Summary
Samenvatting Ontwikkelingspsychologie
- Course
- Institution
Samenvatting ontwikkelingspsychologie - eerste jaar orthopedagogie. Gemaakt aan de hand van cursus. Geslaagd in eerste zit.
[Show more]
Seller
Follow
margotdeweirdt
Content preview
SamenvattingONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
Orthopedagogie - HoGent Campus Schoonmeersen
Schooljaar: 2020-2021 - MT1 - SEM1
Docent: L. De Medts, K. Temmerman
Margot De Weirdt
,ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
-2-
,ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
Inhoud
1. Inleiding ....................................................................................................................................... - 9 -
1.1. Actuele vraagstukken .......................................................................................................... - 9 -
1.1.1. Verandering ................................................................................................................. - 9 -
1.1.2. Perioden ...................................................................................................................... - 9 -
1.1.3. Nature - nurture .......................................................................................................... - 9 -
1.2. Levensloopperspectief ...................................................................................................... - 10 -
1.3. Ontwikkelingsfasen en -domeinen .................................................................................... - 10 -
1.3.1. Fasen.......................................................................................................................... - 10 -
1.3.2. Domeinen .................................................................................................................. - 10 -
1.4. Theoretische perspectieven .............................................................................................. - 11 -
2. Prenatale ontwikkeling .................................................................................................................. - 12 -
2.1. Prenatale stadia ...................................................................................................................... - 12 -
2.2. Afbreken van de zwangerschap ............................................................................................. - 12 -
2.3. fertiliteitsproblemen .............................................................................................................. - 12 -
2.3.1. mogelijke alternatieve wegen ......................................................................................... - 12 -
2.4. Prenatale diagnostiek en genetische advisering .................................................................... - 13 -
2.4.1. technieken om de foetale ontwikkeling te volgen .......................................................... - 13 -
2.5. Prenatale omgevingsinvloeden (teratogenen) ....................................................................... - 13 -
2.6. Accenten voor begeleiding ..................................................................................................... - 14 -
3. De geboorte en de pasgeborene ................................................................................................... - 15 -
3.1. De geboorte ............................................................................................................................ - 15 -
3.1.1. De bevalling ..................................................................................................................... - 15 -
3.1.2. Een geboortetrauma of ‘geboorteshock’ ........................................................................ - 15 -
3.2. De pasgeborene...................................................................................................................... - 15 -
3.2.1. De Apgarscore ................................................................................................................. - 15 -
3.2.2. De eerste levensfuncties ................................................................................................. - 16 -
3.3. Lichamelijke ontwikkeling ...................................................................................................... - 16 -
3.4. Sensoriële ontwikkeling.......................................................................................................... - 16 -
3.4.1. Zien .................................................................................................................................. - 16 -
3.4.2. Horen ............................................................................................................................... - 16 -
3.4.3. Reuk en smaak................................................................................................................. - 16 -
3.4.4. Voelen.............................................................................................................................. - 16 -
3.5. Motorische ontwikkeling ........................................................................................................ - 17 -
3.5.1. Reflexen ........................................................................................................................... - 17 -
3.5.2. Basisactiviteiten (spierspanning en houding).................................................................. - 17 -
-3-
,ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
3.6. Seksuele ontwikkeling ............................................................................................................ - 17 -
3.7. Sociaal-emotionele ontwikkeling ........................................................................................... - 17 -
3.8. Taalontwikkeling..................................................................................................................... - 17 -
4. De babytijd ................................................................................................................................ - 18 -
4.1. De lichamelijke ontwikkeling .................................................................................................. - 18 -
4.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................... - 19 -
4.2.1. Kijkstadium (0 – 3 maanden) ........................................................................................... - 19 -
4.2.2. Grijpstadium (3 – 6 maanden)......................................................................................... - 19 -
4.2.3. Zitstadium (6 – 9 maanden) ............................................................................................ - 19 -
4.2.4. Kruipstadium (6 – 12 maanden) ...................................................................................... - 19 -
4.2.5. Loopstadium (12 – 15 maanden)..................................................................................... - 19 -
4.3. De sensoriële (perceptuele) ontwikkeling .............................................................................. - 20 -
4.3.1. Zien .................................................................................................................................. - 20 -
4.3.2. Horen ............................................................................................................................... - 20 -
4.3.3. Reuk en smaak................................................................................................................. - 20 -
4.3.4. Voelen: pijn en aanrakingen ............................................................................................ - 20 -
4.3.5. Multimodale perceptie .................................................................................................... - 20 -
4.4. De cognitieve ontwikkeling .................................................................................................... - 21 -
4.4.1. Piaget en het equilibratiemodel ...................................................................................... - 21 -
4.4.2. De Sensori-motorische fase (0 – 2 jaar) .......................................................................... - 22 -
4.5. De taalontwikkeling ................................................................................................................ - 23 -
4.5.1. Eigenschappen van taal ................................................................................................... - 23 -
4.5.2. De prelinguale of voortalige periode (0 – 1 jaar) ............................................................ - 23 -
4.6. De spelontwikkeling ............................................................................................................... - 24 -
4.6.1. Enkele fasen..................................................................................................................... - 24 -
4.6.2. Bewegingsspel of oefenspel bij de baby ......................................................................... - 24 -
4.7. De sociaal-emotionele ontwikkeling ...................................................................................... - 25 -
4.7.1. De basis van sociaal gedrag ............................................................................................. - 25 -
4.7.2. Hechting .......................................................................................................................... - 25 -
4.7.3. Baby’s en interactie ......................................................................................................... - 26 -
4.8. De persoonlijkheidsontwikkeling ........................................................................................... - 27 -
4.8.1. Definiëring ....................................................................................................................... - 27 -
4.8.2. Temperament bij de baby ............................................................................................... - 27 -
4.8.3. Theorie van ERIKSON: fase 1: vertrouwen versus wantrouwen ..................................... - 27 -
4.8.4. Genderontwikkeling bij de baby...................................................................................... - 27 -
5. De peutertijd ............................................................................................................................. - 28 -
-4-
,ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
5.1. De lichamelijke ontwikkeling .................................................................................................. - 28 -
5.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................... - 29 -
5.3. De sensoriële ontwikkeling .................................................................................................... - 29 -
5.4. De cognitieve ontwikkeling .................................................................................................... - 30 -
5.4.1. De pre-operationele fase................................................................................................. - 30 -
5.5. De taalontwikkeling ................................................................................................................ - 31 -
5.5.1. De vroeg-linguale of eerste talige periode (1 – 2,5 jaar)................................................. - 31 -
5.6. De spelontwikkeling ............................................................................................................... - 32 -
5.6.1. Het bewegings- of functiespel ......................................................................................... - 32 -
5.6.2. Het fantasiespel en imitatiespel ...................................................................................... - 32 -
5.6.3. Het constructiespel.......................................................................................................... - 32 -
5.6.4. De sociale ontwikkeling van het spel (Parten) ................................................................ - 32 -
5.7. De tekenontwikkeling ............................................................................................................. - 33 -
5.7.1. Het krabbelstadium (1,5 – 3/4 jaar) ................................................................................ - 33 -
5.8. De sociaal-emotionele ontwikkeling ...................................................................................... - 34 -
5.8.1. De ontwikkeling van een eigen ‘ik’ .................................................................................. - 34 -
5.8.2. uitbreiding sociale contacten .......................................................................................... - 34 -
5.8.3. Zindelijk worden .............................................................................................................. - 34 -
5.8.4. Kinderangsten.................................................................................................................. - 34 -
5.8.5. De trotsfase of koppigheidsfase ...................................................................................... - 34 -
5.9. De persoonlijkheidsontwikkeling ........................................................................................... - 35 -
5.9.1. Theorie van ERIKSON: fase 2: autonomie versus schaamte en twijfel............................ - 35 -
5.9.2. Genderontwikkeling ........................................................................................................ - 35 -
5.10. De morele ontwikkeling ....................................................................................................... - 35 -
6. De kleutertijd ............................................................................................................................. - 36 -
6.1. De lichamelijke ontwikkeling .................................................................................................. - 36 -
6.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................... - 36 -
6.2.1. De grove motoriek ........................................................................................................... - 36 -
6.2.2. De fijne motoriek ............................................................................................................. - 36 -
6.2.3. Links- of rechtshandigheid ->> lateralisatie .................................................................... - 36 -
6.3. De sensoriële ontwikkeling .................................................................................................... - 36 -
6.4. De cognitieve ontwikkeling .................................................................................................... - 36 -
6.5. De taalontwikkeling ................................................................................................................ - 37 -
6.5.1. De differentiatiefase........................................................................................................ - 37 -
6.6. De spelontwikkeling ............................................................................................................... - 38 -
6.7. De tekenontwikkeling ............................................................................................................. - 38 -
-5-
,ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
6.7.1. Het pre-schematisch stadium.......................................................................................... - 38 -
6.8. De sociaal-emotionele ontwikkeling ...................................................................................... - 39 -
6.8.1. Gehechtheid .................................................................................................................... - 39 -
6.8.2. Begrijpen wat anderen denken ....................................................................................... - 39 -
6.8.3. Ontstaan van vriendschappen ......................................................................................... - 39 -
6.8.4. Agressief gedrag .............................................................................................................. - 39 -
6.9. De persoonlijkheidsontwikkeling ........................................................................................... - 40 -
6.9.1. Theorie van ERIKSON: fase 3: initiatief versus schuld ..................................................... - 40 -
6.9.2. Genderontwikkeling bij de kleuter .................................................................................. - 40 -
6.10. De morele ontwikkeling ....................................................................................................... - 41 -
7. De lagere schooltijd ................................................................................................................... - 42 -
7.1. De lichamelijke ontwikkeling .................................................................................................. - 42 -
7.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................... - 42 -
7.3. De sensoriële ontwikkeling .................................................................................................... - 42 -
7.4. De cognitieve ontwikkeling .................................................................................................... - 43 -
7.4.1. De concreet operationele fase (7 – 11 jaar) .................................................................... - 43 -
7.5. De taalontwikkeling ................................................................................................................ - 44 -
7.5.1. De voltooiingsfase ........................................................................................................... - 44 -
7.6. De spelontwikkeling ............................................................................................................... - 44 -
7.7. De tekenontwikkeling ............................................................................................................. - 44 -
7.7.1. Het schematisch stadium ................................................................................................ - 44 -
7.8. De sociaal-emotionele ontwikkeling ...................................................................................... - 45 -
7.8.1. Gehechtheid .................................................................................................................... - 45 -
7.8.2. Sociale relaties en vriendschappen ................................................................................. - 45 -
7.9. De persoonlijkheidsontwikkeling ........................................................................................... - 46 -
7.9.1. Theorie van ERIKSON: fase 4: vlijt versus minderwaardigheid ....................................... - 46 -
7.10. De morele ontwikkeling ....................................................................................................... - 46 -
8. De adolescentie ......................................................................................................................... - 47 -
8.1. De lichamelijke ontwikkeling .................................................................................................. - 47 -
8.1.1. De groeispurt ................................................................................................................... - 47 -
8.1.2. Seksuele rijpingsprocessen.............................................................................................. - 47 -
8.1.3. Reacties op lichamelijke veranderingen.......................................................................... - 47 -
8.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................... - 47 -
8.3. De sensoriële ontwikkeling .................................................................................................... - 47 -
8.4. De cognitieve ontwikkeling .................................................................................................... - 48 -
8.4.1. De formeel operationele fase.......................................................................................... - 48 -
-6-
,ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
8.4.2. Kritiek op cognitief stadiamodel van Piaget .................................................................... - 48 -
8.5. De taalontwikkeling ................................................................................................................ - 49 -
8.5.1. De volwassentaal ............................................................................................................. - 49 -
8.6. De spelontwikkeling ............................................................................................................... - 49 -
8.7. De tekenontwikkeling ............................................................................................................. - 49 -
8.7. De sociaal-emotionele ontwikkeling ...................................................................................... - 50 -
8.7.1.Loskomen van de ouders en gezin ................................................................................... - 50 -
8.7.2. Aansluiten bij leeftijdsgenoten........................................................................................ - 50 -
8.8. De persoonlijkheidsontwikkeling ........................................................................................... - 51 -
8.8.1. Theorie van ERIKSON: fase 5: identiteit versus identiteitsverwarring ............................ - 51 -
8.8.2. De vier identiteit statussen volgens Marcia .................................................................... - 51 -
8.9. De morele ontwikkeling ......................................................................................................... - 52 -
9. De jongvolwassenheid ............................................................................................................... - 53 -
9.1. . De lichamelijke ontwikkeling ................................................................................................ - 53 -
9.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................... - 53 -
9.3. De sensoriële ontwikkeling .................................................................................................... - 53 -
9.4. De cognitieve ontwikkeling .................................................................................................... - 54 -
9.4.1. Ontwikkelingsstadia volgens Schaie ................................................................................ - 54 -
9.4.2. Pragmatisch denken van Labouvie-Vief .......................................................................... - 54 -
9.4.3. Postformeel denken volgens Perry ................................................................................. - 54 -
9.5. De sociaal-emotionele ontwikkeling ...................................................................................... - 55 -
9.5.1. Partnerkeuze ................................................................................................................... - 55 -
9.5.2. Relaties ............................................................................................................................ - 55 -
9.5.3. Werk en beroep ............................................................................................................... - 56 -
9.5.4. Vrije tijd/maatschappelijke participatie .......................................................................... - 56 -
9.5.5. Specifieke thema’s........................................................................................................... - 56 -
9.6. De persoonlijkheidsontwikkeling ........................................................................................... - 57 -
9.6.1. Theorie van ERIKSON: fase 6: intimiteit versus isolement .............................................. - 57 -
9.6.2. Theorie van Levinson ....................................................................................................... - 57 -
10. De volwassenheid .................................................................................................................. - 58 -
10.1. . De lichamelijke ontwikkeling .............................................................................................. - 58 -
10.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................. - 58 -
10.3. De sensoriële ontwikkeling .................................................................................................. - 58 -
10.4. De cognitieve ontwikkeling .................................................................................................. - 59 -
10.5. De sociaal-emotionele ontwikkeling .................................................................................... - 60 -
10.5.1. De sandwich-generatie .................................................................................................. - 60 -
-7-
,ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
10.5.2. Relaties .......................................................................................................................... - 60 -
10.5.3. Werk/loopbaan ............................................................................................................. - 60 -
10.5.4. Vrije tijd/maatschappelijke participatie ........................................................................ - 60 -
10.5.5. Specifieke thema: grootouder worden ......................................................................... - 60 -
10.6. De persoonlijkheidsontwikkeling ......................................................................................... - 61 -
10.6.1. Theorie van ERIKSON: fase 7: generativiteit versus stagnatie ...................................... - 61 -
10.6.2. Theorie van Levinson ..................................................................................................... - 61 -
11. De ouderdom............................................................................................................................... - 62 -
11.1. De lichamelijke ontwikkeling ................................................................................................ - 62 -
11.2. De motorische ontwikkeling................................................................................................. - 62 -
11.3. De sensoriële ontwikkeling .................................................................................................. - 62 -
11.4. De cognitieve ontwikkeling .................................................................................................. - 63 -
11.5. De sociaal-emotionele ontwikkeling .................................................................................... - 64 -
11.5.1. Relaties .......................................................................................................................... - 64 -
11.5.2. Werk en pensionering ................................................................................................... - 64 -
11.5.3. Maatschappelijke participatie ....................................................................................... - 64 -
11.5.4. Sterven en de dood ....................................................................................................... - 64 -
11.6. De persoonlijkheidsontwikkeling ......................................................................................... - 66 -
11.6.1. Theorie van ERIKSON: fase 8: integriteit versus wanhoop ............................................ - 66 -
11.6.2. Ontwikkelingstaken van Peck ........................................................................................ - 66 -
11.6.3. Neugarten ...................................................................................................................... - 66 -
11.6.4. Gelukkig oud worden .................................................................................................... - 66 -
-8-
,ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
1. Inleiding
Ontwikkelingspsychologie staat voor:
- Bestuderen van groei, verandering en stabiliteit
- Gericht op menselijke ontwikkeling (hoe en in welke perioden mensen groeien en
veranderen)
- Mensen groeien en veranderen hun hele leven (van conceptie tot dood)
Ontwikkeling: het veranderen van een aanwezige structuur
Gedurende de volledige levenscyclus.
Gedragsverandering kan verwerven of verliezen zijn van een vaardigheid.
Levenslang: verloop in de tijd, voortgang duidt dat ontwikkeling niet herhaalbaar is.
Veranderingen zijn van meer of minder duurzame aard.
1.1. Actuele vraagstukken
1.1.1. Verandering
Continue: geleidelijk aan en kwantitatief
Vb/ lengte
Discontinue: aparte stappen of stadia en zowel kwantitatief als kwalitatief
Vb/ cognitieve ontwikkeling (denken)
Beide soorten bestaan naast elkaar, hoewel de meeste veranderingen continue zijn.
1.1.2. Perioden
Kritieke periode: specifieke periode waarin een gebeurtenis grote consequenties meebrengt.
ONOMKEERBAAR
Vb/ infectieziekten, geen veilige hechting
Bij hedendaagse ontwikkelingspsychologen -> gevoelige perioden
Extra vatbaar voor bepaalde stimuli, bepaalde vermogens komen optimaal naar voor. Ook
OMKEERBAAR, door latere ervaringen
Vb/ taal leren
1.1.3. Nature - nurture
Nature: eigenschappen, vermogens en capaciteiten geërfd van de ouders (maturatie)
Vb/ lichaamslengte, oogkleur, geslacht, haatkleur, temperament, verstandelijke aanleg
Nurture: omgevingsinvloeden die bepalend zijn voor ons gedrag
Vb/ taal,
Nooit het een of het ander, steeds beide. Vraag is in welke mate nature en in welke mate nurture
Perspectief
Vroeger: babytijd en adolescentie
-9-
, ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
Nu: totale levensloop (levenslooppsychologie), groei en verandering in elke fase.
! sociale omgeving en culturele context van grote invloed
1.2. Levensloopperspectief
• Levenslang proces
• Multi-dimensioneel: tussen verschillende domeinen
Multi-directioneel: toename en afname vaardigheden
• Plastisch
Ontwikkeling veranderbaar of kneedbaar in elke leeftijdsfase (afh van persoon,
leefomstandigheden)
• Meerdere, interagerende factoren
Gedeeltelijk ‘producten’ van het sociale tijdperk waarin we leven
Cohort: groep mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde plek geboren is
Vb/ oorlogen, epidemieën, hongersnoden
Normatieve gebeurtenissen: gebeurtenissen voor de meeste individuen binnen een groep hetzelfde
Vb/ terroristische aanslagen (historisch), menopauze (leeftijdgebonden),
immigrantenkinderen hebben Nederlands als voertaal (socio-cultureel)
Niet-normatieve gebeurtenissen: atypische gebeurtenissen in het leven van een specifiek persoon,
vaak grotere invloed
Vb/ borstkanker op 29-jarige leeftijd
Ontwikkelingspsychologie -> algemene ontwikkelingsmechanismen
Levenslooppsychologie -> bijzondere in ontwikkeling van individu
1.3. Ontwikkelingsfasen en -domeinen
1.3.1. Fasen
- Prenatale ontwikkeling
- Geboorte en pasgeborene
- Babytijd (0-1)
- Peutertijd (1-3)
- Kleutertijd (3-6)
- Lagere schooltijd (6-12)
- Adolescentie (12-20)
- Jongvolwassenheid (20-40)
- Volwassenheid (40-60)
- Ouderdom (60+)
1.3.2. Domeinen
- Lichamelijke ontwikkeling
- Motorische ontwikkeling
- Tekenontwikkeling
- 10 -
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller margotdeweirdt. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.72. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75323 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now