Summary
Samenvatting Radiotherapie, doelgerichte therapie en immunotherapie
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting Radiotherapie, doelgerichte therapie en immunotherapie
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
mirjamvanderwou
Reviews received
Content preview
RadiotherapieRadiotherapie kan zowel curatief als palliatief van opzet zijn.
Ioniserende straling
Bij radiotherapie wordt gebruikgemaakt van ioniserende straling. Het gaat hierbij om snel
voortbewegende geladen en ongeladen kerndeeltjes en om elektromagnetische golven. De gebruikte
vormen van straling zijn fotonen (gammastralen of röntgenstralen) en deeltjes (elektronen,
neutronen of protonen). Het mechanisme van straling is gebaseerd op het feit dat door de straling
radicalen en met name zuurstofradicalen in de cel ontstaan die direct schade toebrengen aan het
DNA. Deze schade kan wel worden gerepareerd in een zuurstofarm (hypotoxisch) milieu maar niet in
een normoxische omgeving. Als dit op voor de celkern essentiële plaatsen gebeurt en er voldoende
dosis gegeven wordt, zodat deze schade niet meer gerepareerd kan worden (therapeutische dosis),
dan zal de cel zodra deze zich gaat delen, ten gronde gaan. Hieruit blijkt dat er, om een succesvolle
behandeling te garanderen, voldoende zuurstof in de tumor aanwezig moet zijn. Tevens is bewezen
dat bij snel delende weefsels de schade sneller zichtbaar wordt. Ook hebben tumorcellen minder
herstelvermogen dan gezond weefsel na bestraling. Door dit mechanisme van de straling en de
genoemde eigenschappen van de tumorcel is radiotherapie geschikt als oncologische behandeling.
Wel is het hierbij van belang dat de dosis die de gezonde weefsels kunnen verdragen zonder blijvend
beschadigd te worden (tolerantiedosis) niet wordt overschreden. Het verschil in de dosis waarbij
schade aan de tumor wordt veroorzaakt (therapeutische dosis) en de dosis die zonder schade wordt
verdragen door normale weefsels (tolerantiedosis) wordt ook wel therapeutische breedte genoemd.
door de bestraling vanuit meerdere richtingen toe te dienen wordt de dosis op de gezonde weefsels
verlaagd. Als een kleine dosis bestraling in porties (fractionering) wordt gegeven op het omliggende
weefsel, herstelt dit weefsel zich wel weer. Beschadigingen die door een hoge dosis bestraling in
gezonde weefsels ontstaan, worden echter slechts ten dele hersteld. Als er op een bepaalde plaats
eerder een matige tot hoge dosis is gegeven, kan hier vaak niet opnieuw worden bestraald zonder
risico op ernstige bijwerkingen.
Uitwendige en inwendige bestraling
Bij uitwendige bestraling (teletherapie) wordt gebruikgemaakt van ioniserende straling welke wordt
opgewekt met behulp van een lineaire versneller. Bij inwendige bestraling kan onderscheid gemaakt
worden tussen gesloten en open bronnen. Bij inwendige bestraling met een gesloten bron
(brachytherapie) wordt de bestralingsbron vanuit een afterloadapparaat via een katheter
rechtstreeks op de plaats van de tumor geschoven, waardoor een minder hoge dosis in de
omliggende weefsels komt dan bij uitwendige bestraling het geval is. Bij een inwendige bestraling
met open bron worden stoffen gebruikt die niet zijn ingesloten, maar veelal zijn opgelost in een
vloeistof.
Indicaties
Of een patiënt voor radiotherapie in aanmerking komt, is afhankelijk van een aantal factoren. In
Nederland is het gebruikelijk om de behandeling van een patiënt te bespreken in een
tumorwerkgroep bestaande uit specialisten onder wier doelgebied de tumor valt. Meestal zijn hierbij
meerdere disciplines aanwezig waaronder een oncoloog, radioloog, chirurg, radiotherapeut en
patholoog. In deze tumorwerkgroep wordt na een MDO de behandeling vastgesteld. Hierbij spelen
meerdere factoren een rol zoals:
Locatie van de tumor en de infiltratie in daaromheen liggende weefsels en organen;
, Pathologische uitslag van de tumor;
Toestand van de patiënt (WHO-classificatie);
Voedingstoestand;
Mate van radicaliteit van een eventueel voorafgaande operatie;
TNM-classificatie.
Tevens wordt bepaald of de behandeling curatief of palliatief in opzet is.
De taken van de radiotherapeut zijn:
Participeren in de tumorwerkgroepbespreking;
Lichamelijk onderzoek en anamnese;
Voorlichting en medische begeleiding patiënt;
Zo nodig doorverwijzen naar onder andere: oncologieverpleegkundige, verpleegkundig
specialist, mondhygiënist, tandarts, fysiotherapeut, diëtist, logopedist, psychosociale
hulpverlening;
Bepalen bestralingsprocedure, zoals doelgebied, bestralingsdosis, bestralingstechniek,
fractioneringsschema;
Intekenen en plannen van het doelgebied;
Evaluatie patiënt tijdens de bestralingsperiode;
Follow-up;
Wetenschappelijk onderzoek.
Radiotherapeutisch laboranten zijn hbo-opgeleid en vormen de grootste beroepsgroep van de
afdeling radiotherapie. Zij zijn betrokken bij het gehele proces, bijvoorbeeld:
Het maken van eventuele hulpmiddelen op de mouldroom;
Handelingen bij het lokaliseren en aftekenen van het bestralingsgebied;
Plannen en berekenen van het door de radiotherapeut aangegeven bestralingsgebied en
dosis;
Dagelijkse behandeling;
Bieden van voorlichting en begeleiding aan de patiënt gedurende de totale
bestralingsperiode.
Door de complexere zorg en gecombineerde behandelingen van de laatste jaren komen er meer
radiotherapeutische instituten die een ervaren oncologieverpleegkundige/verpleegkundig specialist
in dienst nemen. De taken van deze verpleegkundige zijn onder andere:
Psychosociale begeleiding;
Voorlichting en verpleegkundige begeleiding bij bijwerkingen ontstaan door de
radiotherapie, zoals veranderd voedingspatroon, pijn, obstipatie, huidproblematiek;
Signaleren en zo nodig doorverwijzen;
Coördinatie wondzorg;
Afstemming en bewaken van continuïteit van zorg;
Verpleegtechnische handelingen;
Nazorg.
Uitwendige bestraling
Er zijn diverse soorten ioniserende straling met verschillende eigenschappen, zoals fotonen stralen (=
röntgenstralen = gammastralen) en elektronenstralen.
, Fotonenstraling
Deze straling wordt opgewekt met een lineaire versneller of een röntgenbuis. De energie is
instelbaar. Bij een lage voltage spreekt men van een zachte, minder doordringende straling.
Elektronenstraling
Ook deze straling wordt opgewekt door een lineaire versneller. Elektronenbestraling kenmerkt zich
doordat deeltjes (elektronen), afhankelijk van hun energie, slechts tot een beperkte diepte (varieert
van 1 tot 6 cm) in het lichaam doordringen. Daarna neemt de stralingsintensiteit snel af. Het weefsel
dat zich achter de tumor bevindt, wordt daardoor gespaard.
Stralingsdosis
Voor het uitdrukken van de hoeveelheid straling of stralingsdosis in maat en getal zijn bepaalde
eenheden in gebruik. Zo is er de grootheid dosis, waarmee de door het bestraalde object
geabsorbeerde energie per massa-eenheid wordt bedoeld. De gebruikte eenheid van de dosis is de
gray (Gy). Een hoge stralingsdosis is 60 tot 70 Gy, die in 6 á 7 weken gegeven wordt. Een
middelmatige dosis toegediend in 3 á 5 weken is 35 tot 45 Gy, een lage dosis die in een aantal dagen
of soms in één dag (8 Gy) wordt toegediend is 8-25 Gy (palliatieve indicaties).
Stralingsgevoeligheid
Niet alle tumoren zijn even gevoelig voor bestraling. Qua gevoeligheid kunnen drie categorieën
worden onderscheiden, waarbij de bestraling telkens in fracties van 2 Gy, 5x per week gegeven
wordt.
Gevoelig:
Testisseminoom (25-30 Gy);
Ziekte van Hodgkin, maligne lymfomen (26-40 Gy);
Sommige kindertumoren (medullablastoom, wilmstumor).
Redelijk gevoelig:
Carcinomen in de mond-keelholte (66-70 Gy);
Basaalcelcarcinoom van de huid (65-70 Gy);
Borstcarcinoom (ongeveer 66 Gy);
Cervixcarcinoom (combinatie van inwendige en uitwendige bestraling);
Blaascarcinoom (66 Gy);
Rectumcarcinoom (50 Gy)/
Matig tot slecht gevoelig:
Tumoren uitgaande van zenuwweefsel (60 Gy);
Wekedelentumoren (65-70 Gy);
Sommige bottumoren.
Curatieve behandeling
Curatie kan worden bereikt door bestraling als enige behandeling of in combinatie met
chemotherapie en/of chirurgie en/of hyperthermie. De curatieve behandeling duurt veelal zo’n 4 tot
7 weken waarbij de bestraling 5x per week in kleine fracties wordt toegediend, zodat optimaal
gebruikt wordt gemaakt van het feit dat gezond weefsel sneller en beter herstelt tussen 2 fracties
dan tumorweefsel.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mirjamvanderwou. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.95. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now