Samenvatting Bestuursrecht
Hoofdstuk 1 Kennismaking met het bestuursrecht
1.1 Wat is bestuursrecht?
Openbaar bestuur: het openbaar bestuur treedt in verschillende hoedanigheden en
op verschillende manieren op en behartigt daarbij het algemeen belang.
Het openbaar bestuur dient de samenleving zo te besturen dat organisaties en
burgers daar op een fatsoenlijke manier met en naast elkaar kunnen leven, wonen,
werken en recreëren.
Het bestuursrecht bevat regels, ook wel rechtsnormen genoemd, met betrekking
tot:
- De organisatie van het openbaar bestuur
- Het verlenen van bestuursbevoegdheden aan bestuursorganen
- De rechtsnormen waaraan het openbaar bestuur zich moet houden bij de
uitoefening van die bestuursbevoegdheden
- Rechtsnormen die gelden voor de burgers en regels voor de handhaving ervan
- De juridische bescherming voor de burgers tegen het optreden van het
openbaar bestuur
In ons rechtssysteem worden rechtsregels onderscheiden in een publiekrechtelijk en
een privaatrechtelijk deel, waarbij in het eerste deel de relatie overheid – burger
centraal staat. Het openbaar bestuur kan reguleren, stimuleren, faciliteren, maar ook
verbieden of beperken en het doet dat op tal van terreinen zoals het onderwijs, de
gezondheidszorg, volkshuisvesting, ruimtelijke ordening, sociale zekerheid,
belastingen en veiligheid.
1.2 Legaliteitsbeginsel en specialiteitsbeginsel
1.2.1 Legaliteitsbeginsel
Nederland is een democratische rechtsstaat, waarin alleen organen met
regelgevende bevoegdheid wetten kunnen uitvaardigen. Het openbaar bestuur voert
die wetten uit.
Wetmatigheid van bestuur: het openbaar bestuur mag alleen als openbaar
bestuur optreden als dit is vastgelegd in een wet. legaliteitsbeginsel
Het openbaar bestuur mag alleen inbreuk maken op de rechten en vrijheden van een
burger als de wet dit toestaat. Art 8 GW
Formele wetgever: wetten die worden vastgesteld door de formele wetgever, ook
wel gezegd door de volksvertegenwoordiging (Staten-Generaal) en de regering
samen, worden wet in formele zin genoemd.
Wet in materiële zin: elke wet die algemeen verbindende voorschriften bevat
waaraan iedereen voor wie die wet is bedoeld gebonden is. Voorbeelden:
- Het optreden van het college van B&W en GS naar aanleiding van het verzoek
van de producer in de openingscasus vindt zijn grondslag in wet- en
regelgeving op diverse niveau’s
Omgevingsvergunning: de toestemming van het openbaar bestuur voor het
uitvoeren van projecten in de fysieke leefomgeving die zijn genoemd in Art 2.1 en 2.2
Wabo.
1.2.2 Specialiteitsbeginsel
Tenzij de wet anders bepaalt, moet het openbaar bestuur bij alles wat het doet
belangen afwegen. Als behartiger van het algemeen belang moet het openbaar
bestuur dit belang afwegen tegen de belangen van individuele burgers.
,Het specialiteitsbeginsel beperkt die afweging tot het kader van de belangen
waarvoor een speciale wet is bedoeld. Het openbaar bestuur mag in de gevallen
waarvoor de wet of regeling is vastgesteld dus alleen het specifieke belang
behartigen waarop die wet of regeling zich richt.
1.3 Bronnen van bestuursrecht
Drie rechtsbronnen zijn van belang:
1. Wet- en regelgeving en verdragen
2. Jurisprudentie
3. Ongeschreven recht, met name enkele algemene beginselen van behoorlijk
bestuur.
De algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn grotendeels vastgelegd in de
Awb.
Verdrag Staat der Nederlanden
Wet- en regelgeving:
EU-verordening en EU-richtlijn Europees Parlement/Raad/Commissie
Grondwet Formele wetgever
Wet in formele zin Formele wetgever
Algemene Maatregel van Bestuur Regering
(AMvB)
Ministeriële regeling Minister
Provinciale verordening Provinciale Staten
Gemeentelijke Gemeenteraad/Waterschapsbestuur
verordening/waterschapsverordening
Geen wet- en regelgeving:
Beleidsregels en Op alle niveaus van het openbaar
vergunningvoorschriften bestuur
Figuur 1 Bestuursrechtelijke Normenstelsel
Verdragen: verdragen zijn afspraken tussen staten. Belangrijke verdragen voor het
bestuursrecht zijn het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de
Mens, het Verdrag van de Europese Unie en het verdrag betreffende de werking van
de Europese Unie. Dit zijn Verdragen en Europese Verordeningen.
Europese richtlijnen: gericht tot lidstaten en hebben in beginsel geen
rechtstreekse werking. De Nederlandse of Europese rechter kan echter vaststellen
dat een bepaling in een richtlijn zo geformuleerd is dat deze wet rechtstreekse
werking heeft.
De grondwet bevat weinig regels voor burgers. Dit is de hoogste wet in formele zin
die dus net als de andere wetten in formele zin door de formele wetgever is
vastgelegd. Een AMvB is van lagere orde en wordt vastgesteld door de regering.
Ook ministeriële regelingen bevatten hoofdzakelijk algemeen verbindende
voorschriften voor burgers en kunnen daarnaast bevoegdheden toekennen aan
bestuursorganen. Zij zijn lager in rang dan de hiervoor genoemde regelingen.
Voor provinciale verordeningen, gemeentelijke verordeningen en
waterschapsverordeningen geldt hetzelfde. De regels in een provinciale
verordening gelden alleen voor het grondgebied van de provincie de regels in een
gemeentelijke verordening gelden alleen binnen de gemeentegrenzen.
Beleidsregels: eigen richtlijnen voor het openbaar bestuur en gelden alleen voor
het orgaan van het openbaar bestuur dat ze heeft vastgesteld of waarvoor ze zijn
bedoeld.
,Vergunningsvoorschriften: normen die gelden in het individuele geval, namelijk
voor degene aan wie de vergunning is verleend. Ze kunnen bestaan uit rechtsnormen
afkomstig van wetten en lagere regelingen en uit regels die het bestuursorgaan dat
de vergunning verleent, voorschrijft.
Gelede normstelling: normen worden voor een bepaald geval bepaald door
normen in verschillende regelingen die dikwijls in een hiërarchische verhouding tot
elkaar staan. Het komt in het bestuursrecht veel voor en ontstaat doordat de diverse
organen van het openbaar bestuur elk op hun eigen niveau normen kunnen of
moeten stellen.
Art 2.1 Wabo: Norm in wet
Het is verboden te bouwen zonder
omgevingsvergunning van het college van B&W
Art 2.10 Wabo: het bouwplan moet in Norm in wet
overeenstemming zijn met de regels in:
- Het bouwbesluit Normen in AMvB
- De gemeentelijke bouwverordening Normen in verordening
- De gemeentelijke bestemmingsplan Normen in plan
- Redelijke eisen van welstand Normen in beleidsregel
- De Erfgoedwet of Monumentenverordening Normen in wet of verordening
(als het gaat om een monument)
Het college legt normen vast in de vergunning Normen in vergunning
Figuur 2 Gelede Normstelling
1.4 Algemeen en bijzonder bestuursrecht
Algemeen bestuursrecht: regels die op alle terreinen van het bestuurlijk optreden
van toepassing zijn. Bijvoorbeeld regels voor de toekenning van
bestuursbevoegdheden aan bestuursorganen en voor de handhaving van
rechtsnormen en besluiten.
Bijzonder bestuursrecht: regels die speciaal zijn opgesteld voor de bijzondere
gebieden waarop het openbaar bestuur actief is. Het kan daarbij gaan om ordenende
overheidstaken zoals politie, defensie, waterstaat, milieubeheer, ruimtelijke ordening
en economische ordening.
Op elk terrein van het bijzonder bestuursrecht bestaan talrijke regelingen die de
inhoud van rechten, plichten en bevoegdheden bepalen of regels voor procedures die
gevolgd moeten worden.
Coördinatiewet: hierin worden bepalingen die in alle regelingen op een bepaald
gebied van het bestuursrecht voorkomen bij elkaar gebracht. Voorbeelden zijn:
- Sociale zekerheid: Wet financiering Sociale Zekerheid bevat regels voor de
heffing en invordering door de rijksbelastingdienst van de premies voor de
werknemersverzekeringen samen met en op een zoveel mogelijk gelijke wijze
als de loonbelasting.
- Belastingen: de Algemene wet inzake Rijksbelastingen en de
Invorderingswet geven algemene regels over de heffing en de invordering van
belastingen door de centrale overheid en lagere overheden.
- Omgevingsvergunning: voor activiteiten die van invloed zijn op de fysieke
leefomgeving regelt de Wabo de omgevingsvergunning. Hierin zijn ruim 25
vergunningen en toestemmingen voor locatie gebonden activiteiten
samengevoegd.
- Fysieke leefomgeving: de wetgeving voor de fysieke leefomgeving zal over
enkele jaren worden samengevoegd in de Omgevingswet en in vier AMvB’s.
1.5 De algemene wet bestuursrecht
1.5.1 De Awb
In de Awb zijn algemene regels opgenomen die van toepassing zijn op het hele
bestuursrecht en in beginsel op elke bestuurstaak. De basis is gelegen in Art 107 lid
, 2 GW, dat aan de wetgever de opdracht geeft om een wet te maken met algemene
regels van het bestuursrecht met als doel:
- Het bevorderen van eenheid binnen de bestuursrechtelijke wetgeving
- De vereenvoudiging van bestuursrechtelijke wetgeving
- Het opnemen in de wet van ontwikkelingen in de bestuursrechtelijke
rechtspraak
- Het treffen van algemene voorzieningen voor onderwerpen die zich niet lenen
voor regeling in een bijzondere wet.
De Awb is een aanbouwwet die in vier fasen (tranches) tot stand is gebracht door
er steeds meer inhoudelijke onderdelen aan toe te voegen.
Hoofdstuk 1 Inleidende bepalingen
Hoofdstuk 2 Verkeer tussen burgers en bestuursorganen
Hoofdstuk 3 Algemene bepalingen over besluiten
Hoofdstuk 4 Bijzondere bepalingen over besluiten
Hoofdstuk 5 Handhaving
Hoofdstuk 6 Algemene bepalingen over bezwaar en beroep
Hoofdstuk 7 Bijzondere bepalingen over bezwaar en beroep
Hoofdstuk 8 Bijzondere bepalingen over de wijze van procederen bij de
bestuursrechter
Hoofdstuk 9 Klachtbehandeling
Hoofdstuk Bepalingen over bestuursorganen
10
Hoofdstuk Slotbepalingen
11
De indeling van de Awb toont al een van haar belangrijkste kenmerken, de gelaagde
structuur. Daarmee wordt bedoeld dat de wet is opgebouwd in verschillende lagen,
waarbij telkens eerst de algemene bepalingen worden genoemd en daarna de
bepalingen voor de meer bijzondere gevallen.
1.5.2 Relatie tot het bijzonder bestuursrecht
.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller RoosSeppenwoolde. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.78. You're not tied to anything after your purchase.
