Dit is een uitgebreide uitwerking van het zesde hoorcollege van Omgaan met Erfgoed (2019/2020). Dit was een gastcollege gegeven door Valentijn Carbo over museumhuizen. Het gaat over wat de vereniging Hendrick de Keyser allemaal doet en hoe museumhuizen worden ingezet.
Hoorcollege 6 - Gastcollege Valentijn Carbo; Museumhuizen
17-03-2021
Achtergrond vereniging Hendrik de Keyser
Het logo: geabstraheerde handtekening van Hendrik de Keyser. Hij was een beetje de Rembrandt van
de bouwmeesters en de architecten. Elk pand van de vereniging is gemarkeerd met een schildje. De
vereniging bestaat meer dan 100 jaar. De vereniging is opgericht na aanleiding van de sloop op de
hoek van de Westerkerk. Mogelijk ontworpen door de bouwmeester de Keyser. Dit was een
beeldbepalend woonhuis van de stad. Dit soort panden, het gewone burgerhuis, dreigde in rap
tempo te verdwijnen. Dit had te maken met de eigenaren (particulieren). Er was geen beschermende
wetgeving en het had te maken met het feit dat de steden aan het begin van de 20 e eeuw werden
aangepast voor auto’s. hierdoor veranderde het stadsbeeld heel erg snel. Hier maakte men zich
zorgen over. Dit leidde er toe, na heel veel sloop, richtte tot oprichting van de vereniging in 1918. Dit
gebeurde als vereniging op een slimme manier wat nu nog steeds de formule is: het aankopen van
een pand, opknappen en verhuren. Uit die opbrengsten kon het onderhoud worden gedaan en
andere aankopen. Het eerste pand stond aan de Koestraat: het wijnkopers gildehuis. Dit is nog
steeds in bezit. Inmiddels in het bezit gegroeid. In het begin vooral 17 e-eeuwse (trap)gevels, omdat
dit als meest Hollands werd gezien en dit was een gouden tijd in de kunsten. Al vrij snel werd het wat
meer verbreed en losgelaten en ook 18 e-eeuwse of oudere panden verzameld. Het begin in
Amsterdam verspreidde zich al snel over het hele land. In eerste instantie vooral langs waterrijk
gebied. Steeds later werd dit ook het zuiden, de achterhoek etc.
10-jarig jubileum: bestuur maakt boottochtje door de grachten. Belangrijke namen zijn meneer Boele
(oprichter). De vereniging is een pleisterplaats geweest voor mensen die zich in een vroeg stadium
met de monumentenzorg bezig hebben gehouden.
De vereniging bezit nu 425 panden over heel het land. Het jongste pand dateert uit de jaren 80 van
de twintigste eeuw. Het oudste huis staat in Appingerdam (15 e-eeuwse kern) ook zijn er wat
moderne huizen in de collectie: stadshuizen, grachthuizen, boerderijen en buitenplaatsen. De
collectie bestaat ook uit interieurs. In werkelijkheid zijn 17 e-eeuwse interieurs erg schaars, maar er
bestaat er eentje in de collectie van de vereniging! Alle panden zijn dus allemaal woonhuizen!! Geen
fabrieken, molens of kastelen.
Wat doen we met al die panden? Dit zijn geen musea. Het zijn panden die allemaal particulier
bewoond worden (verhuur). Men zorgt ook voor interieurs: beheer, behoud en restauratie. Ook doet
men kleuronderzoek. Hierdoor kan je zien welke afwerkingen een pand heeft gehad. Hier komt dus
het architectuurhistorisch onderzoek bij kijken. Om die kleuren te kunnen duiden heb je dus meer
info nodig. Dit soort werk doet de vereniging dus. Dit doen ze niet zelf maar ze huren onderzoekers
in.
Twee restauraties (invloed van kleur in een restauratie)
Interieur van huis Barnaard in Haarlem (1804-1809): gebouwd in opdracht van Willem Barnaard. Hij
was een van de rijkste mannen van het land. Hij bouwt in de empire stijl een vorstelijk woonhuis voor
zichzelf. Dit pand is een aantal jaren in het bezit gekomen van de vereniging. Bij de verwerving
maken ze een opname van de staat van het huis. Het interieur is heel monumentaal (afgezien van de
moderne bureaus). Toch is deze kamer niet compleet hoe hij bedoelt was. Als je verder onderzoek
gaat doet (archiefonderzoek en kleuronderzoek) dan zie je dat er meer achter zit. Foto 1 is voor de
restauratie, Foto 2 is na de restauratie. Door de spijkergaatjes in de wand konden ze de draperiën
reconstrueren.
, Pand in Den Haag: dit is dus een hele andere staat. Op het eerste gezicht is het niet te zien dat dit
een bijzonder pand is. Men ging afpellen: het originele houten plafond is gemaakt in de Art-nouveau
stijl. Dit was nooit weggehaald. Er is ook kleuronderzoek gedaan naar het plafond. Inmiddels is dit al
gerestaureerd en zijn de oorspronkelijke kleuren in teruggebracht.
Iedereen kan wonen in een huis van Hendrick de Keyser. Ze
stellen hoge eisen, want je kan niet zelf besluiten om
zomaar dingen aan te passen. Soms kan dit wel en zijn alleen
bepaalde kamers monumentaal. Hele bijzondere interieurs kunnen natuurlijk niet aangepast worden,
je bent te gast. Sommige panden worden verhuurd als kantoorruimtes omdat ze niet makkelijk te
verhuren zijn als woonhuis. Er zijn bijzondere huizen te verhuur. Er zijn tal van vormen gebruik die
een huis bieden. Sommigen spectaculaire ruimtes verhuren ze als eetzaal of feestzaal, zoals deze
oorspronkelijk ook gebruikt werden. Dit is ook een belangrijkste bron van inkomsten.
Een bijzondere variant is de monument en bed locatie.
Sommige panden zijn gebruikt als vakantiewoningen.
Hierdoor kwam het idee om er dan ook een
vakantiewoning van te maken. Inmiddels zijn dit heel
veel locaties. Op een laagdrempelige manier kan je dan
kennismaken met een monument. Daardoor hoopt de
vereniging ook dat bijzondere interieurs dichterbij
mensen komen.
Ze krijgen ook fondsen en subsidies om bijvoorbeeld bijzondere wervingen en bijzondere restauraties
mogelijk te maken. De kern van de organisatie is om quitte te draaien met de eigen inkomsten. Ze
hebben een interne economie. Ze hebben ook leden voor wie ze dingen organiseren zoals excursies
en rondleidingen. Leden zijn dus een belangrijk deel van het draagvlak en de organisatie.
Aanleiding tot museumhuizen - Wat zijn museumhuizen?
De vereniging heeft 100 jaar verzameld en die collectie groeit nog. Wat doe je met die verzameling
naar 100 jaar verzamelen? Houd je die panden gesloten of stel je deze open voor publiek?
Zusterorganisaties: natuurbescherming, National Trust en Italiaanse organisatie. Er valt iets op als je
kijkt naar het aantal leden van de organisaties. De National Trust heeft heel veel leden en ongeveer
300 panden in bezit. Hendrik de Keyser heeft meer panden. De balans slaat negatief uit naar de
vereniging en heeft heel weinig leden. Het is niet echt een vereniging die bekend is. De rede van het
aantal leden is dat de vereniging in die 100 jaar weinig of niet publiek is geweest.
Natuurmonumenten is veel meer publieksgericht. Men kan er in wandelen en er zijn veel
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller laramutsaers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.40. You're not tied to anything after your purchase.
