Week 3 (§2.4 + 2.5 Bestuursrecht deel 1)...................................................................................................... 10
Week 4 (Hoofdstuk 7 Bestuursrecht deel 1).................................................................................................. 13
Week 5 (§9.1 t/m 9.3.3 Bestuursrecht deel 1)...............................................................................................17
Week 6 (Hoofdstuk 4 + §5.6 Bestuursrecht deel 1)........................................................................................18
Week 7 (§5.1 t/m 5.5 Bestuursrecht deel 1).................................................................................................. 22
,Week 1 (Hoofdstuk 1 en 3 Bestuursrecht deel 1)
Bestuursrecht: het recht voor, van en tegen het overheidsbestuur.
- Van: het instrumentarium van het overheidsbestuur, waarmee het bestuurt.
- Voor: de normen voor het overheidsbestuur, die bij het besturen in acht moeten worden
genomen.
- Tegen: de (rechtsbescherming)mogelijkheden voor betrokkenen om zich tegen het
overheidsbestuur te verzetten.
Kenmerkend voor het bestuursrecht zijn instrument en waarborg. Het bestuursrecht gaat over de
actieve bemoeienis van de overheid met de samenleving.
Privaatrechtelijke en strafrechtelijke bepalingen lenen zich voor geringe mate voor het normeren van
bestuursrechtelijke verhoudingen.
- Verschillen bestuursrecht en privaatrecht
o Overheidsorganen stellen vaak eenzijdig de rechtspositie van burgers vast (verticaal
overheidsbestuur), en handelen uitsluitend in algemeen belang > Art. 1:2 lid 2 Awb
Terwijl het privaatrecht voornamelijk horizontale verhoudingen kent.
o In het bestuursrecht speelt naast de feiten en het recht ook belangenafweging een
bijzondere rol. In het privaatrecht speelt belangenafweging nauwelijks een rol,
omdat ervanuit wordt gegaan dat de gelijkwaardige partijen vrij zijn hun eigen
belangen te kunnen behartigen.
- Verschillen bestuursrecht en strafrecht
o Het bestuursrecht is voornamelijk gericht op het bereiken of herstellen van de legale
situatie en het strafrecht is met name gericht op bestraffing van de dader
(gecombineerd met generale of speciale preventie). Het bestuursrecht geeft de
voorkeur aan herstelsancties boven bestraffende sancties.
o Het bestuursrecht stelt veeleer normen om zaken te reguleren of in goede banen
(voorwaardelijk geformuleerd: verboden, tenzij vergunning of ontheffing wordt
verleend), terwijl het strafrecht met name normen wil interpreteren
(onvoorwaardelijk geformuleerd: verboden of geboden).
o Bestuursrechtelijke handhaving ligt in handen van het bestuur, waarbij de rechter
vervolgens de rechtmatigheid kan controleren. De handhaving van strafrechtelijke
normen ligt in handen van de politie, het OM en de rechter.
Functies van de overheid
- In de nachtwakerstaat, in de eerste helft van de negentiende eeuw was de rol van de
overheid grotendeels beperkt tot het terrein van de openbare orde, de defensie en
buitenlandse betrekkingen. Er was sprake van een minimale overheid. Voor zover de
overheid optrad, was dat men name ter handhaving van dwingende normen (vooral geboden
en verboden). De ordende functie van de overheid stond voorop.
- Vanaf de tweede helft van negentiende eeuw zijn daar als gevolg van maatschappelijke en/of
technologische ontwikkelingen (bijv. industrialisatie) veel taken bij gekomen (bijv.
bestaanszekerheid van burgers, infrastructuur, woningbouw, onderwijs, volksgezondheid),
hier komt de presterende functie van de overheid naar voren.
- Als gevolg van de economische crisis in de eerste helft van de twintigste eeuw werden de tot
dan toe vrije marktverhoudingen onderworpen aan overheidsmaatregelen die tot doel
hadden ongewenste concurrentie- en prijsontwikkelingen tegen te gaan. Zo kwam geleidelijk
de sturende functie van de overheid naar voren.
- In de tweede helft van de twintigste eeuw de arbitreerde functie van de overheid tot
ontwikkeling. De overheid wordt soms gedwongen keuzes te maken ten aanzien van
conflicterende belangen (bijv. de verdeling van beschikbare ruimte).
2
, Legaliteitsbeginsel: aan overheidshandelen moet, voor zover dit gepaard gaat met inbreuken op de
natuurlijke vrijheid of tot beperking van het eigendomsrecht, een wet ten grondslag liggen (vanuit
het perspectief van de rechtsstaat) > Art. 89 lid 2 en 4 Gw jo. 5:4 lid 1 jo. 4:23 lid 1 Awb
- Bij negatief overheidsoptreden/eingriffsverwaltung (geboden/verboden) is er altijd een
wettelijke grondslag vereist (Methadonbriefarrest).
- Bij positief overheidsoptreden/leistungsverwaltung is er een wettelijke grondslag vereist,
indien het een ingrijpende handeling( bijv. het verstrekken van subsidies en vergunningen)
betreft (Fluorideringsarrest).
Terugtred van de wetgever: de wetgever formuleert niet zelf de rechtsnormen waaraan burgers zich
hebben te houden, maar laat die normstelling vaak over aan bestuursorganen (toekenning van
geformuleerde bevoegdheden).
- Gelede normstelling: bestuursorganen bepalen in veel gevallen min of meer zelf wat
rechtens is.
- Er is echter nooit sprake van rechtsvrije ruimte, omdat het bestuur zich altijd aan algemene
rechtsbeginselen dient te houden.
Bij kleine bestuursorganisaties is vaak onvoldoende specifieke deskundigheid aanwezig om alle
beleidsterreinen te dekken. Daarnaast zijn bestuursorganen van kleine organisaties in het algemeen
meet vatbaar voor belangenverstrengeling en vriendjespolitiek.
Bij grote bestuursorganisatie zal het probleem eerder gelegen zijn bij in de bureaucratie en de
grotere afstand tot de burger.
Middelen ter verhoging en waarborging van de kwaliteit van bestuur
- Kwaliteit van de wetgeving: naarmate bestuursrechtelijke wetten duidelijkere en meer
werkbare inhoudelijke criteria voor de uitoefening van bestuursbevoegdheden bevatten, zal
de kwaliteit van het bestuur toe nemen.
- Politieke controle: als een vertegenwoordigend orgaan, het bestuurlijk doen en laten in
grote lijnen controleert en alert is op fouten in de ambtelijke organisatie, zal dat een
kwaliteitsverhogend en -waarborgend effect hebben.
- Controle door de rechter: de rechter kan wanneer er beroep is ingesteld tegen een besluit
de rechtmatigheid van het besluit toetsen (zijn de wettelijke normen en de (ongeschreven)
beginselen van behoorlijk bestuur in acht genomen), wat een kwaliteitsverhogend en -
waarborgend effect heeft > Art. 8:69 lid 1 Awb
- Bestuurlijk toezicht: controle van hogere bestuursorganen.
o Preventief: sommige besluiten moeten vooraf aan de goedkeuring van hoge
bestuursorganen worden onderworpen.
o Repressief: de bevoegdheid van hogere bestuursorganen om achteraf besluiten van
lagere bestuursorganen te vernietigen wegens strijd met het recht of het algemeen
belang.
Democratie: de overheid bestuurt de samenleving volgens de eisen van een democratie, met
zeggenschap voor de burgers.
Rechtstaat: de overheid is gebonden aan algemene en specifieke rechtsnormen (rule of law).
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kyrahottinga. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.57. You're not tied to anything after your purchase.
