Samenvatting Biologie 5 Havo Hoofdstuk 5: Gaswisseling & Uitscheiding
30 views 0 purchase
Course
Biologie
Level
HAVO
Dit is een duidelijke samenvatting van alle vijf basisstoffen (paragrafen) uit hoofdstuk 5: Gaswisseling & Uitscheiding uit het boek Biologie Voor Jou.
Thema 5 | Gaswisseling en uitscheiding
Basisstof 1: Gaswisseling
Gaswisseling: met het ademhalingsstelsel neem je gassen op uit de lucht en geef je gassen
af aan de lucht.
Ademhalingsstelsel
Ademhalingsstelsel: dit bestaat uit je longen en luchtwegen.
Als je inademt, stroomt er lucht door de neus of door de mond naar binnen.
Neusholte met reukzintuig en bekleed met neusslijmvlies.
▫ In de neusholte wordt lucht gereinigd, gekeurd, verwarmd en vochtig
gemaakt.
▫ Trilhaarepitheel: de buitenste laag cellen van het neusslijmvlies. Hierin zitten
slijmproducerende cellen en trilhaarcellen → aan het slijm blijven kleine
stofdeeltjes en ziekteverwekkers kleven → het slijm wordt door de beweging
van trilharen naar de keelholte verplaatst.
→ binnenstromende lucht wordt foor neusslijmvlies vochtig gemaakt. Bloed in de
bloedvaten in het neusslijmvlies verwarmen de lucht.
Bijholte: neusholte is verbonden met holten in de schedelbeenderen. Bijv.
Kaakholten en voorhoofdsholte.
▫ De bijholten zijn ook bekleed met slijmvlies
▫ Ze raken verstopt bij verkoudheid
Strottenhoofd: ligt tussen de keelholte en luchtpijp in.
▫ Strotklepje: sluit de luchtpijp af als je iets doorslikt
▫ Stembanden: stevige vliezen die gaan trillen als er lucht langs komt → er
ontstaan geluiden.
Luchtpijp: verbindt de keelholte met de longen.
▫ Door hoefijzervormige kraakbeenringen in de wand blijft de luchtpijp
openstaan.
Bronchiën: de luchtpijp vertakt zich in twee bronchiën. Ook hierin zitten
kraakbeenringen.
Bronchiolen: de bronchiën vertakken zich in steeds kleinere zitzakjes.
▫ De wanden hebben geen kraakbeenringen, maar spierweefsel. Door
samentrekking of ontspanning van dit spierweefsel kunnen de bronchiolen
zich vernauwen of verwijden.
▫ Het wordt beïnvloed door het autonome zenuwstelsel en door hormonen.
Onder invloed van adrenaline verwijden de bronchiolen zich.
Longblaasjes: zitten aan het uiteinden van de fijnste bronchiolen.
▫ De wand is maar één cellaag dik en de binnenkant is bedenkt met een dun
laagje vocht.
▫ Longhaarvaten: een netwerk van fijne bloedvaatjes dit om de longblaasjes
heen zitten.
, Interne milieu
Zuurstof in het bloed zit gebonden aan hemoglobine in de rode bloedcellen.
Evenwichtsreactie: Hb + o2 ↔ HbO2
1. Diffusie van zuurstof van het longblaasje naar het bloedplasma.
2. De hemoglobine vangt zuurstof meteen uit het bloedplasma.
3. Zuurstof diffundeert vanuit de rode bloedcel naar zuurstofarme weefsels.
In weefsels vindt dissimilatie plaats. Hierbij wordt zuurstof verbruikt en komt er
koolstofdioxide vrij.
Door het concentratieverschil vindt diffusie plaats van o2 uit de haarvaten naar de weefsels
en van CO2 uit de weefsels naar het bloed.
Een groot deel van dit CO2 wordt door het bloedplasma vervoerd; een ander deel
wordt gebonden aan hemoglobine.
In de longhaarvaten laten de CO2-moleculen los van de hemoglobine.
De pH van het bloed wordt beïnvloed door de pCO2. Wanneer de pCO2 toeneemt,
daalt de pH en komen er meer O2-moleculen vrij.
De longen kunnen door aanpassing van de longventilatie de uitscheiding van CO2
reguleren.
Invloed van de pH
De pH van het bloed wort beïnvloed door de koolstofdioxide concentratie. Een hoge
concentratie koolstofdioxide maakt het bloed zuurder.
Veel CO2 → daling bloed pH → linksverschuiving → O2 komt vrij → pH bloed stijgt.
De temperatuur heeft ook invloed op de pH. Een hogere temperatuur → er komt
meer O2 vrij uit hemoglobine → de pH van het bloed stijgt.
Gaswisseling bij planten
Via huidmondjes gaat koolstofdioxide naar binnen en gaan waterdamp en zuurstof naar
buiten.
Huidmondjes bevinden zich vooral aan de onderkant van de bladeren.
Huidmondjes kunnen open (hoge turgor in de sluitcellen) of dicht (lage turgor in de
sluitcellen) zijn.
Waterverlies kan worden beperkt door de huidmondjes te sluiten. Dit belemmert de
opname van CO2 en daarmee de fotosynthese.
Basisstof 2: Longventilatie
Ademhalingsspieren
De buitenste tussenribspieren trekken de ribben en het borstbeen omhoog en naar
voren.
De binnenste tussenribspieren trekken de ribben en het borstbeen omlaag.
De middenrifspieren kunnen het middenrif afplatten.
Borstvlies en longvlies
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller pettabrusik. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.45. You're not tied to anything after your purchase.
