Class notes
Uitgebreide samenvatting colleges Beleidsproject 1.1
- Course
- Institution
Uitstekende weergave colleges
[Show more]
Seller
Follow
Thijs96
Reviews received
Content preview
Beleidsproject hoorcollege 1: inleidingWaarom zou je beleid maken?
- Omdat je een probleem hebt dat burgers zelf niet kunnen oplossen
- Probleem = het verschil tussen een maatstaf (beginsel of norm) en een voorstelling van een
bestaande of verwachte situatie
- M.a.w. de realiteit komt niet overeen met hoe je het graag zou willen
Het maken van beleid:
- Het ontwerpen van beleid: het uitdenken, beargumenteren en formuleren van een beleid
- Doelgroep: de mensen op wie het beleid zich richt
- Het maken van beleid = het maken van keuzes
Twee maatstaven van goed beleid:
- Waardenrationaliteit: beleid komt overeen met normen en waarden in de samenleving
- Doelrationaliteit: doeltreffend
- Causale rationaliteit: instrument X leidt direct tot verandering Y
Wat zijn de effecten van beleid:
- Niet alleen doelbereiking, doeltreffendheid en doelmatigheid, maar ook
o Neveneffecten van beleid
o Wie profiteert van het beleid en wie draait er voor de kosten op? En is dat een beetje
eerlijk verdeeld?
- Rechtmatigheid:
o Als dit beleid voor de rechter aangevochten zou worden, zou de rechter dan
oordelen in het voordeel van de beleidsmaker?
Wat maakt het lastig om beleid te maken?
- Actoren (deelnemers van het proces)
o Daar zijn er veel van
o Zien het probleem allemaal anders
o Definiëren en framen het probleem daardoor anders
o Leggen de nadruk op verschillende maatstaven om te beoordelen of beleid goed is of
niet (ambtenaren kijken sterk naar draagvlak; terwijl onderzoeksbureaus meer kijken
naar rationaliteit)
- De besluitvormingsprocedures (simpel vs complex; aantal deelnemers)
- Overheid moet voldoen aan eisen van bestuurlijke kwaliteit
1
,Vier dimensies van bestuurlijke kwaliteit:
1. Democratie: responsief bestuur
2. Rechtmatigheid: behoorlijke bestuur (geen willekeur, gelijke behandeling)
3. Doeltreffend en doelmatigheid: presterend bestuur (effectief en efficiënt beleid)
4. Integriteit: onkreukbaar bestuur
Mogelijke spanningsvelden:
Voorbeelden van spanningsvelden:
- Doelmatigheid vs rechtmatigheid (uitbreiding Schiphol)
- Democratie vs rechtmatigheid (rechten verdachte schenden)
- Democratie vs doelmatigheid (zigeuners oppakken en uitzetten)
- Integriteit vs democratie (nevenfuncties eerste kamerleden)
Welke visie heb je op beleid?
- Visie: manier van kijken naar beleidsvorming
o Analytische visie
o Politieke visie
Visies op het maken van beleid:
Thema’s Analytische visie Politieke visie
Essentie van beleid Rationele sociale probleemoplossing: Object en resultaat van politieke
doelen en middelen strijd
Verloop van beleidsprocessen Opeenvolgende fasen Permanente strijd
Typering van agendavorming Product van systematische vergelijking Slag om mobilisatie en allocatie van
van bestaande en gewenste politiek-bestuurlijke aandacht
maatschappelijke omstandigheden
Typering van beleidsvorming Combinatie van voorbereiding Incrementeel proces van
(analyse) en bepaling (wilsvorming) onderhandeling en coalitievorming
Typering van beleidsuitvoering Programmering: keuze en toepassing Voortzetten van de politieke strijd
instrumenten
Typering van de beleidsevaluatie Toegepast onderzoek: leerproces (de)politisering resultaten
VB belangrijke theorie Rationele actor model incrementalisme
Stappen voor het opstellen van een beleidsvoorstel:
1. Analyse van de opdracht tot het ontwerpen van een beleid
2. Analyseren van de probleemsituatie
3. Analyse van de oorzaken en gevolgen van de probleemsituatie
4. Formuleren van het einddoel
5. Overwegen van de beleidsinstrumenten en hun effecten: het instrumentenmodel
6. Ontwerpen van de beleidsuitvoering
7. Afwegen van de kosten en baten
2
,8. Uiteindelijke formulering van het beleidsontwerp
Stap 1: analyse van de opdracht tot het ontwerpen van een beleid:
1. Voor welke beleidsvoerende organisatie wordt het beleid ontworpen?
2. Welke visie op het voeren van beleid komt tot uiting in de opdracht
3. Bevat de opdracht bepaalde aanwijzingen
4. Zijn de beleidsvisie en aanwijzingen in de opdracht houdbaar? Eenzijdig? Tegenstrijdig?
Conflicterend? Passend?
5. Extra: een globale inschatting van mogelijke betrokkenen bij het beleid en hun mogelijke rollen
Stap 2: analyse van de probleemsituatie
- Probleem = verschil tussen een maatstaf/beginsel/norm en de realiteit van de werkelijkheid
- Analyse van het beleidsprobleem omvat:
o Beschrijving van de huidige situatie
o Beschrijving van de maatstaven/beginselen/normen
o Vergelijking tussen de huidige situatie en dat wat men graag zou willen zien
- Maar: niet iedereen definieert een probleem op dezelfde manier. De beleidsontwerper kan
kiezen uit verschillende probleemdefinities
Stap 3: analyse van de oorzaken en gevolgen van de probleemsituatie
- Doel = bewust nagestreefd gevolg
- Middel = bewust gekozen oorzaak
o Beleidsinstrument
o Alles wat een actor gebruikt/kan gebruiken om het bereiken van een of meer
doeleinden te bevorderen
- Denken in termen van doeleinden en middelen (finaal denken) veronderstelt denken in
termen van oorzaken en gevolgen (causaal denken). Dus: als ik instrument X inzet, wordt
probleem Y opgelost.
- Beleid kan:
o De symptomen/gevolgen van een probleemsituatie aanpakken
o De oorzaken van de probleemsituatie aanpakken (fundamenteel beleid)
- Dit alles moet je vormgeven in een causaal veldmodel
Stap 4: formuleren van het einddoel
- Elk element in het causale veldmodel is een punt waarop beleid gericht kan worden
- Keuze einddoel hangt af van:
o Opdracht
o Probleemsituatie
o Causaal veldmodel
o Randvoorwaarden waarbinnen moet worden geopereerd:
Politieke
Juridische
Ethische
Financiële
o Tijdsdimensie
- Einddoel formuleren in maatstaven waarmee later kan worden vastgesteld of doel bereikt is
(evaluatie)
Stap 5: overwegen van de beleidsinstrumenten en hun effecten: het instrumentenmodel
Eerst: systematische inventarisatie en voorlopige selectie van instrumenten
1. Welk type instrument moet worden gekozen? (juridisch, economisch, communicatief of
fysiek)
2. Op welke plaats in het causale veldmodel moet worden ingegrepen
3
, 3. Welke politieke, juridische, ethische, financiële en overige randvoorwaarden moeten bij de
keuze van het beleidsinstrument in acht worden genomen?
Stap 6: ontwerpen van de beleidsuitvoering
- Organisatie en proces van beleidsuitvoering ontwerpen door antwoord te geven op de
volgende hoofdvragen:
o Door wie wordt het instrument toegepast
o Hoe kan elk instrument worden toegepast
Stap 7: afwegen van de kosten en baten van elk van de afzonderlijke instrumenten:
- Baten = effectiviteit (doeltreffendheid) van het beleid
- D.w.z. de mate waarin een instrument bijdraagt aan het bereiken van het gestelde doel
(baten bevatten ook positieve neveneffecten)
- Kosten = financiële kosten en negatieve neveneffecten
- Uiteindelijk moet er een instrument gekozen worden dat doeltreffend en aanvaardbaar is
Stap 8: uiteindelijke formulering van het beleidsontwerp:
- De beleidsambtenaar kan eindelijk de tekst van het beleidsontwerp gaan schrijven
- De vorm van het beleidsontwerp hangt af van de opdracht:
o Beknopte ambtelijke notitie
o Een uitvoerige beleidsnota voor een overheidsinstantie, politieke partij of
belangengroep
o Advies voor een extern adviesorgaan
Beleidstheorie hoorcollege 2: beleid en probleemdefinitie
Wat is beleid?
- Voorbeelden van definities:
o Beleid is al datgene dat overheden verkiezen te doen of niet te doen
o Beleid is een lange serie van meer of minder verbonden keuzen waaronder besluiten
- Inhoudelijk:
o Beleid omvat een reeks van beslissingen
o Beleid betreft zowel handelen als niet handelen
o Beleid kan voorziene en onvoorziene uitkomsten hebben
o Beleid heeft een doelgericht en planmatig karakter
Wat is beleid?
- Beleid kan omvatten (afhankelijk van visie auteur):
o Streven om iets te bereiken
o Activiteiten/handelingen/gedragingen om iets te bereiken
o Denkbeelden/opvattingen over hoe te handelen, wat te doen
- Sommige auteurs benadrukken streven, anderen leggen de nadruk op handelingen, weer
anderen benadrukken denkbeelden en opvattingen.
Definitie beleid Hoogerwerf:
Beleid = het streven naar het bereiken van bepaalde doeleinden met bepaalde middelen en bepaalde
tijdskeuzes
- Beleid dient rationeel en legitiem te zijn, maar is dat is niet altijd
- Beleid dient een probleem op te lossen, maar ook dat is niet altijd zo
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Thijs96. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.26. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
51036 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now