Hoofdstuk 1 Kennismaking
1.1 Materieel en formeel burgerlijk recht
Er kan onderscheid worden gemaakt tussen publiek- en privaatrecht.
Publiekrecht: regelt het recht tussen overheid en burger.
Privaatrecht: regelt het recht tussen burgers onderling. (Tevens rechtspersonen, zoals een
bedrijf of een stichting)
Er kan ook onderscheid worden gemaakt tussen rechtsgebieden. Bij het privaatrecht zijn dit
bijvoorbeeld verbintenissenrecht, arbeidsrecht en ondernemingsrecht. Bij het publiekrecht
zijn dit bijvoorbeeld strafrecht en bestuursrecht.
Koopovereenkomst
Bij het aangaan van een koopovereenkomst ontstaan voor beide partijen rechten en
plichten. Dit gaat om het leveren en geleverd krijgen van goederen en het betalen en
betaald krijgen van de overeengekomen koopprijs.
Het privaatrecht bevat voornamelijk regelend recht, dit houdt in dat de rechter eerst kijkt naar
afspraken tussen partijen en pas daarna – wanneer bepaalde dingen niet zijn geregeld –
naar de aanvullende regels van het BW.
Materieel burgerlijk recht
Omvat de inhoudelijke rechten en plichten: rechtsregels om situaties, rechtsverhoudingen en
handelingen juridisch te definiëren en kwalificeren.
Vb: welke rechten en plichten Lucas en de telefoonzaak hebben, vallen onder materieel
recht. Op grond van het materiele privaatrecht mag hij verwachten dat zijn nieuwe telefoon
langer dan twee weken deugdelijk zal functioneren (Art. 7:18 lid 2 BW). Hij heeft dan ook het
recht om herstel of vervanging van de telefoon te vorderen (Art. 7:21 lid 1 sub b en c BW).
Formeel burgerlijk recht
Het formele recht bepaalt volgens welke procedureregels deze rechten en plichten kunnen
worden afgedwongen bij de rechter? Aan welke regels moeten partijen zich houden? Omdat
het hier gaat over de manier waarop een procedure moet worden gevoerd, spreken we van
burgerlijk procesrecht.
Het burgerlijk procesrecht omvat vormvoorschriften en procedureregels waarmee een
persoon in een civiele procedure zijn materiele rechten en plichten kan laten vast stellen,
wijzigen of beëindigen.
1.2 Functies van burgerlijk procesrecht
Het handhaven en beïnvloeden van materiele burgerlijke rechten en plichten;
o Burgerlijk procesrecht geeft een persoon bepaalde middelen om zijn
burgerlijke rechten en plichten te realiseren en te beïnvloeden.
, Het voorkomen van een gerechtelijke procedure;
o Ook wel de preventiefunctie. Het instellen van een vordering kan een
preventieve functie hebben. Onder dreiging van een gerechtelijke procedure
zijn burgers vaak bereid alsnog vrijwillig hun verplichtingen na te komen.
Vaak komen partijen dan tot een oplossing buiten de rechter om. Veel
partijen willen een kostbare en tijdrovende procedure voorkomen.
Het voorkomen van eigenrichting.
o Het is niet de bedoeling dat iemand voor eigen rechter speelt. Dus zonder
hulp van de overheid en zonder dat een wettelijke bevoegdheid is gegeven.
Doordat het BPR middelen tot handhaving van de civiele rechtsorde ter
beschikking stelt, wordt eigenrichting zo veel mogelijk voorkomen.
1.3 Rechtsbronnen burgerlijk procesrecht
rechtsbronnen van burgerlijk
procesrecht
wetgeving Internationale regelgeving
- Rv (Rechtsvordering) - EEX-Verordening Jurisprudentie
- EG-Bewijsverordening
- Wet RO (wet op
rechterlijke organisatie) - EG-Betekeningsverondening
- Europees verdrag tot bescherming van de
rechten v/d mens en fundamentele vrijheiden
(EVRM)
1.3.1 Wetboek Burgerlijke rechtsvordering
Rv bevat concrete regels over het voeren van een procedure bij de burgerlijke rechter. Op
welke wijze kan een zaak voor de rechter komen en aan welke regels moeten betrokkenen
aan de procedure zich houden? In Rv is te zien wat het wettelijk kader is voor procederen bij
de rechtbank, gerechtshof en Hoge Raad.
Er zijn landelijk procesreglementen, die zijn op civiele dagvaardings-, verzoekschrift en
krotgedingprocedures. Er zijn regels over het indienen van processtukken en de termijnen
die de rechter verleent bij uitstel. Het Landelijk procesreglement vult dus Wetboek van Rv
aan. Te vinden op rechtspraak.nl.
1.3.2 Wet op de rechterlijke organisatie
Opgenomen hoe de rechterlijke macht is georganiseerd. De organisatie, taken en
bevoegdheden van rechtbanken, gerechtshoven en de Hoge Raad zijn hierin vastgelegd.
1.3.3 Internationale regelgeving
Staten en overheden werken op steeds meer terreinen met elkaar samen en (juridische)
grenzen vervagen. Rechtbanken en advocaten komen steeds vaker in aanraking met
buitenlandse partners omdat geschillen grensoverschrijdend zijn. Stel dat Lucas zijn telefoon
kocht in Antwerpen, naar welke rechter stapt hij dan?
, 1.3.4 Jurisprudentie
Behalve nationale en internationale wet- en regelgeving is jurisprudentie een andere bron
van burgerlijk procesrecht. De rechter vult veel wettelijke bepalingen in of aan in
gerechtelijke uitspraken. Zo kan de rechter ook bepaalde rechtsregels interpreteren op een
wijze die past bij rechtsontwikkelingen die hebben plaatsgevonden.
1.4 Algemene uitgangspunten
Recht op rechtspraak en rechtsbijstand
Het recht op rechtspraak en rechtsbijstand houdt in dat door iedereen een geschil moet
kunnen worden voorgelegd aan een overheidsrechter en dat iedereen recht heeft op
juridische bijstand (Art. 17, 18 en 112 GW). Ook wel het toegangsprincipe. Iedereen moet
toegang hebben tot de rechter en een rechtsbijstandverlener (bijv. advocaat). Zo hebben
minder bedeelden recht op gesubsidieerde rechtsbijstand.
Onafhankelijke en onpartijdige rechter
De rechter moet onafhankelijk en onpartijdig zijn. Onafhankelijkheid betekent dat de rechter
geen verantwoording verschuldigd is aan de overheid of aan collega-rechters.
Onpartijdigheid houdt in dat de rechter oordeelt zonder zich te laten leiden door de personen
van de procespartijen. Hij moet objectief onbevooroordeeld oordelen komaan het wordt dan
ook gesymboliseerd door de blinddoek van Vrouwe Justitia.
Als een partij twijfelt aan de onpartijdigheid van de rechter, kan die partij een verzoek doen
tot wraking. (art. 36 Rv) Is de rechter zelf van mening dat hij in een bepaalde zaak niet
onpartijdig kan zijn, dan kan hij verzoeken zich te laten vervangen door een andere rechter.
Dit heet verschoning. (Art. 40 Rv) Dit kan bijvoorbeeld als hij ontdekt dat hij een van de
procespartijen kent.
Hoor en wederhoor
Dit betekent dat beide partijen in de gelegenheid gesteld worden om hun standpunten in een
zaak naar voren te brengen. (Art. 19 Rv) Beide partijen moeten evenveel gelegenheid
krijgen om dit kenbaar te maken en over en weer te reageren. Schending van dit beginsel
levert een essentieel vormverzuim op. Ook moeten partijen geven op alle informatie die de
rechter gebruikt om tot een oordeel te komen.
Behandeling en beslissing binnen redelijke termijn
De behandeling en beslissing dienen binnen een redelijke termijn te geschieden. Er mag
geen sprake zijn van onredelijke vertraging van een procedure. (Art. 20 lid 1 en 2 Rv) Zo
gelden er bijvoorbeeld duidelijke termijnen voor het indienen van processtukken.
Openbaarheid van zitting en uitspraak
Dit heet het openbaarheidsbeginsel. In beginsel zouden zittingen in het openbaar plaats
moeten vinden. (Art. 27 lid 1 Rv) Een uitzondering kan worden gemaakt wanneer de goede
zeden, de openbare orde, de nationale veiligheid, de belangen van minderjarigen, de
bescherming van het privéleven of het belang van een goede rechtspleging besloten
behandeling noodzakelijk maken. Ook de uitspraak moet in het openbaar plaatsvinden. (Art.
29 lid 1 Rv) Op deze regel kan geen uitzondering worden gemaakt.
Motiveringsbeginsel
De rechter moet zijn uitspraak motiveren. (Art. 30 Rv) Het moet de grondslagen bevatten
voor de beslissing en de argumenten waarop de beslissing is gebaseerd.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller veroniquevs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.75. You're not tied to anything after your purchase.