Summary
Samenvatting Inleiding tot het recht
- Course
- Institution
Samenvatting van het vak 'inleiding tot het recht'
[Show more]
Seller
Followsarahmartens1
Content preview
Inleiding tot het rechtDEEL 1: ALGEMENE BEGINSELEN
1. DEFINITIE
1.1 Recht en rechtsregels
Recht = het geheel van tijds- en plaatsgebonden rechtsregels die het uitwendig gedrag van mensen
regelt. ( niet statisch)
Regel = dwingende gebods- of verbodsbepaling.
Rechtsregel = zijn enige regels die écht gelden. Ze worden door de politieke overheid opgelegd en
zijn afdwingbaar.
1.2 Waarom is er recht?
Schaarste veroorzaakt mogelijke conflicten, vaak om materiële redenen of eigendom.
Doel van recht = conflicten vermeiden en oplossen door regels op te leggen.
waarborg voor een vreedzame en rechtvaardige samenleving
Spanningsveld tussen rechtszekerheid en individuele vrijheid: Godsdienstige regels zijn niet
afdwingbaar. Met ethische, morele regels toch mogelijk. Bv abortus, euthanasie,…
1.3 Waar is het recht?
Recht: - is overal vb. Geschil buren, betalen in winkel, iets verkopen,…
- neemt toe vb. GDPR privacybescherming/regelen van onze data
Hoe complexer maatschappij hoe meer recht
- wijzigt steeds! vb. Individuele vrijheid moet ook behouden blijven met alle nieuwe regels
2. INDELING VAN HET RECHT
2.1 Volgens de inhoud
PRIVAATRECHT = regelt de horizontale relaties tussen rechtspersonen en is onderverdeeld in
rechtstakken. (BAGH)
Voorbeeld examenvraag: Mijn zus adopteert een kindje uit Afrika Privaat, burgerlijk recht
o Burgerlijk recht
= basis v/h privaatrecht, gelijkaardig is Burgerlijk wetboek Napoleon waar standenmaatschappij
wordt afgeschaft en alle burgers gelijk zijn. Bv: Afstamming, huwelijk, erfenissen,
(buiten)contractuele aansprakelijkheid (burgerlijk wetboek)
o Arbeidsrecht
2
,Regelt verhoudingen tussen werkgever en werknemer, beschermt arbeiders.
Onderdeel v/h sociaal recht. (geen sociaal wetboek)
o Gerechtelijk privaatrecht
= burgerlijk procesrecht, zegt voor bij welke rechtbank je voor welk geschil moet zijn.
(gerechtelijk wetboek)
o Handelsrecht
Regelt de statuten v/d handelaars en hun commerciële activiteiten, ondernemingen. (wetboek van
koophandel)
PUBLIEKRECHT = Omvat alle regels die betrekking hebben op de organisatie van de staat en op de
relaties tussen de staat en de burgers en is opgedeeld in verschillende rechtstakken. (FASS)
o Staatsrecht of grondwettelijk/constitutioneel recht
= basiswetgeving van een land.
Regelt de inrichting van de staat (staatsstructuur), wie is voor wat bevoegd? Bv. regelt de
bevoegdheid van politieke en gerechtelijke instellingen.
Omvat de fundamentele rechten en vrijheden van de burgers:
- Politieke vrijheden bv. vrijheid van onderwijs, eredienst, mening …
- Democratische rechten bv. stemrecht …
- Sociaal-economische rechten bv. recht op sociale zekerheid …
o Administratief recht
= Rechtsregels die de besturen (administratie) moeten respecteren bij het toepassen van de
wetgeving. (= voorschriften tot behoorlijk bestuur) Bv. bouwrecht, vreemdelingenrecht, mediarecht..
o Fiscaal recht of belastingrecht
= Regels ivm de bepaling, het innen en de mogelijke betwistingen van belastingen.
belastingen zijn heffingen waarmee de overheid haar uitgaven doet. Bv. personenbelasting, BTW,
successierechten …
o Strafrecht
Voor strafbare gedragingen (misdrijf) volgt een toepasselijke straf. Rechter kan afwijken naargelang
situatie.
Strafrecht is een kwestie van gradaties bv. doodslag is nog geen moord
2
, 2.2 Volgens het territorium
Klassiek: het onderscheid tussen nationaal en internationaal recht.
Maar wat is nationaal? België is geëvolueerd van een unitaire naar een federale staat = staat met
gemeenschappen en gewesten (decentralisatie). DUS sommige regels zijn niet hetzelfde in
Vlaanderen, Brussel of Wallonië.
Anderzijds: bepalen meer en meer internationale rechtsregels ons nationaal recht. We
onderscheiden hier Europees-, Verdrags- en humanitair recht.
Het Europees recht
Europees beleid bepaalt meer en meer de nationale wetgeving, dit beleid is voelbaar in verschillende
domeinen.
Twee soorten wetten: verordeningen = onmiddellijk afdwingbaar
Richtlijnen = moeten omgezet worden in nationale rechtsregels.
Het verdragsrecht
1 Verdragen die tussen twee of meerdere landen worden afgesloten.
2 Verdragen afgesloten onder de koepel van internationale organen.
Het humanitair recht
UVRM = Universele Verklaringen voor de Rechten van de Mens
Verdragstekst van de VN (Verenigde Naties) 1948: opsomming van 30 grondrechten v/d
mens (geloofsvrijheid, vrije meningsuiting …) = Morele waarde maar in principe niet
afdwingbaar
( werd opgericht na WOll nadat veel mensenrechten geschonden waren, poging tot veiligheid en
vrede bewaren in de wereld)
EVRM = Europese Verdrag van de rechten van de mens
Opgesteld in 1950 in navolging van de Universele Verklaring en later uitgebreid met 14
protocollen vb. verbod op de doodstraf. Ondertekend door 45 landen = Raad van Europa
= Wél afdwingbaar: het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg.
OORLOGSRECHT
Van toepassing tijdens gewapende conflicten: in een oorlog moeten bepaalde gedragscodes
gerespecteerd worden. (bv. Er wordt bepaald met welke wapens er mag worden gevochten,
iedereen die ziek of in nood is moet geholpen worden, Rode Kruis is onpartijdig … )
3. DE BRONNEN VAN HET RECHT
3.1 De wetgeving
2
, Wetgeving is primair (primaire bron) Elk algemeen bindend voorschrift uitgevaardigd door overheid
– hiërarchie
Wetten worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad; wet bestaat uit aantal reeks artikelen en
wordt gebundeld in wetboeken (sinds Napoleon).
3.2 De rechtspraak
= Uitspraken van rechters op concrete geschillen is secundair. (secundaire bron)
Bv. vonnissen en arresten (vonnis = uitspraak rechter v/ lage rechtbanken, arrest = uitspraak rechter
van hoge rechtbanken)
Rechtspraak is interpretatie van de wet.
3.3 De rechtsleer
= Uitleg en commentaren van juristen over wetten en uitspraken, rechtsdoctrine.
secundair MAAR: rechtspraak en rechtsleer inspireren de wetgevende macht om de wetgeving bij
te sturen.
DEEL 2: DE RECHTERLIJKE WERELD
1. DE VERSCHILLENDE RECHTBANKEN
1.1 Onderscheid naar specialisatie
Specifieke bevoegdheid:
Burgerlijke rechtbanken
= conflict tussen burgers maar ook handelsconflicten
het vredegerecht
de rechtbank van eerste aanleg (burgerlijke kamers)
de rechtbank van koophandel
de arbeidsrechtbank
het hof van beroep (burgerlijke kamers)
het arbeidshof
Strafrechtbanken
= hier wordt in essentie een conflict uitgevochten tussen de overheid (openbaar ministerie) en een
persoon (beklaagde).
- Politierechtbank
- Correctionele rechtbank
- Hof van Assisen
- Hof van beroep (correctionele kamers)
Familie- en jeugdrechtbank
= zowel burgerlijk als strafrechtelijk
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sarahmartens1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.04. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now