Koloniale en Wereldgeschiedenis: Nederlandse bronnen als venster op de wereld (5772VAE01)
Institution
Universiteit Leiden (UL)
Uitgebreide Nederlandse samenvatting van de literatuur van het vak Koloniale en Wereldgeschiedenis: Nederlandse bronnen als venster op de wereld. Deze literatuur die hoort bij de colleges 1 tot en met 7 en is stof voor het tentamen. Vak wordt gegeven als onderdeel van de bachelor Geschiedenis aan U...
Auteurs benoemen hoe divers de koloniale bronnen zijn waarover we tegenwoordig beschikken. Ze
zijn niet alleen divers in vorm, maar zijn daarnaast ook ondoorzichtig en ambigu. Ze kunnen gezien
worden als wat Foucault beschrijft als politieke krachtvelden: ze laten een aantal specifieke
historische acties en gebeurtenissen zien, terwijl ze een aantal andere uitsluiten van deze
zichtbaarheid. De auteurs zien koloniale bronnen als “belichaamde artefacten” (embodied artefacts)
die door grondige studie belangrijke inzichten kunnen leveren op het gebied van kolonialisme. Ze
stellen dat koloniale kennis ons helpt de geschiedenis van andere culturen te beschrijven, in plaats
van dat deze kennis dit in de weg staat. Ook stellen ze dat het belangrijk is koloniale bronnen altijd in
hun historische context te bekijken: hoe zijn de bronnen beïnvloed door de tijd waaruit zij
voortkwamen? Ook willen zij koloniale bronnen niet zien als de expressie van een puur Europese
visie op de zaken, maar als de expressie van “werelden en visies die met elkaar in contact kwamen”.
Engaging in colonial knowlegde gaat daarnaast over een bereidheid om kolonialisme te begrijpen
door kritisch naar de koloniale bronnen te kijken. Daarnaast stellen zij dat het belangrijk is om zowel
verbonden te zijn met de bronnen als er een zekere kritische afstand tot te bewaren. Ook stellen zij
dat voor kritisch onderzoek van koloniale bronnen het belangrijk is dat mensen met de bronnen
werken, in plaats van ertegen door emotionele discomfort. Het doel is een reflexief en inclusief
begrip van de bronnen en het koloniale verleden.
Auteurs willen koloniale bronnen zien als artefacten die onlosmakelijk verbonden zijn met mensen
en bijvoorbeeld hun ideeën, culturen en materiële omstandigheden. Auteurs willen de focus leggen
op de productie van deze artefacten, de ontmoetingen die aan hun basis lagen en de invloed van de
circulatie van deze artefacten.
Colonial knowlegde and postcolonial studies
Koloniale bronnen maken een kennisclaim: ze claimen een realiteit te beschrijven. Koloniale kennis is
lange tijd gezien als een historische bron en dus als een valide representatie van/bewijs over het
verleden. Archieven en hun inhoud werden ook lange tijd gezien als politiek neutraal. Sinds de
negentiende eeuw is er op deze manier omgegaan met koloniale bronnen en dit wordt traditional
positivist historiography genoemd.
De afgelopen decennia is dit veranderd. Koloniale bronnen zijn onder vuur komen te liggen en deze
benadering wordt de postcolonial literary approach genoemd. Koloniale kennis wordt gezien als iets
dat bijzonder politiek is en doordrongen van macht. Als inderdaad, zoals Foucault stelde, kennis en
macht sterk verbonden zijn, heeft dit ook implicaties voor koloniale kennis. Zo stelt Dirks dat
koloniale kennis zowel leidde tot veroveringen als een product hiervan was. Hij stelt dat kolonialisme
in de kern ging om kennis.
,Tegenwoordig ligt er dus een sterke focus op de relatie tussen koloniale kennis en macht. Koloniale
kennis was lange tijd ingebed in de projecten van koloniale macht of in Westerse constructen en
categorieën, waardoor inheemse volkeren lange tijd gezien werden als anders en inferieur.
Vroeger werden koloniale bronnen gezien als onverstoorde afbeeldingen en representaties van
andere tijden, culturen en plaatsen. Tegenwoordig worden zij geassocieerd met “textual
constructions, epistemic violence and minsinterpretations”. De postkoloniale benadering van deze
bronnen werkt met de moraal dat kolonialisme een negatieve historische gebeurtenis is waarbij het
westen haar gebruiken en denkbeelden forceerde op het niet-Westen. Als gevolg hiervan zien zij
koloniale bronnen a priori al niet als een valide beschrijving van een realiteit anders dat de Europese
realiteit. Wat betreft de culturen en gebeurtenissen van inheemse volkeren zouden koloniale
bronnen ons enkel misinterpretaties verschaffen. Dit hangt samen met ideeën van Said over
oriëntalisme. Hij stelt dat westerse beschrijvingen van andere culturen altijd de andere cultuur fout
interpreteren met als doel koloniale overheersing. Samen met Said stellen andere postkoloniale
denkers dat we door Europese koloniale bronnen te bestuderen nooit iets kunnen weten over
andere culturen, maar enkel over de Europese visie op deze culturen.
Conventionele historiografie schonk dus geen aandacht aan de politieke dimensie van koloniale
kennis, maar volgens de auteurs schenken recente postkoloniale historici te veel aandacht aan de
politieke dimensie van deze kennis. Ze vrezen dat deze benadering de politieke complexiteit van
kolonialisme reduceert tot een binair veld met een Westerse onderdrukker en koloniale
onderdrukte. Auteurs stellen dan ook dat niet elke koloniale bron automatisch doordrenkt is van
politiek en macht. Dit hangt bijvoorbeeld af van hoe sterk een bron circuleerde: een zwaar racistische
prent die bijna niemand gezien heeft, had alsnog niet veel politieke impact. Ook benoemen zij dat er
weldegelijk situaties waren waarin Europeanen zochten naar ware kennis over inheemse volkeren,
bijvoorbeeld in situaties van paniek en angst (zoals wanneer zij een opstand vreesden). Omgekeerd
leidden racistische beschrijvingen over inheemse volkeren vaak tot angst bij kolonisatoren
(bijvoorbeeld omdat ze inheemse volkeren onterecht beschreven als kannibalen), wat dan weer
leidde tot verschrikkelijke geweldplegingen tegen hen.
Een tweede probleem wat de auteurs hebben met de postkoloniale benadering die koloniale kennis
ziet als doordrenkt met macht, is dat dit geen oog heeft voor de kennis die koloniale bronnen ons
kunnen geven. Het is toch niet mogelijk dat al die koloniale bronnen ons niets meer kunnen leveren
dan confirmatie van onze vooroordelen over andere culturen? Een andere groep historici stelt
inderdaad dat kolonialisme een heterogeen proces was en dat niet al haar producten terug te leiden
zijn tot machts- en taalspelletjes.
De auteurs willen bij het bestuderen van koloniale bronnen verder gaan dan taalkundige analyse en
erop focussen hoe deze bronnen gegenereerd werden door materiële omstandigheden en
lichamelijke praktijken, en hoe zij deze zaken zelf ook op hun beurt weer genereerden. Auteurs
stellen ook dat de benadering van ethnohistorici en historisch antropologen die focust op de
reconstructie van inheemse ervaringen veel vruchtbaarder is dan de kennis-macht benadering van de
postkolonialisten.
Sahlins-Obeyesekere debat: debat over verschillende interpretaties over hoe inheemse mensen
denken. Ondanks hun verschillen gaan beide wetenschappers ervan uit dat het mogelijk is de
ontmoeting tussen Cook en de Hawaianen te reconstrueren (ook al hebben we hiervan enkel
westerse bronnen) en dat deze ontmoeting ons begrip van de overtuigingen die Hawaianen hadden
kan verbeteren (en ons dus niet enkel iets kan leren over onze eigen vooroordelen over wat zij
geloofden). Beide antropologen maken kennisclaims over inheemse volkeren op basis van westerse
,bronnen en stellen dat de Hawaianen ook invloed hadden op de vormgeving en interpretatie van
deze koloniale ontmoeting. Beide antropologen zijn een voorbeeld van engaging colonial knowlegde.
Engaging colonial knowlegde
De auteurs willen koloniale kennis niet zomaar bestempelen als of feit of fictie. Ze stellen dat dit niet
productief is en dat het scheiden van feit en fictie zeer lastig is in veel gevallen. Engaging in colonial
knowlegde gaat dus niet over het scheiden van feit en fictie in de bronnen. Het gaat erover dat je
koloniale bronnen ziet als historische gebeurtenissen die, hoe onmogelijk ook, een potentieel
hebben om in de echte wereld handelingen te genereren en relaties te vormen. De auteurs focussen
op zeer diverse koloniale bronnen uit diverse plaatsen en tijden sinds de zestiende eeuw met het
doel los te komen van Europa en de Europese visie op de wereld.
Reading strategies
De auteurs onderscheiden drie leesstrategieën die toegepast kunnen worden op koloniale bronnen
in het kader van engaging colonial knowlegde.
1) Focus op koloniale kennis als sterk politiek geladen. Focus op de koloniale interpretaties, agenda’s
en retorische strategieën en op de spanningen en problemen die zij konden genereren.
2) Focus op koloniale bronnen lezen met als doel de overtuigingen en wereld van de inheemse
bevolking in te ontdekken. Ze stellen dat koloniale bronnen multivocaal zijn en dus meerdere
stemmen aan het woord laten.
3) Focus op de interculturele ontmoeting en materiële gebruiken waarin koloniale kennis ingebed is.
Koloniale bronnen worden gezien als middel om toegang te krijgen tot historische ontmoetingen. Ze
stellen dat koloniale bronnen niet simpelweg een uiting zijn van of Europese of inheemse
overtuigingen.
Reading colonialism
Koloniale kennis en het woord koloniaal omvaten de volgende vier punten volgens de auteurs:
De negatieve implicatie van iets beschrijven als koloniaal. Doordat kolonialisme gezien wordt
als iets zeer negatiefs, wordt koloniale kennis vaak ook gezien als iets dat gecorrumpeerd is
door macht en geweld. Auteurs willen dit beeld van koloniale kennis tegengaan.
Koloniaal is een heterogeen begrip. Koloniale kennis is zeer sterk gefragmenteerd en
presenteert geen homogeen discours over gebeurtenissen, ontmoetingen, mensen en
culturen.
Onzuiverheid van koloniale bronnen. Koloniaal betekent niet automatisch Europees, het
impliceert ook betrokkenheid van inheemse mensen en uitwisseling tussen beide groepen.
Inheemse bevolkingen hebben sterk bijgedragen aan de kennis en overtuigingen die
Europeanen hadden over hen. Je zou dus kunnen zeggen dat een aantal koloniale
categorieën zoals ‘kaste’ niet enkel een westers maar ook een inheems product zijn. Dit
maakt het soms ook lastig te onderscheiden welke zaken in de bronnen voortkomen uit
westerse en welke uit inheemse bronnen/informanten.
Koloniaal signaleert niet een eenzijdige relatie van dominantie. Dit negeert de
onderhandelingen en uitwisselingen die ook centraal stonden bij de ontmoetingen tussen
, Europeanen en inheemse volkeren. Machtsrelaties in de koloniale wereld zijn veel meer
complex dan het binaire veld van onderdrukker en onderdrukte. Koloniale kennis is dus niet
enkel het product van een asymmetrische machtsrelatie.
Stolte
Onbekend en onbemind
Voor veel Europese auteurs van koloniale bronnen waren lokale contacten onmisbaar. Echter weten
we vrijwel niets over deze lokale personen, doordat hun bestaan lange tijd bewust verduisterd is in
de historiografie. De auteur onderzoekt het midden van de zeventiende eeuw en stelt dat er in deze
periode sprake was van een groot epistemologisch optimisme met betrekking tot Indiase religies,
tradities en talen. Ook werd deze tijd volgens haar gekenmerkt door creatieve dialoog. Hieruit
concludeert zij dat er informatie te vinden moet zijn over beide kanten van de Nederlands-Indiase
samenwerking.
In de tekst wordt het manuscript van Angel bestudeert, die een Nederlandse vertaling schreef van
een heilige Indiase tekst over de Hindoe godsdienst. Een aantal zaken wijzen erop dat Angel bij het
schrijven van dit manuscript hulp heeft gehad van een local: er was informatie die Angel ter ore
kwam, die niet gebaseerd was op een tekst en soms schrijft Angel ‘wij’ in plaats van ‘ik’. Ook geeft
Angel zelf aan dat zijn manuscript een “mede maeker” heeft. Dit duidt erop dat er geen sprake was
van een letterlijke vertaling, maar, zoals de auteur beschrijft, van een “contemporain, hybride,
zeventiende-eeuws product”.
De Indiase elementen in het manuscript, zoals de Indiase mede maker en de contemporaine en
etnografische passages, zijn uiteindelijk allen weggeschreven uit de tekst. In een andere beschrijving
van Indiase religie, namelijk door Rogerius, komen deze etnografische elementen nog wel sterk voor.
Ook leren we dat er communicatie was tussen inheemse mensen en Europeanen via mensen die als
tolk dienden.
Het verdwijnen van lokale medewerkers bij Angel is geen unicum. Angel deed bij zijn werk aan
zelfcensuur en haalde zelf de lokale en etnografische elementen van Surat, de Indiase plaats waar hij
het manuscript schreef, uit het manuscript. Dit deed hij waarschijnlijk doordat het manuscript
bedoeld was voor de theologische studies van een christen, om de dwalingen van de Indiase mensen
te leren kennen. In dit licht waren Angels beschrijvingen van Indiase vriendschappen, contacten en
tempelbezoeken een nadeel. Het duidde op participatie in lokale religie en cultuur.
Focus op lokale context en medewerkers in dit soort verhalen geeft inzicht in de wereld waarin dit
soort koloniale teksten ontstonden. Ook leert het ons over koloniale ontmoetingen en interactie en
intellectuele uitwisseling tussen Europeanen en inheemse volkeren.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sophiedeleeuwx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.95. You're not tied to anything after your purchase.
