van: Rayna Busch
klas: H5A
maand/jaar: December 2020
titel van de roman: Hersenschimmen
schrijver: J. Bernlef
jaar van eerste uitgave: 1984
Beantwoord elke vraag in het bijbehorende kader
Verwachting en eerste reactie
Je legt uit waarom je juist dit boek hebt gekozen. Schrijf op wat je van het boek verwachtte en
natuurlijk ook of die verwachtingen uitgekomen zijn. Heeft het lezen van het boek je teleurgesteld of
juist niet?
De volgende vragen kunnen je helpen bij het beschrijven van je verwachtingen en eerste reactie.
Heeft iemand je dit boek aangeraden en hechtte je veel waarde aan dat oordeel?
Was je nieuwsgierigheid geprikkeld doordat je een artikel over het boek gelezen had ?
Stond het boek hoog genoteerd in een top tien? Vind je het terecht dat het boek zo hoog genoteerd
staat?
Had je op tv of radio iets gezien of gehoord over dit boek?
Was je belangstelling gewekt door wat er op de achterflap van het boek stond?
Had je al eens eerder iets gelezen van deze schrijver en vond je dat mooi?
Had je de film eerst gezien? Vond je die beter of slechter?
Allereerst heb ik dit boek gekozen, doordat Mevrouw Scheltema mij over dit boek vertelde. Toen zij
vertelde dat het boek ging over hoe een man langzaam dement wordt en hoe hij dit ervaarde was ik
direct geïnteresseerd. Aangezien ik door Mevrouw Scheltema meer mooie en pakkende boeken
heb gevonden om te lezen verwachtte ik wel dat het een boek zou zijn die echt wat met me zou
doen. Ik vind dit onderwerp heel boeiend en was heel benieuw wat ik mij bij dit boek moest
voorstellen en de manier van hoe het geschreven was. Aangezien iemand die dit echt meemaakt dit
niet op deze manier kan navertellen was ik heel benieuwd hoe ‘’écht’’ het verhaal voelde wanneer
je het las en of ik er echt door geraakt/ in opgenomen zou worden. Toen ik wist waar het boek over
ging was een tweede reden dat ik dit boek koos om mijn cliënten beter te begrijpen bij het werk wat
ik doe. Ik werk als schoonmaakster van T zorg bij voornamelijk mensen die beginnend dement zijn
en ik hoopte door een verhaal zoals deze te lezen een beeld te krijgen hoe sommige van hen zich
wellicht voelen.
Ik had verwacht dat het boek qua verhaal goed zou zijn, maar toch een beetje ongeloofwaardig
door het ontbreken van eigen ervaring. Dit bleek echter niet zo te zijn, het voelde echt alsof ik in het
hoofd van de hoofdpersoon zat en alles wat gebeurde, elke gebeurtenis zelf ervaarde.
Beknopte samenvatting
Neem een goede samenvatting van de roman op. Hoe lang of kort die samenvatting moet zijn, is
moeilijk te zeggen. Je gebruikt een samenvatting om je goed te kunnen voorbereiden op het
mondeling examen literatuur. Ze moet dus lang en uitgebreid genoeg zijn om later nog als
geheugensteun te kunnen dienen.
Hersenschimmen begrijpt het verhaal en gevoel van iemand die langzaam wordt overgenomen
door zijn dementie en alles wat hij doet en heeft gedaan begint te vergeten. Er wordt beschreven
wat de impact van dementie is op de persoon die het ervaart en zijn omgeving
, Maarten merkt dat hij de laatste tijd wat vergeetachtiger wordt. Hij weet niet meer hoe laat het is, en
welke dag het is en af en toe vergeet hij om dingen te doen die hem gevraagd zijn. Dit beangstigd
hem een beetje, maar eigenlijk geeft hij de winter de schuld. Het liefst gaat hij met Robert
wandelen, om zijn gedachten van zich af te zetten.
Toch blijft hij piekeren over zijn vergeetachtigheid. Hij merkt op dat hij steeds vaker in zichzelf praat
en dat hij in gesprekken met anderen woorden gebruikt waar hij een hekel aan heeft/ die hij alleen
op zijn werk gebruikte (bv enfin). Vaak denkt hij ineens aan vroeger en soms laten deze
herinneringen hem dingen doen terwijl hij dat helemaal niet wilde.
Langzaam maar zeker begint Maarten heden en verleden door elkaar te halen. Het begin heel klein,
op het moment dat hij niet meer weet welke dag het is en op een zondag wacht tot de schoolbus
langs zal komen of als hij steeds vaker in gedachten verzonken is. Langzaam maar zeker kan hij
zich dingen niet meer herinneren en als hij zich iets herinnert, gaat hij volledig in die herinnering op.
Zo denkt hij op een dag dat hij weer op de kleuterschool is en van de juf de potlodendoos mag
halen. Hij loopt de gang door naar het materiaalhok en klimt op een stoel om de doos te gaan
zoeken. Dan staat Vera plots achter hem en haalt hem uit de droom. Hij blijkt op de keukenstoel in
hun washok te staan. Later geeft hij hele rare antwoorden op vragen, omdat hij net ergens anders
met z’n gedachten was. Als Vera hem een keer vraagt wat hij zo lang in de keuken deed, antwoordt
hij bijvoorbeeld vangstquota. Angstvallig probeert hij dit geheim te houden. Tijdens een wandeling
dwaalt hij in gedachten weer af. Uiteindelijk loopt hij naar de stad, waar hij het barmeisje verward
met zijn eerste liefde. Robert is alleen naar huis gelopen en Vera gaat hem zoeken.
Hij gaat steeds duidelijker dementeren. Op een dag staat hij op en heeft hij in zijn hoofd dat hij naar
een vergadering moet. Vera heeft echter voor de zekerheid alle deuren op slot gedaan. Uiteindelijk
breekt Maarten de deur open en loopt hij naar een vakantiehuisje aan het strand. Ook deze breekt
hij open en hij gaat binnen. Uiteindelijk komt hij weer bij bewustzijn en snel gaat hij terug naar huis.
Zijn tas vergeet hij.
Vera belt Dr Eardly. Deze komt, maar zegt dat ze met Maarten foto’s moet kijken en dat het dan wel
weer goed komt. Dit werkt echter niet helemaal. Vera belt Dr Eardly nogmaals en weer komt hij.
Maarten houdt een hele redevoering. Als Robert buiten is, maar de deuren op slot zitten, slaat hij
een raam in. Dit wordt later gemaakt door William, de buurjongen, aan wie Maarten de hele tijd naar
Kiss vraagt (het dode hondje). Ook wil hij hem de hele tijd bier geven.
Zijn verleden dringt steeds meer binnen in het heden, en op een van die momenten ontsnapt hij uit
huis. Zonder hond echter komt er van wandelen weinig of niets en dwalend door de duinen wordt hij
opgepikt door de vuurtorenwachter en naar huis gebracht. Voor Vera is de maat vol, ze kan het niet
meer aan. En op advies van dr. Eardly beland Maarten definitief thuis en in bed. Tenslotte wordt hij
afgevoerd naar een kliniek, waar het vooral wit is, wit. Denken is er dan voor Maarten eigenlijk niet
meer bij, hij kan slechts nog waarnemen. Steeds groter wordt de desoriëntatie, en alle verband
verdwijnt tussen Maartens gedachten. Tenslotte blijft er niets over van de man zoal we die in het
begin van het verhaal zagen. Aan het eind van de dag wordt hij uitgekleed en krijgt hij een pyjama
aan en een slaappil. Helemaal aan het eind is Vera bij hem op bezoek en vertelt ze dat het lente
wordt.
In het boek wordt ook de moeilijker wordende relatie tussen Vera en Maarten weergegeven. Een
eerste beschrijving die Maarten van haar geeft is nog heel scherp, duidelijk en redelijk uitgebreid.
Meer op het einde heeft hij het echter over een oude vrouw, die er een beetje verfomfaaid uitziet
met haar vochtig neerhangende slappe bruine krullen en haar gerimpelde hals. Nog later herkent hij
haar niet meer op foto’s en uiteindelijk weet hij helemaal niet meer wie ze is.
In het laatste deel van het boek weet Maarten zelf niet meer wie hij is. Eerst heeft hij het nog over
“mijn spullen”, “ik kan ..” etc. Maar naarmate hij verder aftakelt begint hij in derde persoon over
zichzelf te praten, om het uiteindelijk alleen nog maar over ‘het’ te hebben. Tegelijk met deze
verandering in benoeming van zichzelf, trekt hij zich steeds meer in zijn hoofd terug. Hij
communiceert bijna niet meer met de buitenwereld, maar denkt in onsamenhangende zinnen en
fragmenten aan wat er om hem heen gebeurt. Een van de redenen hiervoor is dat hij ook steeds
meer moeite met het Engels begint te hebben, en soms even de taal niet meer lijkt te verstaan. Op
het laatst zijn Maartens gedachten zo onsamenhangend en fragmentarisch dat er bijna niet meer
duidelijk is wat er nu met hem gebeurt. Wel weet hij op zijn sterfbed weer even wat er om hem heen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller raynacaitlin. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.23. You're not tied to anything after your purchase.