Burgerlijke procesrecht: regels over de wijze van procederen in het privaatrecht. Dit is formeel recht.
Het privaatrecht bevat grotendeels regelend recht. Dat betekent dat de rechter bij een geschil in
beginsel eerst kijkt naar de afspraken tussen partijen en pas daarna, wanneer partijen bepaalde
aspecten niet of nauwelijks hebben geregeld naar de aanvullende regels van het BW.
Het materiele burgerlijke recht omvat inhoudelijke rechten en plichten: rechtsregels om situaties,
rechtsverhoudingen en handelingen juridische te definiëren en te kwalificeren. Welke rechten en
plichten iemand heeft over bv een kapotte telefoon zijn materieel recht. Bij formeel burgerlijk recht
gaat het erom hoe de materiele rechtsregels worden afgedwongen bij de rechter. Er wordt dan ook
wel gesproken over burgerlijk procesrecht.
1.2 functies van burgerlijk procesrecht
Belangrijkste functies:
- Het handhaven en beïnvloeden van materiele burgerlijke rechten en plichten.
- Het voorkomen van een gerechtelijke procedure, ook wel de zogenoemde
preventiefunctie. Onder dreiging van een gerechtelijke procedure zijn burgers vaak
bereid om alsnog vrijwillig hun verplichtingen na te komen.
- Het voorkomen van eigenrichting: eigenrichting houdt in dat een persoon zelf en met
eigen middelen zijn recht gaat halen zonder hulp van de overheid en zonder dat hem
daartoe een wettelijke bevoegdheid is gegeven.
1.3 bronnen van burgerlijk procesrecht
De vindplaats van een bepaalde rechtsregel wordt de rechtsbron genoemd. als rechtsbronnen van
het burgerlijk procesrecht gelden met name de wet, verdragen en jurisprudentie. Rechtsbronnen:
Wetgeving:
Wetboek van burgerlijke rechtsvordering Rv: bevat concrete regels voor het voeren
van een procedure bij de burgerlijke rechter. Daarnaast heb je landelijke
procesreglementen, daarin staan belangrijke nadere invullingen en praktische
toepassingen van bepaalde regels uit het Wetboek van Burgerlijke rechtsvordering.
Wet op de rechterlijke organisatie Wet RO: is opgenomen hoe de rechterlijke macht
in Nederland is georganiseerd.
Internationale regelgeving: omdat geschillen vaak grensoverschrijdend zijn.
EEX verordening EEX Vo: dit is een EU verordening die rechtstreeks van toepassing is
binnen alle lidstaten en dat algemeen verbindende kracht heeft. In Brussel I bis
wordt bepaald welke rechter in burgerlijke en handelszaken in een Europees conflict
bevoegd is.
EG Bewijsverordening: beoogt de samenwerking tussen de gerechten van de
lidstaten op het gebied van bewijsverkrijging te verbeteren, te vereenvoudigen en te
bespoedigen. Dit is ook een verordening van de EU.
EG betekeningsverordening: ziet op het vergemakkelijken van de betekening en
kennisgeving van stukken tussen de verschillende lidstaten. Deze is van kracht
binnen de EU.
, EVRM: is tot stand gekomen binnen de Raad van Europa met als doel het bereiken
van een grotere eenheid tussen de lidstaten door het handhaven en verder
verwezenlijken van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden. Vooral
art. 6 EVRM van belang.
Jurisprudentie: omdat veel wettelijke bepalingen nadere invulling of aanvulling eisen.
1.4 algemene uitgangspunten
De volgende uitganspunten worden gevormd door algemene rechtsbeginselen en voorschriften voor
procedures:
- Recht op rechtspraak en rechtsbijstand: houdt in dat door iedereen een geschil moet
kunnen worden voorgelegd aan een overheidsrechter en dat eenieder recht heeft op
juridische bijstand in een procedure art. 17 jo 18 en 112 Gw. gevolg hiervan is
toegangsprincipe: iedereen moet toegang hebben tot de rechter en een
rechtsbijstandverlener.
- Onafhankelijke en onpartijdige rechter: onafhankelijk betekent dat de rechter geen
verantwoording schuldig is aan de overheid/andere rechters. Onpartijdigheid houdt
in dat de rechter oordeelt zonder zich te laten leiden door de personen van de
procespartijen. De rechter moet objectief en onbevooroordeeld oordelen. Indien een
partij op gerechtvaardigde gronden twijfelt aan de onpartijdigheid van de rechter,
kan die partij een verzoek tot wraking van die rechter doen art. 36 Rv. Heeft rechter
zelf het idee dat hij in bepaalde zaak niet onpartijdig kan zijn, dan kan hij verzoeken
zich te laten vervangen, ook wel verschoningsrecht genoemd art. 40 Rv.
- Hoor en wederhoor: beide partijen moeten in de gelegenheid gesteld worden om
hun standpunten in een zaak naar voren te brengen art. 19 Rv. Schending van dit
beginsel levert vorm verzuim op. houdt ook in dat partijen in de gelegenheid moeten
worden gesteld om een reactie te geven op alle informatie die de rechter gebruikt
om tot een oordeel te kunnen komen.
- Behandeling en beslissing binnen een redelijke termijn: de rechter en partijen waken
tegen onredelijke vertraging van de procedure art. 20 lid 1 en 2 Rv.
- Openbaarheid van zitting en uitspraak: ook wel openbaarheidsbeginsel. Zittingen
moeten in beginsel in het openbaar plaatsvinden art. 27 lid 1 Rv. Uitzonderingen
kunnen echter ook art. 27 lid 1 aanhef en sub a tot en met d Rv. Ook de uitspraak
moet in het openbaar plaatsvinden art. 29 lid 1 Rv. Op deze regel kan geen
uitzondering worden gemaakt. Openbaar betekent hier digitaal beschikbaar zijn.
- Motiveringsbeginsel: rechter moet zijn uitspraak motiveren art. 30 Rv. Dit wordt ook
wel met redenen omkleed genoemd. de uitspraak moet de grondslagen bevatten
voor de beslissing en de argumenten waarop de rechter zijn beslissing heeft
gebaseerd.
- Geen rechtsweigering en volledige beslissing: de rechter dient in alle gevallen een
beslissing te geven over het geschil dat aan hem is voorgelegd: hij mag niet weigeren
om een uitspraak te doen art. 26 Rv en 13 Wet algemene bepalingen. Bovendien
moet de eindbeslissing van rechter volledig zijn, moet alle geschilpunten betreffen
art. 23 Rv. Houdt verband met recht op rechtspraak: elke procespartij heeft het recht
om zijn zaak volledig aan een overheidsrechter voor te leggen en een uitspraak te
verkrijgen.
- Beginsel van partijautonomie: wil zeggen dat de grondslag voor de beslissing van de
rechter wordt gevormd door de stellingen van de procespartijen art. 24 Rv. Partijen
, bepalen dus de omvang van het geschil. De burgerlijke rechter oordeelt alleen over
dingen die partijen voor hebben gelegd. De burgerlijke rechter is lijdelijk, ook wel
lijdelijkheidsbeginsel genoemd.
- Ambtshalve aanvulling van rechtsgronden: De rechter mag, indien nodig, op eigen
initiatief de rechtsgronden mag aanvullen art. 25 Rv. Als een procespartij zijn
vordering of verweer baseert op een onjuiste rechtsgrondslag, moet de rechter de
procespartij te hulp schieten door de juiste rechtsgrond aan te vullen. Hij zet het dus
om in goede juridische taal.
Hoofdstuk 2 deelnemers aan het burgerlijk procesrecht
2.1 procespartijen
Aan een civiele procedure kunnen natuurlijke personen en rechtspersonen deelnemen. De vof, cv en
maatschap zijn geen rechtspersonen, maar zijn wel bevoegd te procederen art. 51 Rv. Deze
uitzondering bestaat ook voor de ondernemingsraad van een rechtspersoon art. 26 Wet op de
ondernemingsraden.
Wanneer een natuurlijk persoon niet handelingsbekwaam is art. 3:32 BW moet hij worden
vertegenwoordigd door een handelingsbekwame persoon die optreedt als zijn wettelijke
vertegenwoordiger. We noemen dan de vertegenwoordiger de formele procespartij, op zijn naam
wordt het gedaan en de vertegenwoordigde de materiele procespartij, zijn inhoudelijke belang is aan
de orde.
Rechtspersonen kunnen niet zelf procederen. Een rechtspersoon moet zichzelf daarom laten
vertegenwoordigen door een natuurlijk persoon. De vertegenwoordiger van een rechtspersoon
wordt geen formele procespartij. Wordt ondanks vertegenwoordiger gewoon op naam van
rechtspersoon gevoerd. De rechtspersoon is zowel formele als materiele procespartij. Dit is echter
anders als rechtspersoon handelingsonbekwaam is, dan wordt bv curator aangesteld, dan is hij wel
formele procespartij. Dan wel aangeduid als q.q. qualitate qua (in hoedanigheid van).
Een vertegenwoordiger behartigt het belang van de partij die hij vertegenwoordigd. Het is echter ook
mogelijk dat een partij een procedure start vanwege een groepsbelang of een algemeen belang.
Treedt dan op als belangenbehartiger voor dit collectief belang art. 3:305a-305c BW. Bv bij
vereniging of stichting. Kan dan nooit schadevergoeding worden gevorderd art. 3:305a lid 3 BW.
2.2 rechtsbijstandverleners
Voor het voeren van een gerechtelijke procedure is specialistische kennis vereist. De meest
voorkomende rechtsbijstandverlener is de advocaat, maar er zijn ook andere. Rechtsbijstand is
kostbaar. In art. 18 Gw is recht op rechtsbijstand vastgelegd.
Een advocaat is een rechtsbijstandverlener die krachtens de Advocatenwet is beëdigd om
procespartijen van deskundige rechtsbijstand te voorzien. In een aantal gevallen moet een
procespartij op grond van de wet verplicht worden bijgestaan door een advocaat. In procedures voor
de kantonrechter geldt echter dan partijen in persoon, ofwel zonder advocaat, mogen verschijnen
art. 79 lid 1 Rv. Dit geldt ook voor de verweerder in een kortgedingprocedure art. 255 lid 1 Rv. In alle
andere gerechtelijke procedures is procesvertegenwoordiging door een advocaat verplicht art. 79 lid
2 Rv. Dit geldt ook voor hoger beroep en cassatie. Ten aanzien van procedures bij de Hoge Raad geldt
dat deze slechts kunnen worden gevoerd door een advocaat bij de Hoge Raad art. 407 en 409 Rv.
Wordt ook wel cassatieadvocaat genoemd.
, Naast advocaten zijn er andere rechtsbijstandverleners actief. In zaken voor de kantonrechter is
procesvertegenwoordiging door advocaat niet verplicht. In art. 80 lid 1 Rv is geregeld dat een partij
zich in een dergelijke procedure kan laten bijstaan of zich door een gemachtigde kan laten
vertegenwoordigen. Het kortgeding is hierbij een uitzondering art. 255 lid 1 Rv daar kan dit niet.
onder het laten bijstaan moet worden verstaan dat een partij een vertrouwenspersoon het woord
kan laten voeren op de zitting. De partij moet zelf wel aanwezig zijn. kan ook door gemachtigde, die is
in dat geval bevoegd de proceshandelingen in naam van de partij te verrichten. Hier zijn geen eisen
voor, kan iedereen zijn. Die persoon moet natuurlijk wel handelingsbekwaam zijn.
De rechter kan van een gemachtigde verlangen dat deze een schriftelijke volmacht overlegt waaruit
blijkt dat de gemachtigde bevoegd is om de desbetreffende partij in rechte te vertegenwoordigen
art. 80 lid 2 Rv. Een advocaat of gerechtsdeurwaarder hoeft dit niet art. 80 lid 3 Rv.
2.3 de gerechtsdeurwaarder
De gerechtsdeurwaarder is een door de Kroon (koning en ministers) benoemd openbaar ambtenaar
met officiële ambtstaken. De taken, bevoegdheden en de rechtspositie van de gerechtsdeurwaarder
zijn geregeld in de Gerechtsdeurwaarderwet. De officiële ambtstaken die de deurwaarder verricht,
kunnen worden onderscheiden in drie kerntaken:
1. Het uitbrengen van exploten: een exploot is een schriftelijke aanzegging of mededeling van
de ene partij aan de andere, die door een gerechtsdeurwaarder wordt ondertekend en
uitgebracht. Dit wordt ook wel het betekenen genoemd. in art. 45 tot en met art. 66 Rv zijn
de vereisten voor exploten opgenomen, alsook aan wie de deurwaarder moet betekenen.
2. Het leggen van conservatoir beslag: geld of zaken waarover het geschil bestaat veilig stellen,
zodat na afloop van een eventuele procedure niet alsnog achter het net wordt gevist.
3. Het ten uitvoer leggen van uitspraken van de rechter: wanneer een van de partijen zich niet
houdt aan de uitspraak van de rechter, dan kan de gerechtsdeurwaarder door het verrichten
van bepaalde ambtshalve handelingen de nakoming van deze uitspraak afdwingen. Bv door
goederen in beslag te nemen. Wordt ook wel de tenuitvoerlegging of executie van een
vonnis genoemd.
2.4 de griffier en de gerechtssecretaris
Dit zijn de medewerkers van de administratieve en juridische ondersteuning van het gerecht. De
griffie betreft de gerechtelijke administratieve ondersteuning van een bepaald gerecht. Op de griffie
werken mensen in diverse functies: ze worden vaak aangeduid als griffier. Daarnaast kennen we
juridische ondersteuners die worden aangeduid met het overkoepelende begrip gerechtssecretaris.
Dit is de rechterhand van de rechter. Wanneer de gerechtssecretaris op de zitting aanwezig is en
zittingsaantekeningen maakt, wordt hij aangeduid als griffier.
2.5 de rechter
De meeste belangrijke beslissingen in civiele procedures worden genomen door de rechter. In de
einduitspraak die de rechter moet doen, bepaald hij wie van de partijen gelijk krijgt. Daarnaast heeft
de wetgever bepaald dat sommige beslissingen nu eenmaal door een rechter genomen moeten
worden, ook al is er feitelijk geen sprake van een geschil. Bv bij scheiding art. 815 e.v. Rv jo 1:154 BW.
In begin heeft hij lijdelijk rol, omdat partijen omvang bepalen. In verloop krijgt hij wel de regie. Hij
beslist bv hoe en wanneer de zitting wordt gehouden. De benoeming van rechter geschiedt bij
koninklijk besluit en wordt voor het leven benoemd art. 117 Gw. in de Wet rechtspositie rechterlijke
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller liekelitjens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.28. You're not tied to anything after your purchase.
