In dit document is een overzichtelijke weergave/ samenvatting van de stof voor Inleiding Onderwijssociologie jaar 1 te vinden.
In de samenvatting zijn de boeken, colleges, aantekeningen en artikelen verwerkt voor dit vak.
Inleiding Onderwijssociologie wordt aan Academische pabo en Pedagogische w...
Week 1 Sociologie, taken socioloog
Sociologie gaat over het samenleven en de sociale orde. Het vindt oorsprong in het proberen om
tegenstellingen tussen de Verlichting en Tegenverlichting te overstijden en in het willen verklaren
van maatschappelijke ontwikkelingen. Sociologie verandert steeds door nieuwe inzichten.
Sociale orde = door voorspelbaarheid en berekenbaarheid wordt leefbaarheid gecreëerd
De vormgeving van de samenleving is niet willekeurig, hoewel het allerlei vormen kan hebben.
Belangrijkste les sociologie = Alles is contingent, maar niet arbitrair
Arbitrair = willekeurig
Contingent = het is niet noodzakelijk, maar ook niet onmogelijk. Het had dus anders kunnen zijn dan
het nu is. Het besef van contingente is belangrijk in de sociologie. Het betekent dat mensen de
makers van de organisatie van de samenleving zijn.
Verlichting = ten grondslag aan de maatschappelijke orde moest de rede liggen. Als mensen redelijk
handelen, dan zou er vooruitgang zijn in de samenleving.
Tegen-verlichting = redelijk handelen zou kunnen leiden tot egoïsme en vervreemding. Mensen
zouden de regels en elkaar niet meer respecteren wanneer de samenlevingsregels niet een
bovennatuurlijke oorsprong heeft.
Auguste Comte (Verlichting) is de grondlegger van de sociologie. Hij pleitte voor een zakelijke
sociologie, gesteund op wetenschappelijke observatie en logica. Dit noemde hij positivisme. De
aandacht moet gericht zijn op het ontdekken van regelmatigheden.
Menselijke ontwikkeling volgens Comte: religieuze, metafysisch, wetenschappelijk denken.
Comte geloofde niet dat de rede automatisch tot een goede samenleving zou leiden. Religie zou
praktische en maatschappelijke doelstellingen moeten dienen, aangepast zijn aan het
wetenschappelijk denken en de mensheid vooruithelpen. Volgens Comte is de empirie (waarneming)
de basis voor kennis en moeten theorieën aan de werkelijkheid worden getoetst. Het menselijk
handelen wordt, naast de rede, ook door impulsen, gevoelens en emoties geleid.
Habermas (Verlichting) is voor wetenschap, maar stelt ook dat de wetenschappelijke rede niet
vertelt wat prioriteit heeft indien er een keuze tussen twee zaken gemaakt moet worden. Oftewel:
wetenschap geeft geen richting. Hij gelooft dat wetenschap een methodologie biedt om open met
elkaar te communiceren, waardoor sociale orde onstaat. Verlichting is onvoldragen proces.
Luhmann (Tegen-verlichting) stelt dat het zinloos is om af te vragen welke doelen juist zijn. Mensen
kunnen het oneens blijven na een debat. Hij was voor het rechts-positivisme. Dat houdt in dat een
wet respect verdient zolang die wet volgens een juiste procedure is bedacht. Wetten en
meerderheidsregels zijn noodzakelijk. Door het arbitraire te aanvaarden, is er sociale orde.
,Legitimerende derden = natuur, geschiedenis en samenhang. Het zijn onwillekeurige eigenschappen
van een samenleving, ook wel: bronnen van orde die niet-contingent zijn. De natuur legt ons fysieke
beperkingen op. Geschiedenis zorgt ervoor dat de samenleving met haar verleden moet leven.
Sociologen proberen te onderzoeken hoe mensen tot orde komen en hoe ze die orde in stand
houden. De centrale vraag: Hoe kan het dat de sociale orde wordt geaccepteerd?
De socioloog heeft drie taken:
Empirisch-analytische taak, de cijferaar Kennis verzamelen
Dit is de kernopdracht van sociologie. Sociologie gaat over het verwerven van betrouwbare
kennis over de samenleving. Er moet een beeld komen van de samenlevingsnormen, groepen
en relatienetwerken en de samenhang daarin. Empirisch onderzoek kan leiden tot inzichten
in het maatschappelijk leven en kan daardoor handig zijn bij het uitzetten en evalueren van
overheidsbeleid.
Kritische taak, de mythejager In twijfel trekken van bestaande visies
De kritische functie steunt op de hoop om een nuchter en realistische kijk op de
werkelijkheid om zo de beste kansen op welvaart, vrijheid en welzijn te bieden.
Praktische taak, de levenskunstenaar Belevingswereld leren begrijpen
Mauss is de grondlegger van de moderne etnologie.
Moderne etnologie = sociale verschijnselen moeten als totale feiten worden bestudeerd.
Om het vanzelfsprekende makkelijker te problematiseren en de eigen maatschappij beter te kunnen
observeren, is het handig voor sociologen om aan de rand van de samenleving te staan en vanuit
daar de kritische taak uit te voeren.
Durkheim stelt dat de mens niet tot een abstract principe kan worden herleid. Ze zijn door hun
omgeving en tijd getekend en volgen bepaalde regels. Durkheim was een vrijdenker en wilde
godsdienst verklaren op een empirisch-analytische manier.
Week 2 Verschillende stromingen, probleem collectieve actie
De grondslagen van de sociologie werden deels in de 18 e eeuw gelegd, bepaald door het
verlichtingsdenken en het conflict tussen de Verlichting en de Tegen-Verlichting.
Verlichting = denkers van deze stroming legden de nadruk op de menselijke natuur en op de
natuurlijke redelijkheid. Individuen zijn hetzelfde (door natuur/ rede worden we hetzelfde) en
menselijk handelen is voorspelbaar.
Daarnaast
1. hadden ze veel aandacht voor het individu
2. waren ze ervan overtuigd dat individuen door hun gemeenschappelijke natuur overal
dezelfde zijn
3. meenden ze dat de rationaliteit en de rede onderdeel zijn van de menselijke natuur
4. vonden ze dat variaties in menselijk gedrag horen bij traditie, bijgeloof en andere irrationele
fenomenen
5. vonden ze dat mensen er niet zijn om tradities te respecteren, maar om zelf regels en
instellingen te bedenken
Wanneer mensen zich zouden laten leiden door de rede, zou dit voor vooruitgang zorgen.
Verlichtingsdenkers hadden overigens niet allemaal dezelfde opvattingen over de mens en
samenleving.
, Utilitarisme = iedereen streeft dezelfde algemene doelen na, namelijk pijn vermijden en plezier
maximaliseren.
Nutsmaximalisatie = plezier – pijn. Het doel van de mens is om nut te maximaliseren.
Nutsmaximalisatie vergoot het welzijn van iedereen
Kritiek op het utilitarisme omdat het idee van een rationeel uit eigen belang handelend mens
minder als uitgangspunt fungeerde
steeds meer werd aangevuld of vervangen door empirische waarneming
Er werd geen rekening gehouden met het belang van sociale omstandigheden.
Alle grondleggers van de socioloog hadden de ambitie om de samenleving te bestuderen op een
wetenschappelijke manier. Door de verschillende benaderingen ontstonden twee standpunten,
namelijk de individualistische en de collectivistische visie.
Mattheüs-effect = ‘Aan hem die heeft, zal gegeven worden, maar van wie niets heeft, zal het weinige
dat hij heeft, ontnomen worden.’ (Mattheüs 25:29) Wetenschappers met een reputatie zullen met
nieuw werk makkelijker hun reputatie vergroten dan onbekende wetenschappers.
Pervers effect = wanneer individueel handelen naast onbedoelde gevolgen ook ongewenste
gevolgen met zich meebrengt.
Individuele handelingen kunnen andermans handelen beïnvloeden doordat mensen met elkaar
samenleven.
Denkers van de verlichting zagen dat de maatschappelijke orde een belemmering vormde voor de
ontwikkeling van het redelijke individu.
Collectieve goederen = goederen die voor iedereen onbeperkt beschikbaar zijn en niet splitsbaar zijn
in individueel leverbare eenheden.
Gemeenschappelijke goederen = beperkte goederen, voor iedereen bestemd.
Het probleem van de collectieve actie:
X We doen niet mee We doen mee
Actie lukt positief neutraal
Actie mislukt neutraal negatief
Olson had drie mogelijke verklaringen voor het verwerven van collectieve goederen:
1. de redenering klopt niet
2. mensen zijn niet rationeel of handelen niet uit eigenbelang
3. het bestaan van collectieve acties moet anders worden verklaard
Volgens Olson bleef het uitgangspunt dat mensen vanuit rationeel egoïsme handelen. Leden van een
bepaalde vereniging worden gemanipuleerd om deel te nemen aan collectieve acties, door:
dwang (bijv. geweld/ dreigen geweld)
inspelen op persoonlijke belangen (dus niet alleen op collectieve belangen)
Twee belangrijke instellingen op het niveau van een samenleving:
1. markt - die het nastreven van eigenbelang reguleert
2. staat/ overheid - die in collectieve goederen moet voorzien en onbedoelde effecten op moet
lossen
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jannekeoa. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.
