temporale kwab: centrum voor geheugen en leren (omvat de hyppocampus en verschillende andere
regio’s die belangrijk zijn bij herkennen van objecten, geluiden en omgevingen)
• Frontale kwab: belangrijkste deel van de hersenen die bepaalt wie we zijn
o Deel waar onze hogere emoties en personaliteit bepaald worden
o Ook taal en sociaal gedrag
o Decision making centre
o Bevat de motorcortex = voor vrijwillige bewegingen
Achteraan vinden we het cerebellum = regio die beweging coördineert ➔ laat ons toe om verschillende sets
van spieren te gebruiken in een gecoördineerde orde (bv: om dingen vast te nemen)
Hersenen zijn opgebouwd uit biljoenen cellen (= neuronen), deze cellen zijn gespecialiseerd. Met lange
extensies communiceren ze met elkaar en vormen ze netwerken. Deze netwerken vormen de basis van hoe de
hersenen werken. Opbouw:
• Dendrieten: vangen inkomende informatie op van andere neuronen
• Cellichaam: hierdoor passeren de signalen
• Axonen: sturen de signalen door naar de andere neuronen
Neuronen gebruiken elektrische signalen om te communiceren, maar het doorgeven van het signaal van de ene
neuron naar de andere is een chemisch proces. Dit gebeurt via synapsen en wordt gevormd door de terminal
van een axon en dendrieten. Dit gebeurt via neurotransmitters, deze zijn opgeborgen in kleine vesikels in het
axonterminal of presynaptische spleet. Vesikels laten hun inhoud (= neurotransmitters) vrij in synaptische
spleet. Daar binden ze op receptoren, die zorgen ervoor dat ionen kunnen doorgelaten worden. Deze ionen die
de dendrieten betreden zijn gelijk aan het signaal die verzonden werd door het neuron. Zo kan informatie
doorgegeven worden.
3
, NEUROPLASTICITEIT
• Vervormbaarheid
• Het vermogen van neuronen en het zenuwstelsel om qua eigenschappen te veranderen
(veranderingen zijn structureel, chemisch, fysiologisch van aard)
• Plasticiteit is de biologische basis voor ontwikkeling, leren en herstelvermogen
Tijdens ontwikkeling gaan neurale netwerken
zich vormen en bestaat er een primair netwerk
van hersenverbindingen ➔ tijdens leren
vormen zich secundaire netwerken die
individueel verschillend zijn ➔ bij herstel is er
re – organisatie (= vormen ook nieuwe
netwerken)
1. PLASTICITEIT VAN HET GEZONDE BREIN
NATURE AND NURTURE
• ontwikkeling van de hersenen
• leren
• kritische periodes
ONDERHOUD EN VERFIJNING VAN CONNECTIES
• Er zijn 1014 connecties in het brein !
• Er zijn 15.000 verschillende proteïnen in het ZS (proteïnen zorgen voor werking van hersenen)
• De proteïnen worden gecombineerd tot codes
• Target herkenning gebeurt via een combinatie van enkele moleculen (vgl cijferslot)
• Gevormde synapsen kunnen worden gemodifieerd afhankelijk van hun gebruik (= modificatie)
NEUROPLASTICITEIT
verandering of modificatie in de connectiviteit van het ZS kan adaptief zijn of maladaptief zijn!
Hoe zenuwcellen:
• contact maken met elkaar
• een verbinding versterken als dat geschikt is
• een verbinding verbreken als dat geschikt is
• de fysiologische werking controleren van anatomische connecties
4
