Dit is een samenvatting van H3: Verzorgingsstaat van het boek Dilemma (4-6 VWO). Het bevat de belangrijkste punten van elke paragraaf (1 t/m 6). Ook zijn alle begrippen die bij de paragraaf horen uitgeschreven voor het gemak. Hopelijk kan dit jou als potentiële koper helpen met het maken van het t...
H3.1 De overheid of mensen zelf?
Begrippen
Mantelzorg: Zorg door familieleden, buren en vrienden, gebaseerd op de affectieve relatie die zij
hebben met degene die zorg nodig heeft.
Particulier initiatief: Mechanisme waarbij regulering plaatsvindt doordat mensen elkaar
ondersteunen zonder winstoogmerk op basis van naastenliefde.
Reguleringsmechanisme: Mechanisme om in de samenleving goederen en diensten te produceren
en te verdelen.
Verzorgingsstaat: Samenleving waarin de overheid zich garant stelt voor noodzakelijk geachte
materiële en immateriële voorzieningen voor alle burgers.
Welfare triangle: Figuur waarin de mechanismen overheid, markt en particulier initiatief staan
afgebeeld.
Samenvatting
Nederland is een verzorgingsstaat. Dat is een samenleving waarin de overheid zich garant stelt voor
noodzakelijke geachte materiële en immateriële voorzieningen voor alle burgers.
Mantelzorg is zorg door familieleden, vrienden en buren. Zij bieden doorgaans zorg aan hun naaste,
omdat ze een affectieve relatie hebben.
In grote lijnen zijn er in de samenleving drie mechanismen om hulp en inkomsten te produceren en
te verdelen:
- Overheid → De overheid kan zorg regelen voor mensen die hulp, zorg of ondersteuning
nodig hebben. De zorg is gefinancierd met belasting- en premie-inkomsten.
● Voordeel: Alle mensen hebben hetzelfde recht op zorg. Er is sprake van gelijkheid.
● Nadeel: Er is geen keuzevrijheid hierin, iedereen is verplicht bij te dragen.
- Markt → Zorg die vaak op maat moet worden geregeld, moet ook betaald worden. Dit gaat
via de markt. Daarbij sluiten zorgaanbieders contracten met zorgvragers. Dat doen zij in
vrijheid e n op basis van wederkerigheid. Hierbij geldt de wet van vraag en aanbod.
● Voordeel: De markt laat mensen vrij, ze kunnen zelf zorg inkopen.
● Nadeel: Regulering van zorg via de markt kan duur zijn en in sommige gevallen dus
niet voor iedereen betaalbaar.
- Particulier initiatief → Zorgen voor elkaar wordt als een belangrijke norm gezien. Bij hulp via
dit mechanisme staat naastenliefde v oorop. Mantelzorg en georganiseerd vrijwilligerswerk
zijn goede voorbeelden. Er is geen sprake van wederkerigheid of wettelijke verplichting.
● Voordeel: Banden tussen mensen in de samenleving worden versterkt en het kost
geen geld in de vorm van belastingen en premies.
● Nadeel: Als mensen geen sterk sociaal netwerk hebben is er ook vaak geen goede
ondersteuning en dus geen goede verzorging mogelijk.
Overheid, markt en particulier initiatief zijn de drie regulerings-
mechanismen om in de samenleving goederen en diensten te verdelen. Deze
mechanismen zijn samen verbeeld in de welfare triangle (zie afbeelding
hiernaast).Een samenleving hoeft niet altijd te kiezen tussen mechanismen
om hulp of inkomsten te verdelen.
Politieke stromingen hebben verschillende voorkeuren binnen het reguleringsmechanisme. Hierbij
wordt onderscheid gemaakt tussen de liberalen, sociaaldemocraten en christendemocraten:
- Liberalen → Ze hebben traditioneel een sterke voorkeur voor de markt. Zij geloven dat de
markt mensen de meeste vrijheid biedt. Voorwaarde is dat er sprake is van concurrentie.
1
, - Sociaaldemocraten → Gelijkheid is voor de stroming de kernwaarde. Zij hebben dus de
voorkeur voor de overheid als reguleringsmechanisme.
- Christendemocraten → Kiezen meestal voor het particulier initiatief. Zij gaan ervan uit dat
mensen in de samenleving elkaar nodig hebben en voor elkaar moeten zorgen. Er wordt
daarom ook voor naastenliefde gepleit.
We kunnen kiezen voor één reguleringsmechanisme, maar ook voor een combinatie van
verschillende mechanismen.
H3.2 Verzorgingsstaat: betutteling of noodzaak?
Begrippen
Dilemma van de collectieve actie: Samenwerking om problemen op te lossen kan belemmerd
worden door de angst dat anderen profiteren van die collectieve oplossingen zonder daar zelf aan
mee te werken.
Verbindingsfunctie: Functie van de verzorgingsstaat waarbij het gaat om het creëren van sociale
cohesie tussen mensen en tussen groepen mensen.
Verheffingsfunctie: Functie van de verzorgingsstaat waarbij het gaat om het bieden van kansen aan
mensen om zich te ontplooien.
Verzekeringsfunctie: Functie van de verzorgingsstaat waarbij het gaat om het bieden van inkomen
wanneer dat wegvalt als gevolg van ziekte, ouderdom of werkloosheid.
Verzorgingsfunctie: Functie van de verzorgingsstaat waarbij het gaat om het ondersteunen van
mensen die niet (meer) voor zichzelf kunnen zorgen.
Samenvatting
Het Kinderwetje van Van Houten → Vaak gezien als het begin van de sociale wetgeving in
Nederland.
Een visie op de ontwikkeling van de verzorgingsstaat wordt gegeven door Abram de Swaan in zijn
boek Zorg en de Staat. In zijn theorie staan de volgende begrippen centraal:
→ Interdependentie: Een sociaal begrip waarmee onderlinge of wederzijdse afhankelijkheid
wordt aangeduid. De arbeidsdeling ontstond pas ten tijde van de agrarische revolutie.
→ Externe effecten: Toegenomen interdependentie leidde tot meer externe effecten. Dat
betekent dat iemands gedrag (negatieve) gevolgen heeft voor anderen.
→ Dilemma van de collectieve actie: Het dilemma van de collectieve actie laat zien dat er
situaties zijn waarin individuele keuzes leiden tot collectief ongewenste gevolgen.
‘Freerider’-probleem → samenwerking om problemen op te lossen kan belemmerd worden door
angst dat anderen profiteren, zonder zelf aan mee te werken.
Vanuit De Swaans visie is de verzorgingsstaat dus geen gevolg van altruïsme en solidariteit met de
minderbedeelden, maar het gevolg van welbegrepen eigenbelang van de beter gesitueerden.
Een tweede theorie gaat op in de rol van de arbeidersbeweging. Door de industriële samenleving
ontstond een nieuwe maatschappelijk klasse → De arbeidersklasse. Het verzet tegen de slechte
omstandigheden en de strijd voor meer rechten voor de arbeiders kwam vanuit de
arbeidersbeweging.
Een derde theorie gaat in op de initiatieven vanuit de gegoede burgerij om tot sociale wetgeving te
komen. Het ging daarbij niet alleen om (materiële) verschillen tussen arm en rijk, maar ook om
(immateriële) verschillen wat betreft waarden, normen en gebruiken. Fabriekseigenaren wilden
bijdragen aan een beschavingsoffensief.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Justin1303. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.
