Samenvatting van hoofdstuk 1 vertering van het boek Biologie voor Jou, 6e editie, voor de 6e klas VWO/gymnasium. Ik heb er zelf veel aan gehad en nu hoop ik anderen hiermee te kunnen helpen.
Alles wat je eet of drinkt = voedingsmiddelen. Deze bevatten voedingsstoffen. Er zijn zes groepen:
• Eiwitten/proteïnen →BINAS 67H
o Ketens van aminozuren; in de lever worden ze afgebroken tot afzonderlijke
aminozuren, daarna gaan ze naar de organen
o Essentiële aminozuren = aminozuren die de mens niet zelf kan maken
o Wel zelf maakbare aminozuren worden in de lever omgevormd door een
aminogroep (NH2) over te plaatsen (transaminering)
o Bouwstof, brandstof, regulatie van processen, transport van stoffen,
celcommunicatie, chemische reacties, bloedstolling, immuniteit
• Koolhydraten (sachariden) →BINAS 67F
o Belangrijke brandstof; bij te veel koolhydraten, opgeslagen in de lever en spieren als
glycogeen, of als vet onder de huid of rondom organen
o Voedingsvezels = niet door de mens verteerbare koolhydraten , bv. Cellulose en
pectine
▪ Bevordering van de darmen en stoelgang
• Vetten (lipiden) →BINAS 67G
o Opgebouwd uit een glycerolmolecuul en drie vetzuurmoleculen → triglyceride
o Twee soorten:
▪ Verzadigde vetzuur = alle bindingsplaatsen van C-atomen bezet met
waterstofatomen → stijf, recht
• De “slechte” variant (want kan blokken vormen door de rechte
vorm)
▪ Onverzadigde vetzuur = Dubbele binding tussen 2 C-atomen i.p.v. H2 → knik
• De “goede” variant
• Essentiële vetzuren = kan je lichaam niet zelf maken, bv linolzuur →BINAS 67G2
o Als brandstof, bouwstof (fosfolipiden belangrijk deel van membranen; vetzuur
vervangen door fosforzuur)
o Overschot onderhuids of rondom organen opgeslagen
o Cholesterol = gemaakt door de lever, klein deel via voeding. Zorgt voor productie
van hormonen, vitamine D en gal
• Water
o Bouwstof, oplosmiddel, transportmiddel, regeling temperatuur
• Mineralen
o Anorganische stoffen
o Bouwstof, bloedstolling, impulsgeleiding (ligt aan mineraal)
o Spoorelementen = heb je heel weinig van nodig; vaak bestanddeel van enzymen en
hormonen
• Vitaminen →BINAS 82A
o Organische stoffen, om processen goed te laten verlopen
o Er zijn verschillende vitaminen
▪ Vitamine B is verzamelnaam voor verschillende vitaminen: vitamine-B-
complex
Biologie voor Jou | 6 VWO | 6e editie
, ▪ Vitamine K kan je zelf maken
o Uit een provitamine kan je lichaam zelf een vitamine maken
o Gebrek aan vitaminen → gebrekziekten
De voedingsstoffen hebben verschillende functies:
• Bouwstof = vorming van organische moleculen, die nodig zijn voor cellen en weefsels
→ eiwitten, vetten, water
• Brandstof = leveren energie voor de dissimilatie
→ eiwitten, koolhydraten, vetten
Par. 2 – Het verteringsstelsel
Het darmkanaal:
• Vertering van voedsel; grote organische moleculen worden afgebroken tot kleine moleculen
= verteringsproducten. Via cellen in de darmwand worden ze opgenomen in het bloed.
• In de darmwand: kringspieren en lengtespieren → darmperistaltiek (autonome
zenuwstelsel).
o Voedselbrij gekneed en gemengd met verteringssappen (o.a. enzymen) en
verteringsklieren.
• Mechanische vertering = kauwen, kneden en mengen
• Chemische vertering = enzymen
De verteringsorganen:
• Mond: kauwen (dus groter oppervlak), mengen met speeksel (want enzymen (amylase) en
slijmerig). De tong duwt het naar de keelholte.
• De neusholte wordt afgesloten door de huig, het strottenhoofd gaat omhoog en het
strottenklepje kantelt → voedsel in de slokdarm.
• Voedsel gaat naar de maag. Voedsel blijft even in de maag.
o Maagportier of pylorus sluit maag af aan de onderkant
o Klieren voegen maagsap (enzym, zoutzuur (HCl), slijm) toe
▪ HCl: zuur milieu (dus lage pH) → doodt bacteriën
▪ Slijm: beschermt maagwand
o Maagportier ontspant zich → voedsel naar twaalfvingerige darm (deel dunne darm)
▪ Hierin mondding afvoerbuizen alvleesklier en lever
• De lever produceert gal (galkleurstoffen (dode rode bloedcellen) en galzouten) → opslag in
de galblaas.
o Afgifte als vethoudend voedsel in de twaalfvingerige darm komt
o Galzouten verkleinen vetdruppels = emulgeren
• De alvleesklier (pancreas) produceert alvleessap met enzymen. →BINAS 82C
Sommige eencellige organismen nemen voedsel op door fagocytose (instulpen en afsnoeren van
blaasjes). Amoeben en pantoffeldiertjes versmelten deze voedingsvacuolen met lysosomen, met
enzymen) → vertering in de cel = intracellulaire vertering.
Biologie voor Jou | 6 VWO | 6e editie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Marindedr. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
