Sein
Feitelijke toestanden, beschrijven hoe iets is.
Sollen
Hoe iets behoort te zijn. Regels worden gesteld en die zijn bindend.
Regels worden gesteld door:
1. Geweten
2. Moraal
3. Geloof
4. Rechtsregels
Soorten regels:
> Bevel (je moet iets doen)
> Verbod (je mag iets niet doen)
§2: Rechtsregel
Recht:
Wat? - Geheel van regels
- Die bepalen wat men: > Mag doen
> Moet doen bepalen gedrag.
> Niet mag doen
- Uitgevaardigd door “overheid” = iets/iemand met gezag over de rechtsonderhorigen.
- Bedoeling: de maatschappij te ordenen.
- Regels zijn afdwingbaar sancties.
- Het geheel van deze regels = OBJECTIEF RECHT.
o De regel op zich in zijn algemeenheid.
Rechtsregels: (of ‘wet sensu lato’)
- Heeft betrekking op uiterlijk gedrag van de mens.
- Worden uitgevaardigd door persoon/personen die gezag hebben over personen die eraan
onderworpen zijn.
- De naleving kan worden afgedwongen door autoriteit of overheid, desnoods manu
militari(overheidsdwang).
, 2
§3: Rechtsstaat
Rechtsstaat:
The rule of law maatschappij wordt niet geregeld door persoonlijke voorkeur van
gezaghebber, maar door een geheel van onderling consistente rationele
wetten waaraan, en machten en wetten (de wetgever) onderworpen zijn.
Principes van de rechtsstatelijke wet en van de rechtsstaat
1. Algemene gelding
Iedereen is eraan onderworpen, ook de overheid/autoriteit.
Geldt voor alle personen die zich in een objectief gelijkaardige situatie bevinden + alle
gelijkaardige gevallen.
wet is dus neutraal: onpartijdig en onpersoonlijk.
2. Drie machten – onafhankelijke rechterlijke macht
Scheiding der machten: naast wetgevende en uitvoerende macht, is er ook de
rechterlijke macht. Die kan in onafhankelijkheid controle uitoefenen op correcte
toepassing van het recht.
Wij democratische rechtsstaat:
Democratisch: de wetgever is verkozen door het volk.
(Men kan een koninkrijk, dictatuur, enz. hebben, en toch een rechtsstaat zijn)
Materieel recht
Maatschappelijke gedragingen worden naar inhoud bepaald.
Inhoud: rechten en plichten.
op basis van deze regels kan iemand een vordering stellen t.o.v. iemand anders.
= SUBJECTIEF RECHT
Gerechtelijk recht - of formeel recht – of handhavingsrecht
Inhoud: Procedureregels / vormvoorschriften die moeten nageleefd worden om
materieel recht (de subjectieve rechten) te kunnen realiseren.
o Voorbeeld:
A is onvoorzichtig en rijdt met zijn auto tegen voertuig B, dat voor € 1000 beschadigd
wordt. B eist € 1000 van A.
Materieel recht (subjectief recht) = de vordering van B t.o.v. A tot betaling van
€ 1000
= art. 1382 B.W.: wie schade veroorzaakt
aan iemand anders, moet die schade
vergoeden.
Formeel recht = de regels die bepalen hoe B die € 1000 zal toegekend krijgen.
, 4
§2: Doel van het gerechtelijk recht
Uitsluiten van eigenrichting
Het kan niet dat iemand zichzelf recht gaat verschaffen.
o Daarom is het essentieel dat rechtsonderhorige zekerheid heeft dat indien hij een
subjectief recht claimt, er door het overheidssysteem uitspraak gedaan wordt over zijn
vordering. D.w.z. rechter MOET recht spreken.
Toch:
Restanten van eigenrichting in ons systeem
In beperkte mate wordt het getolereerd dat eerst zelf recht gedaan wordt, in afwachting van
onderwerping aan controle door overheidsrechter. De handeling wordt gesteld op eigen risico
(het kan dat overheidsrechter nadien zegt dat handeling ten onrechte gesteld werd op
basis kan andere partij dan weer schadevergoeding vorderen)
o Voorbeelden:
1. Exceptio non adimpleti contractus (enac): art. 1612 B.W.
- Exceptio van niet-nakoming in ruime zin (algemeen rechtsbeginsel)
Bij wederkerige overeenkomsten waar beide partijen prestaties moeten leveren,
daar mag en kan de ene partij zijn prestaties opschorten wanneer de andere partij
haar verplichtingen niet nakomt.
- Exceptio van niet-nakoming in enge zin
Als je in gebreke BLIJFT om een prestatie te leveren, kan de verbintenis opgeschort
worden.
2. Buitengerechtelijke ontbinding (art. 1184 BW)
3. Retentierecht:
Zakenrechtelijk aspect: een zaak niet afgeven tot als ze betaald wordt.
Bv: als je naar de garage gaat en je auto laat herstellen. Je gaat je auto ophalen en
het is € 1500. Je vindt dit te veel en wil niet betalen. Dan moet de garagist de
auto niet teruggeven.
Doel: middel tot rechtshandhaving.
§3: Indeling van het gerechtelijk recht
Gerechtelijk recht vindt men terug in de diverse takken van het recht.
Strafprocesrecht (strafvordering)
Administratief procesrecht (procedure)
Gerechtelijk privaatrecht: (burgerlijk, handels-, economisch, sociaal recht gerechtelijk wetboek)
Tuchtprocesrecht
Fiscaal procesrecht
Hoofdstuk 3: burgerlijk procesrecht
§1: Begrip
Burgerlijk procesrecht (of gerechtelijk privaatrecht):
Alle regels van gerechtelijk recht m.b.t. privaatrecht.
Privaatrecht: geheel van rechtsregels m.b.t. de onderlinge verhoudingen tussen burgers
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ortaksehakan. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.95. You're not tied to anything after your purchase.
