Summary
Samenvatting Praktisch Staatsrecht
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting studieboek Praktisch Staatsrecht van Mr.Y.M. Visscher - ISBN: 9789001899622, Druk: 4, Uitgavejaar: - (1e jaar HBO-Rechten)
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
RoosSeppenwoolde
Content preview
Samenvatting Staatsrecht HBO Rechten Major 1.2 Roos SeppenwooldeSamenvatting Staatsrecht
Hoofdstuk 1 De Nederlandse staat en zijn bewoners
1.1 De Nederlandse staat
1.1.1 Kenmerken van de Nederlandse staat
Een samenleving bestaat uit mensen die ieder hun individuele belangen nastreven,
zoals het hebben van een eigen inkomen, een goede woning en een bestaan in
vrijheid. Er zijn ook collectieve belangen, zoals veiligheid, volksgezondheid, onderwijs
en het gebruik van de ruimte om ons heen, die voor heel de samenleving belangrijk
zijn.
Staat: een gemeenschap van mensen op een bepaald grondgebied, waarover
een organisatie het hoogste gezag uitoefent.
1. Grondgebied
Het grondgebied van een staat, het territorium, kent grenzen die soms na
talloze oorlogen tot stand zijn gekomen en in een verdrag [een overeenkomst
tussen een of meer staten] met buurlanden zijn vastgelegd.
2. Gemeenschap
De gemeenschap wordt gevormd door mensen die daartoe behoren vanwege hun
afstamming of die op eigen verzoek de nationaliteit van de staat hebben
verkregen. Zo’n gemeenschap kan bestaan uit mensen met een verschillende
taal, godsdienst, cultuur en geschiedenis, die zich met elkaar verbonden voelen.
De verbondenheid met de gemeenschap uit zich in nationale symbolen.
3. Gezag
De staat heeft exclusieve zeggenschap op en over zijn gehele grondgebied. Het
hoogste gezag van de staat is gericht op het scheppen en handhaven van orde en
recht. Om te voorkomen dat burgers voor eigen rechter gaan spelen, mag alleen
het hoogste gezag van de staat geweld gebruiken geweldsmonopolie. Dit
gezag wordt niet alleen uitgeoefend over de burgers die de nationaliteit van de
staat bezitten, maar ook over vreemdelingen die zich als toerist, werknemer,
verkeersdeelnemer enzovoort, op het grondgebied van de staat bevinden.
De staat kan in beide betekenissen worden beschouwd als een zelfstandige en
ondeelbare eenheid. Ook wel genoemd, de staat is soeverein. In Art 2:1 BW staat: De
Nederlandse staat is een rechtspersoon naar burgerlijk recht. Dit betekent dat de
staat net als een persoon, zelfstandig drager is van rechten en plichten en als
staatsmacht kan optreden in het juridische verkeer binnen Nederland en in contact
met andere staten.
Erkenning van een staat door andere staten wordt wel als vierde kenmerkend
element van een staat beschouwd. Een moeilijkheid doet zich voor als een staat niet
door alle andere staten wordt erkend.
De staat (overheid) zorgt voor bescherming van de burgers door de landsgrenzen te
verdedigen en de orde te handhaven. Daarnaast zorgt de overheid ervoor dat het
algemeen belang wordt gediend. Dat betekent dat als datgene wat in het belang is
van de meeste burgers en van de staat als geheel.
De overheid vervult haar taken door als wetgever op te treden, door de staat te
besturen en door middel van rechtspraak. Het hoogste gezag in Nederland is
gespreid over verschillende organen van de staat. De term staat stamt uit de
renaissance (16e eeuw), een periode in de geschiedenis van Europa waarin allerlei
vernieuwde ideeën over de verhouding tussen staat en burger naar voren kwamen.
1
,Samenvatting Staatsrecht HBO Rechten Major 1.2 Roos Seppenwoolde
Voor die tijd werken staatsaangelegenheden aangeduid met de publieke zaak. De
Latijnse term is res republica.
Het recht dat hierop betrekking heeft, het daarom van oudsher publiekrecht, in
tegenstelling (rechts)personen regelt. In Nederland wordt het publiekrecht
onderverdeeld in het staatsrecht, het bestuursrecht en het strafrecht.
Staatsrecht: de manier waarop de inrichting van de staat en het optreden van de
overheid zijn georganiseerd, alsmede de zo belangrijke grondrechten van burgers.
Bestuursrecht: de wijze waarop de overheid de samenleving bestuurd.
Strafrecht: regelt de vervolging en bestraffing van (rechts)personen.
1.1.2 Het Koninkrijk der Nederlanden
Nederland maakt deel uit van het Koninkrijk der Nederlanden. De basis hiervoor is
gelegd in de zeventiende eeuw (de gouden eeuw) toen Nederland, net als andere
Europese Landen, gebieden elders in de wereld veroverde die rijk waren aan
grondstoffen en deze koloniseerde door ze onder Nederlands staatsgezag te
brengen. De Nederlandse koloniën waren:
- Nederlands-Indië
- Suriname
- Zes Nederlandse Antillen:
o Aruba
o Bonaire
o Curaçao
o Saba
o Sint Eustatius
o Sint Maarten
Indonesië en Suriname hebben zich in respectievelijk 1945 en 1975 van het
Koninkrijk losgemaakt en zijn onafhankelijke staten geworden. Aruba is in 1986 ook
een zelfstandige staat geworden, maar heeft verklaard bij het Koninkrijk te willen
blijven horen.
Het Koninkrijk der Nederlanden was vanaf dat moment een staatsrechtelijk
samenwerkingsverband tussen drie landen:
1. Nederland
2. De Nederlandse Antillen
3. Aruba
Op 15 december 2008 hebben Nederland en zijn staatsrechtelijke partners een
akkoord gesloten over nieuwe staatkundige verhoudingen binnen het Koninkrijk der
Nederlanden. De Nederlandse Antillen zijn op 10-10-2010 opgeheven. Curaçao en
Sint-Maarten zijn, net als Aruba, zelfstandige staten binnen het Koninkrijk geworden.
Bonaire, Sint-Eustatius en Saba hebben de status gekregen van openbaar lichaam in
de zin van Art 134 GW en zijn een soort overzeese gemeenten geworden. De
Nederlandse regelgeving zal in de nieuwe gemeenten overigens geleidelijk en,
vanwege de invloed van het Antilliaanse recht, niet volledig worden ingevoerd.
Het Statuut is een straatregeling waarin afspraken zijn vastgelegd over de onderlinge
verhoudingen in het Koninkrijk en de samenwerking. De preambule [dit is de aanhef]
van het Statuut vermeldt dat de voormalige koloniën ‘uit vrije wil hebben verklaard in
het Koninkrijk der Nederlanden een nieuwe rechtsorde te aanvaarden’.
Aangelegenheden die het Koninkrijk betreffen zijn volgens Art 3 lid 1 van het Statuut
onder andere de handhaving van de onafhankelijkheid, de verdediging van het
Koninkrijk en de buitenlandse betrekkingen
Rijkswetten: wetten die van toepassing zijn in het gehele Koninkrijk.
1.2 Nederlanders en vreemdelingen
Rechtspositie: het geheel van rechten en plichten
2
,Samenvatting Staatsrecht HBO Rechten Major 1.2 Roos Seppenwoolde
1.2.1 Nederlanderschap
Burgers die tot het Koninkrijk der Nederlanden behoren, hebben de Nederlandse
nationaliteit, ook wel, zij bezitten het Nederlanderschap. Dit heeft voor hen een
aantal juridische consequenties:
1. Nederlanders hebben vrije toegang tot Nederland en mogen hier vrij
verblijven. Dit is nergens in de Wet vastgelegd maar historisch zo gegroeid.
2. Het Nederlandse Wetboek van Strafrecht is ook van toepassing op
Nederlanders die buiten het territorium van het Koninkrijk bepaalde misdrijven
hebben gepleegd. Deze wet heeft een exterritoriale werking.
3. De Nederlander die in het buitenland gevangengenomen wordt, geniet
diplomatieke bescherming, dat wil zeggen dat vertegenwoordigers van
Nederland zich ervoor zullen inzetten dat hij door de buitenlandse staat goed
wordt behandeld. Zij kunnen ook proberen te bewerkstelligen dat
Nederlanders hun straf in Nederland mogen uitzitten.
4. Nederlanders worden niet aan andere staten uitgeleverd, als niet zeker is dat
zij na hun veroordeling hun straf mogen uitzitten in Nederland.
5. Art 4 GW geeft Nederlanders het recht om onder anderen de leden van de
Tweede Kamer, de volksvertegenwoordiging, te kiezen. Ook kunnen
Nederlanders zelfgekozen worden als Kamerlid.
6. Sommige openbare functies kunnen alleen door Nederlanders worden vervuld.
Burgemeester, Rechter, Vertrouwensfunctie als Ambtenaar
7. Nederlanders kunnen aanspraak maken op voorzieningen of uitkeringen zoals
bijstand, kinderbijslag en huurtoeslag.
Een vreemdeling heeft de eerste zes rechten die hiervoor zijn genoemd niet en de
laatste alleen als hij rechtmatig in Nederland verblijft. Een vreemdeling is volgens Art
1 lid 1 onder e van de Rijkswet op het Nederlanderschap, hij die de Nederlandse
nationaliteit niet bezit. De staat bepaalt zelf hoe iemand de nationaliteit van die staat
verkrijgt of verliest.
Het Nederlanderschap wordt allereerst doorgegeven door de ouders. Kinderen van
een Nederlandse ouder krijgen van rechtswege de Nederlandse nationaliteit.
Kinderen van de derde generatie zijn kinderen van wie de niet-Nederlandse ouders
in het Koninkrijk zijn geboren uit hier woonachtige vreemdelingen. Ook
minderjarigen die geadopteerd worden door een Nederlander krijgen de Nederlandse
nationaliteit.
Vreemdelingen die voldoen aan de voorwaarden in Art 6 RWN kunnen het
Nederlanderschap verkrijgen door optie. De vreemdeling legt op het gemeentehuis
in zijn woonplaats een zogeheten optieverklaring af die na onderzoek door de
burgemeester kan worden bevestigd. Een vreemdeling die niet voor optie in
aanmerking komt kan een verzoek tot naturalisatie indien bij de Immigratie- en
Naturalisatiedienst (IND) die na onderzoek kan instemmen met het verzoek. De
vreemdeling moet in een naturalisatietoets laten zien dat hij is ingeburgerd in de
Nederlandse samenleving. Om te kunnen slagen voor dit examen, moet de
vreemdeling zich in het Nederlands verstaanbaar kunnen maken en iets weten over
werk en inkomen, wonen, gezondheid, verkeer, staatsinrichting en alledaagse zaken.
Is de optie bevestigd of is ingestemd met naturalisatie dan moet de vreemdeling
deelnemen aan een naturalisatieceremonie waar hij een verklaring van
verbondenheid uitspreekt. Hiermee geeft hij aan dat hij de vrijheden en rechten
van de Nederlandse staat eerbiedigt.
Omdat de eigen nationaliteit van de vreemdeling wordt gezien als een belemmering
voor de inpassing in de Nederlandse samenleving, geldt voor degene die zich tot
Nederlander wil laten naturaliseren een afstand plicht. Hij moet zijn uiterste best
3
, Samenvatting Staatsrecht HBO Rechten Major 1.2 Roos Seppenwoolde
doen om zijn eigen nationaliteit kwijt te raken anders wordt het verzoek tot
naturalisatie in beginsel geweigerd.
Nederlanders kunnen het Nederlanderschap ook verliezen. Degene die zich vrijwillig
in vreemde krijgsdienst begeeft van een staat die betrokken is bij
gevechtshandelingen tegen het Koninkrijk dan wel tegen een bondgenootschap
waarvan het Koninkrijk lid is, verliest in beginsel het Nederlanderschap.
Art 1 van de wet op de Identificatieplicht geeft aan met welke documenten iemand
zijn identiteit kan aantonen.
1. Paspoort
2. Rijbewijs
3. Vreemdelingendocumenten
Nederland vormt samen met zevenentwintig andere staten de Europese Unie. In het
Verdrag betreffende de EU is onder andere vastgelegd dat burgers uit de EU-landen
zich vrij door Europa mogen bewegen. Het is een noodzaak om IN Nederland iemands
identiteit te kunnen controleren. Iedereen vanaf 14 jaar moet zich kunnen laten
identificeren bij een politiecontrole.
1.2.2 Vreemdelingen
Een vreemdeling in Nederland heeft een andere rechtspositie dan een Nederlander.
De Nederlander die in Nederland niet in de noodzakelijke kosten van het bestaan kan
voorzien, heeft recht op bijstand van een overheidswege. Voor vreemdelingen geldt
het koppelingsbeginsel een vreemdeling die niet rechtmatig in Nederland
verblijft, kan geen aanspraak maken op de toekenningen van verstrekkingen,
voorzieningen en uitkeringen zoals een bijstandsuitkering. De rechten van een
vreemdeling zijn gekoppeld aan een rechtmatig verblijf. Voor de toegang tot
Nederland en voor een koster of langer verblijf gelden voor hem speciale regels.
Voor een kort verblijf als toerist, voor zaken, familiebezoek, een ziekenhuisopname of
iets dergelijks, moet de vreemdeling in principe eerst in zijn eigen land een visum
aanvragen bij de Nederlandse ambassade. De ambassade is een stukje Nederlands
grondgebied in het buitenland, waar de Nederlandse staatsmacht geldt.
Met een Visum verleent Nederland toestemming aan een vreemdeling om
gedurende korte tijd in Nederland te verblijven. Deze vrije termijn is in beginsel
maximaal drie maanden geldig. Voor een langer verblijf als werk, studie of
gezinshereniging, moet de vreemdeling op een Nederlandse ambassade een
zogeheten machtiging tot voorlopig verblijf aanvragen. Deze vergunning wordt
altijd afgegeven onder de beperking, dat wil zeggen voor het doel van het verblijf. Op
grond van de afspraken in het eerdergenoemde EU-verdrag gelden voor
staatsburgers van de andere staten van de Europese Unie, Unieburgers of
gemeenschapsonderdanen, minder strenge regels voor toegang en verblijf in
Nederland. Voor hen geldt geen visumplicht, hun vrije termijn is zes maanden en de
drempels voor een langer verblijf zijn lager dan voor andere vreemdelingen.
Naast de reguliere vreemdelingen zijn er vreemdelingen die hun toevlucht (asylum)
zoeken tot Nederland vanwege een bedreigende situatie of slechte economische
omstandigheden in hun eigen land.
Asielzoekers moeten een verblijfsvergunning asiel aanvragen in een Nederlands
aanmeldcentrum. Aan de asielprocedure gaat een rust- en voorbereidingstermijn van
zes dagen vooraf. Daarna wordt in een algemene procedure die maximaal acht
dagen duurt aan de asielzoeker duidelijk gemaakt of zijn verzoek om een rechtmatig
verblijf in Nederland kans van slagen heeft. Als de IND meer tijd nodig heeft voor
deze beslissing, dan geldt de Verlengde Asielprocedure die enkele maanden kan
duren. Als je via Schiphol binnen komt, dan spent je deze tijd door in de gevangenis.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller RoosSeppenwoolde. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.85. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79271 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now