Dit is een samenvatting van thema's maatschappijleer over het hoofdstuk rechtstaat. Ik hoop dat deze samenvatting helpt bij het leren en het halen van een goed cijfer.
Als je nog vragen of opmerkingen hebt, laat het dan vooral aan mij weten.
H1
Totalitaire staatpolitiestaat
Geen sociaal contract tussen bestuurders en bevolking, want de bestuurders
bepalen welke regels gelden en ze wijken daarvan af wanneer het ze uitkomt.
Nog rechtelozer zijn mensen die in een staat leven die verscheurd wordt door een
burgeroorlog.
Wat is een rechtstaat?
De overheid beschermt burgers tegen elkaar, maar ook burgers worden tegen de
overheid beschermd.
Nederlands is een:
Democratische rechtsstaat: burgers mogen meebeslissen.
- Grondrechten beschermen burgers tegen de macht en willekeur van de
overheid.
Sociale rechtsstaat: er zijn wetten en voorzieningen om de welvaart en het
welzijn van burgers te bevorderen.
- Mensen durven met elkaar in contract te treden, sociale bindingen aan te
gaan.
- Collectieve voorzieningen (Uitkeringen, kinderbijslag, huursubsidie enzo.)
Voordelen:
Relatief veel sociale vrede en sociale cohesie
Er is sprake van vertrouwen en wederkerigheid
- Burgers vertrouwen in een rechtvaardig rechtssysteem en vertrouwen dat
elke burger aan de wetten houdt.
Rechtszekerheid
- De overheid verwacht dat burgers zich aan de wet houden en andersom.
Een rechtstaat is kwetsbaar.
Hoe is de rechtsstaat ontstaan?
Tot de 18e eeuw oefenden koningen en ander machthebbers onbegrensde macht uit
op burgers.
In de 18e eeuw (de eeuw van de Verlichting) ontstond het verlangen naar
maatschappelijk geluk. Arme burgers, maar ook de burgerij en delen van de adel
oefenden druk uit om de macht van vorsten in te perken en rechtssystemen en
machstructuren te institutionaliseren.
De burgerij geloofde in de kracht van de redevoorwaarden voor een rechtvaardige
en gelukkige samenleving.
- Een belangrijke voorwaarde is vrijheid>de macht van de staat moest
worden ingeperkt.
, Democratisch vastgestelde regels leiden tot een sociaal contract tussen burgers en
bestuurders.
- Burgers en de overheid accepteren hun recht en plichten
- Overheid heeft een geweldsmonopolie, maar is gehouden aan afspraken
die burgers en overheid overeenkomen.
Beginselen van een rechtsstaat:
Het beginsel van grondrechten
- Alle mensen zijn in vrijheid en gelijkheid geboren en moeten zo ook
kunnen samenleven.
Het soevereiniteits- en democratiebeginsel
- De mensen sluiten gezamenlijk een vredesakkoord, het sociaal contract.
Het legaliteitsbeginsel
- Er is een staat die het sociaal contract tussen mensen kan afdwingen,
maar die strikt gebonden is aan de wetten die de partijen zelf hebben
opgesteld.
Het beginsel van de trias politica
- De macht van de staat wordt voor de zekerheid verder begrensd door
interne scheiding van de staatsmacht
H2
Grondwetten vormen de stichtingsakte voor rechtsstaten, omdat het iedereen
dezelfde rechten en plichten geeft.
De grondwet:
begrenst de macht van de staat.
legt fundamentele rechten van burgers vast.
geeft aan hoe de machtsorganen van de staat zijn georganiseerd.
drukt de eenheid van de natie uit.
Ontstaan van de grondwet
1798: Franse revolutie1798: staatsregeling Bataafse Republiek1813: val van
Napoleon1814: Nederland krijgt eerste echte grondwet, waarin de macht van de
koning is vastgelegd1815: grondwetswijziging, België erbij1840: grondwijziging,
België weg1848: grondwetswijziging door Thorbecke, de macht van de koning
wordt ingeperkt.
Halverwege 19e eeuw vinden in heel Europa revoluties plaats.
De democratie werd vergroot door censuskiesrecht
Nederland wordt in 19e eeuw ook wel een nachtwakersstaat genoemd
Nachtwakersstaat zorgde voor sociale onrust, daardoor ontstond er een
klassenstrijd.
Gevolgen van de klassenstrijd was het ontstaan van algemeen kiesrecht.
De Duitse bezetting maakte een einde aan de grondrechten van burgers.
Door de gevolgen van de WOII komt er in de grondwet bescherming van burgers
tegen discriminatie en het recht op sociale zekerheid
Wat staat er in de grondwet
Klassieke grondrechten:
- de overheid moet dit garanderen
- nadruk op vrijheid en gelijkheid
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Meijerf. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.
