Een complete samenvatting van alle thema’s (6) van de oriëntatiecursus: van het boek ‘de duizelingwekkende jaren’, bijbehorende teksten tot de antwoorden van de zelftoetsen
,Inhoudsopgave
Tekst 1 – Wat is cultuurwetenschappen? ................................................................................................ 3
Radio-interview met Philipp Blom ............................................................................................................ 3
Thema 1 – Adel, burgers en arbeiders .................................................................................................... 4
Inleiding ................................................................................................................................................ 5
De duizelingwekkende jaren – Inleiding .............................................................................................. 7
De duizelingwekkende jaren – H1 – 1900: de dynamo en de maagd ................................................. 9
De duizelingwekkende jaren – H2 – 1901: wisseling van de wacht .................................................. 15
Tekst 2 – Peter Burke, Wat is cultuurgeschiedenis? (2e, bijgewerkte druk; Utrecht 2009) 9, 16-35 22
Aanvulling op Burke ........................................................................................................................... 26
Tekst 3 – Jan Bank en Maarten van Buuren, 1900. Hoogtij van burgerlijke cultuur (Den Haag 2000)
21-40 .................................................................................................................................................. 27
Aantekeningen bijeenkomst thema 1 Adel, burgers en arbeiders ..................................................... 34
Tekst 4 – Ileen Montijn, Leven op stand, 1890-1940 (Amsterdam 1998) 12-25. .............................. 35
Tekst 5 – Onze kleine Burgerij’, Tilburgsche Courant, 10 maart 1908 .............................................. 37
Thema 2 – Mannelijkheid bedreigd ....................................................................................................... 38
Inleiding .............................................................................................................................................. 39
De duizelingwekkende jaren – H7 – 1906: Dreadnought en de nieuwe angst .................................. 40
Tekst 6 - Ann Rigney - Teksten en Cultuurhistorische Context ......................................................... 46
Tekst 7 - Mary Kemperink – De literatuur en de cultuur van het Nederlandse Fin de Siècle ............ 50
Tekst 8 – Homoseksualiteit en Cultuur (Jacob Israël Haan wordt ontslagen) - Jaap Goedegebuure,
1904, Nederland ................................................................................................................................ 53
Recensie van Louis Couperus – de berg van licht – K. Kuiper ......................................................... 54
Tekst 9 – Onderzoek naar het leven en Werk van Couperus - Bastes vs Klein & Metamorfoze, Jan
Oosterholt........................................................................................................................................... 55
Tekst 10 – Louis Couperus – Metamorfoze ....................................................................................... 57
Thema 3 – Hemelbestormers ................................................................................................................ 58
Inleiding .............................................................................................................................................. 59
Aantekeningen bijeenkomst thema 3 Hemelbestormers ................................................................... 61
De duizelingwekkende jaren – H11 – 1910: De nieuwe menselijke natuur ....................................... 65
Tekst 11 – Arnold, D. (2004). De kortste introductie kunstgeschiedenis (pp. 17-48) ........................ 73
Tekst 12 – Blok, C. (1994). ‘1916’ in: Idem ed., Nederlandse kunst vanaf 1900 (pp. 18-51) ............ 79
Tekst 13 – Het Hollands luminisme , Ina Ewers-Schultz ................................................................... 86
Tekst 14 – Mondriaan en het luminisme, Carel Blotkamp ................................................................. 90
Thema 4 – Het Veranderende Mensbeeld ............................................................................................ 94
Inleiding .............................................................................................................................................. 95
Aantekeningen bijeenkomst thema 4 Het Veranderende Mensbeeld ............................................... 97
De duizelingwekkende jaren – H13 – 1912: Van goede komaf? ....................................................... 99
Tekst 15 – Simissen, H. (…). Wat is filosofie?................................................................................. 105
Tekst 16 – Femke Kok - ‘Filosofie rond 1900: de mens in het tijdperk van “massa en machine”’ .. 109
Tekst 17 – : R.H.A. Corbey - ‘ Burgers en wilden: negentiende-eeuwse interpretaties van cultuur,
ras en evolutie’ (1993) ..................................................................................................................... 114
Tekst 18 - G. Simmel - ‘ The Metroplois and Mental Life ’ (2002) ................................................... 116
Pagina 1 van 180
, Tekst 19 – A. Schopenhauer - ‘De wereld een hel’; Het menselijk karakter (1981) ........................ 117
Tekst 20 – F. Nietzsche - Aldus sprak Zarathustra (1976) .............................................................. 120
Thema 5 – Tijd en ruimte ..................................................................................................................... 121
Inleiding ............................................................................................................................................ 122
Kennisclip – de vierde dimensie: Wetenschap en cultuur rond 1900 - Leonieke Vermeer ............. 123
Aantekeningen bijeenkomst thema 5 Tijd en ruimte ........................................................................ 124
De duizelingwekkende jaren – H4 – 1903: Een vreemd verschijnsel .............................................. 126
Tekst 21 – Mary Kemperink - Gedeelde kennis: literatuur en wetenschap in Nederland van Darwin
tot Einstein (1860-1920) (2011) ....................................................................................................... 133
Tekst 22 – Theo van Doesburg, ‘X-beelden’, De Stijl 3, afl. 7 (1920) 77 ........................................ 136
Tekst 23 – Leonieke Vermeer - ‘Het rijk van de zuivere gedachte. De literaire verwerking van de
wiskunde door Frederik van Eeden’ , Mededelingen van het Frederik van Eeden-genootschap 56
(2012) 15-27..................................................................................................................................... 137
Tekst 24 – Frederik van Eeden, ‘Weetenschappelijke mystiek’ (1911) in Idem, Studies VI
(Amsterdam 1918) 171-177 ............................................................................................................. 140
Tekst 25 – Jeroen Vanheste – ‘Het perspectivisme van Friedrich Nietzsche’ ................................. 141
Thema 6 – Koloniale Cultuur ............................................................................................................... 143
Inleiding ............................................................................................................................................ 144
Aantekeningen bijeenkomst thema 6 Koloniale cultuur ................................................................... 145
De duizelingwekkende jaren – H5 – 1904: Zijne Majesteit en meneer Morel ................................. 148
Tekst 26 – Susan Legêne, ‘Metamorfoze - Toorops inburgeringstraject’ (2010) ............................ 153
Tekst 27 – Tom Verschaffel - ‘Congo in de Belgische zelfrepresentatie’ in Congo in België. Koloniale
cultuur in de metropool (2009) ......................................................................................................... 157
Tekst 28 – Pamela Pattynama: ‘Secrets and danger: interracial sexuality in Louis Couperus’ The
Hidden Force and Dutch colonial literature around 1900’ (1998) .................................................... 162
Tekst 29 – Louis Couperus, De stille kracht (Amsterdam z.j. (1900)) I: 8-13, 130-136; II: 104-117,
196-212 ............................................................................................................................................ 167
Afsluiting .............................................................................................................................................. 172
Inleiding ............................................................................................................................................ 173
De duizelingwekkende jaren – H15 – 1914: En het einde is de dood ............................................. 174
Recensies van Blom: readerteksten 30, 31 en 32 ........................................................................... 178
Pagina 2 van 180
, Tekst 1 – Wat is cultuurwetenschappen?
- in Nederland verwijst de term naar een aanpak die in GB in de jaren ’60 vd 20e eeuw is ontstaan –
cultural studies
o uitgangspunt = serieus nemen lage cultuuruitingen (popmuziek, film, media)
o ‘cultuurwetenschappen’ = overkoepelende term voor uiteenlopend onderzoek naar
cultuuruitingen
o cultuur = het geheel van gewoonten en gebruiken van een groep mensen op een gegeven
tijd en plaats
o interdisciplinair
▪ gebruikmaken van elementen van perspectieven van andere vakgebieden om het
eigen vakgebied te benaderen en zo nieuwe inzichten te ontwikkelen
▪ multidisciplinair daarentegen is ook combineren, maar sterk vasthouden aan
eigen discipline
▪ hoge cultuuruitingen = muziek, literatuur, kunst, theater (serieus)
Radio-interview met Philipp Blom
Op 24 mei 2009 werd Philipp Blom, auteur van De duizelingwekkende jaren. Europa 1900-1914,
geïnterviewd in het radioprogramma OVT.
- begon met het leid “Schones Zeit – Karl Kraus” – was het juist helemaal niet, was juist paniek in
1910
- Geert Mak – heeft hij bewondering voor, manier van schrijven, Gouden Eeuw van A’dam
- Europa – de jaren voor WOI, dat wisten de mensen toen niet
o Omwenteling – opkomst bioscoop, warenhuizen, cult voor snelheid -> auto, trein
▪ Reductie vd mens op een nummer
▪ Verlies van identiteit – veroorzaakt door de mens zelf
▪ Afkeer rationaliteit - geassocieerd met industrialisatie
- Idealiseren
- Parijs, Wenen Berlijn, Londen
- Toekomst is een bedreiging
o Het idee van nu = alles vandaag doen, morgen wordt het alleen maar slechter
“het was een poging om de tijd een open toekomst te geven” - overgave aan de ontwikkelingen van
die tijd
Pagina 3 van 180
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sannievdk. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.27. You're not tied to anything after your purchase.
