samenvatting anatomie en fysiologie en farmacologie Medische Kennis leerjaar 1 periode 3 hbo-v
52 keer bekeken 1 keer verkocht
Vak
Medische Kennisgebieden
Instelling
Hanzehogeschool Groningen (Hanze)
Boek
Anatomie en fysiologie van de mens
een samenvatting van de boeken Anatomie & Fysiologie en Farmacologie.
Bevat ook stukken van Klinische Pathologie en de hoorcolleges.
Anatomie & Fysiologie: H6.8 en 6.9, H7.1, H12.5 t/m 12.7.4, H12.8 t/m 12.9.2, H12.12 t/m 12.14, H13, H14.3 t/m H14.5, H14.6.2 t/m H14.6.4 en ‘pijnzijn’ op ...
12.5 Grote hersenen
Het grootste deel van het brein wordt ingenomen door het cerebrum (grote hersenen). De grote
hersenen vormen het domein van gedachten, gevoelens, bewuste functies en geheugen.
12.5.1 Uitwendige bouw
Hemisferen = hersenhelften
De hemisferen overkoepelen de tussenhersenen, een deel van de kleine hersenen en de hersenstam.
Beide hemisferen zijn van elkaar gescheiden door een diepe spleet: de fissura longitudinalis. De
grote hersenen bestaan uit tientallen miljarden neuronen. De cellichamen van deze neuronen (grijze
stof) liggen aan de buitenkant en vormen de cortex (schors). Binnen de cortex liggen
verbindingsbanen (witte stof). Dit deel van de grote hersenen wordt medulla (merg) genoemd.
De naar binnen gestulpte delen van de grote hersenen zijn te zien in de frontale doorsnede, of
wanneer de groeve (sulci) opengesperd wordt. Dit niet zichtbare deel van de grijze stof wordt insula
(eilandje) genoemd. Een tweede groeve is de sulcus centralis (centrale groeve).
- Groeven verdelen elke hemisfeer in 4 kwabben: lobus frontalis (frontale kwab), lobus
parietalis (pariëtale kwab), lobus temporalis (temporale kwab) en lobus occipitalis
(occipitale kwab)
12.5.2 Inwendige bouw
Cortex grote hersenen grijze stof
Medulla grote hersenen witte stof
- De medulla bestaat uit 3 functionele delen: associatiebanen, commissuren en (efferente &
afferente) banen
Associatiebanen = verbindingen binnen een hemisfeer die verschillende schorsgebieden van een
hemisfeer verbinden
Commissuren = verbindingen tussen de beide hemisferen (belangrijkste commissuur is corpus
callosum (hersenbalk)). Hier kan informatie tussen de hemisferen worden uitgewisseld
Banen = verbinden het cerebrum met de lager gelegen delen van het CZS (afferente en efferente)
- Efferente (motorische) banen: piramidebanen en extrapiramidale banen
Holten en kernen
Ventriculus lateralis (zijventrikel) = holte die zich in beide hemisferen bevindt
- Tegen de laterale wanden van de zijventrikels bevindt zich een verzameling kernen, basala
ganglia (basale kernen)
o Nucleus caudatus (staartkern) en nucleus lentiformis (lenskern)
12.5.3 Functies
Functies grote hersenen:
- Motoriek en sensoriek tot stand brengen
- Bewustzijn, dromen, emotionaliteit, verstand, artisticiteit en geheugen
Schorsgebied = min of meer afgegrensd schorsgedeelte met een specifieke functie
Motoriek
Verdeling in primaire- en secundaire motorische schors
Primaire motorische schors = schorsgebied van de gyrus precentralis. In beide
hemisferen strekt deze winding zich vóór de centrale groeve uit, vanaf de centrale
groeve tot bijna aan de hersenbalk.
,Secundaire motorische schors (premotorische schors) = een groot schorsgebied in de frontale kwab
vóór de primaire motorische schors
- Een duidelijk aan te wijzen gebied van de premotorische schors is het brocacentrum, het
motorische spraakcentrum bevat patronen voor juiste besturing van spieren die
betrokken zijn bij spraak. Bevindt zich in 1 van de hemisferen (meestal de linker)
Sensoriek
Vlak achter de sulcus centralis, in het gebied van de gyrus postcentralis, bevindt zich de primaire
sensorische schors.
- Ligt parallel aan de primaire motorische schors
- Sensorische informatie komt hier aan vanuit een aantal zintuigen (gaat om pijn, warmte,
koude, aanrakingen, druk, trillingen)
- Gewaarwording van spiergevoel vindt hier plaats
Betekenis toekennen aan sensorische informatie komt tot stand door verbindingen met de
secundaire sensorische schors. Hiermee interpreteer je de nieuwe sensorische info en associeer je
deze met eerdere gewaarwordingen uit je herinnering. Je kunt hiermee vaststellen of een aanraking
fijn is of juist niet, of je op zand of grind loopt en of water goed op tempratuur is.
Een afgegrensd sensorisch schorsgebied is dat van het gehoor. De primaire auditieve schors, gelegen
in de temporale kwab. Hier eindigen axonen die gehoorprikkels uit het gehoororgaan doorgeven. Je
neemt hier toonhoogte en volume van geluiden waar.
Voor interpretatie van auditieve prikkels ben je aangewezen op de secundaire auditieve schors,
midden in de temporale kwab.
De primaire visuele schors is het schorsgebied van het achterste gedeelde van de achterhoofdskwab
(lobus occipitalis). Hier eindigen axonen die lichtprikkels uit netvliezen in de ogen vervoeren.
Hierboven bevindt zich de secundaire visuele schors die zorgt voor begrip en de interpretatie van
wat je ziet.
Ook smaak en reuk hebben aparte schorsgebieden. De smaakcortex ligt dieper in de schors van de
frontale kwab. De olfactorische cortex ligt aan de onderkant van de frontale kwab.
In de buurt van de auditieve schors bevindt zich een 2 e spraakcentrum, het wernickecentrum. Dit
schorsgebied ontvangt info van alle sensorische schorsgebieden. Het speelt een rol bij het kunnen
interpreteren, herinneren en begrijpen van gesproken en van het geschreven woord. Dit komt aan 1
kant van de hersenen voor.
Associatieve schorsgebieden zijn medeverantwoordelijk voor de integratie van gelijktijdig
binnenkomende informatie. Voorbeeld: iemand staat naar brand te kijken, hoort het vuur knetteren,
ziet de oranjerode gloed van de vlammen en voelt de hitte.
Emoties
Emoties zijn positieve en negatieve gevoelens die ontstaan als reactie op bepaalde prikkels of een
bepaalde situatie. In het centrum van de hersenen, tussen de hersenstam en de cortex, bevindt zich
een groep samenwerkende hersendelen, die betrokken zijn bij het ontstaan en uiten van emoties. Ze
vormen een ringvormig systeem dat het limbische systeem wordt genoemd. Bij het limbische
systeem horen de olfactorische schors, delen van thalamus, van hypothalamus en van inwendig
gelegen delen in de hersenschors, waaronder 2 kernen in de hersenschors: de amygdala
(amandelkern) en de hippocampus.
- Onder invloed van limbische systeem ontstaan emoties: gevoel van harmonie, plezier,
woede, agressie, onrust en angst, seksuele gevoelens, schuld en beloning en straf.
, Een deel van de frontale kwab is nauw betrokken bij de werking van het limbische systeem. Dat is de
prefrontale cortex. Dit schorsgebied is betrokken bij het interpreteren van en reageren op de
secundaire sensorische informatie uit alle delen van de grote hersenen. De prefrontale cortex speelt
een belangrijke rol bij sociaal gedrag.
Geheugen (= vermogen om opgedane kennis en ervaringen te onthouden en op te roepen)
Geheugenfunctie in delen:
1. Kortetermijngeheugen
o Weerspiegelt bepaalde waarneming die al of niet wordt opgeslagen
2. Langetermijngeheugen
o Wanneer feiten en ervaringen hierin zijn opgeslagen, kun je ze herinneren en
oproepen
o Sensorische geheugen: hierin zijn de zintuigelijke gewaarwordingen vastgesteld (geur
van kaneel die je herinnert). Ligt grotendeels in limbische systeem
o Motorische geheugen: omvat de motorische programma’s voor aangeleerde
bewegingen (lopen, veters strikken)
EEG
Bij een elektro-encefalogram (EEG), ook wel hersenfilmpje, worden elektroden op het schedeldak
geplaatst die zijn verbonden met een versterker die de geregistreerde activiteit afbeeldt in de vorm
van een golfpatroon.
Alfaritme (rustrimte) = ritmisch golfpatroon met een frequentie van 10 Hz waarbij de persoon
wakker is en rustig met gesloten ogen ligt
Bètaritme = klein, snel, onregelmatig golfpatroon van 15-30 Hz wanneer de persoon zijn ogen
opendoet
- Vrij snel na het inslapen gaat het Alfaritme over in het thètaritme (θ-ritme). De golven zijn
onregelmatig maar langzaam, met een frequentie van 4-7 Hz
- Tijdens diepe slaap is er een deltaritme (). De golven zijn onregelmatig en erg langzaam,
ongeveer 2 Hz.
12.6 Tussenhersenen
Het diencephalon (tussenhersenen) bevindt zich tussen de hersenstam en de grote hersenen. 3
delen van het diencephalon zijn de thalamus, de hypothalamus en de epifyse.
12.6.1 Thalamus
De thalamus is opgebouwd uit een aantal kernen (grijze stof). Deze vormen schakelstations van bijna
alle afferente banen met sensorische informatie uit de zintuigen op weg naar de grote hersenen
(uitzondering van geurprikkels). De thalamus schakelt sensibele impulsen door naar de grote
hersenen en zorgt ervoor dat inkomende informatie op de juiste plaats in de hersenschors belandt.
12.6.2 Hypothalamus
De hypothalamus bestaat uit een aantal kernen. Een deel daarvan beïnvloedt de werking van de
hypofyse. De hypothalamus heeft een regulerende invloed op je emoties en gedrag. Ook is het een
van de belangrijkste centra voor de handhaving van de homeostase in het lichaam. Het omvat een
aantal kernen die veel vegetatieve functies reguleren: temratuurcentrum, dorstcentrum,
hongercentrum en biologische klok.
12.7 Hersenstam (= truncus cerebri)
- Ligt tussen diencephalon en ruggenmerg (gedeeltelijk bedekt door grote hersenen)
- Bestaat vooral uit afferente en efferente banen
- Hersenstam bevat ook aantal kernen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper laurienmeijer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor $6.50. Je zit daarna nergens aan vast.
