1. Inhoud
Wil de counselor de cliënten kunnen helpen met het aanpakken van hun
functioneringsprobleem, dan zal hij daarvoor eerst een goede werkrelatie moeten opbouwen.
Wat is daarvoor nodig? Naast allerhande kennis en vaardigheden is wellicht het
allerbelangrijkst de houding van de counselor. Hoe hij zijn cliënten ziet en hoe hij zijn rol ziet,
is bepalend voor hoe hij hen tegemoet treedt, hoe hij zijn kennis en vaardigheden inzet en of
de cliënten uiteindelijk daardoor in beweging zullen komen om hun problemen het hoofd te
bieden.
Empowerment legt de nadruk op hoe de counselor naar de cliënt kijkt. Maar de counselor zal
ook naar zichzelf moet kijken. Een goed zelfbeeld is immers nodig om therapeutisch te
kunnen werken. Daarom wordt als eerste stilgestaan bij een open houding, want een echte
en oprechte houding zorgt ervoor dat cliënten hun counselor moeilijke dingen kunnen
toevertrouwen. Dit lijkt voor velen vanzelfsprekend, maar juist daarom is het belangrijk op dit
onderwerp wat dieper in te gaan. Van daaruit kan er gekeken worden naar hoe aan een
samenwerkingsrelatie kan worden vormgegeven.
1.1 Een open houding
Luisteren
= met een “leeg hoofd”, niet denken, niet interpreteren …
Onmogelijk om niet te denken
Je kan niet niet denken
Je gaat altijd luisteren vanuit je eigen achtergrond
Je vergelijkt altijd met je eigen kaders / eigen interpretaties
Counseling verloopt gemakkelijker wanneer de counselor een open houding heeft ten
opzichte van zijn cliënten en actief werkt aan een samenwerkingsrelatie. Die samenwerking
is het meest effectief als cliënten zich veilig en gehoord voelen. Dat klinkt vanzelfsprekend,
maar is nogal een cliché. Reden om stil te staan bij hoe dat voor elkaar te krijgen.
Vaak wordt een open houding gelijkgesteld aan luisteren met een leeg hoofd. Maar hoe doe
je dat? Hoe zorg je ervoor dat je alleen luistert naar het verhaal zonder daarbij na te denken.
Deed je dat, dan zou je niet kunnen luisteren! Om dat wat een cliënt vertelt te begrijpen,
moet het geïnterpreteerd worden. En dat doe je door te denken. Je luistert dus niet met je
oren, maar met je hersenen. In feite is het zo dat de goede luisteraar als zijn zintuigen
gebruikt en zijn hersenen aan die combinatie van prikkels betekenis gaat geven.
Het punt is dat niet denken bijna een onmogelijke opgave is. Geen aandacht geven komt op
hetzelfde neer als veel aandacht geven. In beide gevallen ben je zo bezig met de
ongewenste gedachte dat jij geen aandacht hebt voor het luisteren naar het verhaal van de
ander. Kortom, een leeg hoofd is geen oplossing.
, Niet oordelen
Even zinloos als niet denken
Oordelen zijn een bestanddeel van je referentiekader (dingen die je in je hoofd hebt
zitten)
Referentiekader is noodzakelijk om cliënt te begrijpen
Je oordelen en meningen zijn een onderdeel van je referentiekader en dat kader heb je
broodnodig om überhaupt te kunnen begrijpen wat je cliënten vertellen. En je oordelen,
vooroordelen, gedachten ideeën, normen, waarden enzovoort zijn de kaders waarmee jij de
inhoud van wat je hoort vergelijkt. Van jezelf eisen dat je geen oordeel mag hebben, is
daarom even zinloos als eisen dat je niet mag nadenken.
Geen oplossingen bedenken?
Wat zou ik doen in die situatie?
Accepteer oplossingen als een manier om het perspectief van een ander in te nemen
Alleen: niet spuien! -> oplossingen bedenken voor het verhaal van de cliënt gedaan is
Hetzelfde geldt voor de neiging om gelijk te denken in termen van oplossingen; in feite is ook
dit een resultaat van willen begrijpen van wat de ander zegt door het te vergelijken met je
eigen ervaringen. Je gaat je als het ware voorstellen wat jij sou doen als jij je zou bevinden in
die positie van de ander. In eerste instantie doe je dit zodat jij kunt begrijpen waarmee de
ander te kampen heeft. De adviezen die opkomen negeren, is even zinloos als niet denken
of geen oordeel hebben.
Je neemt jezelf dus wel degelijk mee in elk gesprek!
Niet negeren
Accepteren
= ervan bewust zijn
Een open houding - wat dan wel?
Oprechte en volledige aandacht bij cliënt
Onwetende houding -> je weet niks van je cliënt
Cliënt = expert van eigen verhaal, alleen hij weet hoe het zit
Gebruik gedachten, gevoelens, oordelen en oplossingen om cliënten te begrijpen
Wees nieuwsgierig
Met andere woorden: je aandacht gaat volledig naar je cliënt, niet naar jezelf!
Observatief luisteren
Richt je op de reactie van de cliënt op je vragen, niet op de bedoeling van je vraag
Accepteer dat je cliënt bij jou iets teweeg brengt! Ga er nadien over reflecteren
Vraag door om te begrijpen wat hun gedachten en gevoelens VOOR HEN betekenen
Observatief luisteren:
Gaat ervan uit dat de counselor tijdens het gesprek de reacties van zijn cliënt observeert
Niet enkel verbale en non-verbale reacties
Welke emoties zie je bij de cliënt?
Bij deze houding laar de counselor de eigen doelen en interpretaties los en concentreert
zich op de reacties die zijn vragen teweeg brengen
“Wat betekend mijn vraag voor de ander?”
Begrijpen hoe de cliënt jou heeft begrepen, geeft heel wat aanknopingspunten
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lizadebacker. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.42. You're not tied to anything after your purchase.