Deze samenvatting omvat uitwerkingen van de verschillende verplichte leerstukken van het vak materieel strafrecht. Aan de hand van het boek, juriprudentie en de hoorcolleges heb ik de stof voor het tentamen zo overzichtelijk en volledig mogelijk uitgewerkt in schema´s en stappenplannen.
VOL OPZET Het handelen overeenkomstig een plan, bedoeling,
toeleg of voornemen.
= willens en wetens handelen
ZEKERHEID- OF Willens en wetens handelen ten aanzien van een
NOODZAKELIJKHEIDBEWUSTZIJN bepaald gevolg, terwijl een ander gevolg
noodzakelijkerwijs zo zeker hieruit voortvloeit dat
de verdachte zich daarvan bewust moet zijn
geweest.
VOORWAARDELIJKE OPZET Willens en wetens de aanmerkelijke kans op het
intreden van een bepaald gevolg op de koop
toenemen.
➔ Kleurloos opzet = het is niet vereist dat de verdachte wist dat wat hij deed
wederrechtelijk is en strafbaar is gesteld.
DOLEUZE DELICTEN
➔ Opzet moet worden bewezen met betrekking tot alle bestanddelen van de
delictsomschrijving die taalkundig door ‘’opzet’’ worden beheerst.
➔ NB: Dit is met uitzondering van de geobjectiveerde bestanddelen:
▪ Gevolg (‘’met dood tot gevolg’’)
▪ Leeftijd
▪ Wederrechtelijkheid apart genoemd
VOORWAARDELIJKE OPZET
➔ Het bewust aanvaarden van een aanmerkelijke kans.
HR Porsche arrest
Voorwaardelijke opzet vereist het bewust aanvaarden van een aanmerkelijke kans,
of te wel de kans wordt op de koop toegenomen.
▪ Er is bij de verdachte een cynische houding vereist.
▪ Dit geldt zowel tegenover anderen als tegenover de verdachte zelf.
▪ In het Porsche arrest was bij de verdachte naar uiterlijke
verschijningsvorm geen doodswens waarneembaar. Of te wel, bij
hem kon geen cynische houding worden geconstateerd ten aanzien
van het schenden van de verkeersregels.
▪ Goed letten op verschil tussen cynicus en lichtzinnige optimist
▪ De verdachte was een lichtzinnige optimist. Dit bleek uit zijn
handelingen.
▪ Dit maakte dat sprake was van bewuste schuld door het maken van
een verkeerde inschatting, en niet van voorwaardelijke opzet.
, HR HIV I arrest:
Er is geen grond om de inhoud van het begrip aanmerkelijke kans afhankelijk te
stellen van de aard van het gevolg. Het zal moeten gaan om een kans die naar
algemene ervaringsregels aanmerkelijk is te achten.
▪ Aard gedragingen en omstandigheden
▪ Naar algemene ervaringsregels
▪ Ernst van de gevolgen niet van belang (de kans moet objectief
worden vastgesteld aan de hand van algemene ervaringsregels)
HR Opzet arrest
▪ Er moet sprake zijn van voldoende tijd en ruimte om de
aanmerkelijke kans op de koop toe te kunnen nemen.
▪ Of te wel, er moet voldoende tijd en ruimte zijn geweest voor de
verdachte om een andere keuze te kunnen maken.
▪ Je kunt anders simpelweg niet spreken van een aanvaarding, en
dus niet van voorwaardelijke opzet.
STAPPENPLAN VOORWAARDELIJKE OPZET
1. De aanwezigheid van een aanmerkelijke kans op het intreden van een strafbaar
gevolg vaststellen (risico component)
• objectief vaststellen
• op basis van algemene ervaringsregels en de omstandigheden van
het geval
• de aanwezigheid van een aanmerkelijke kans is niet afhankelijk van
de ernst van het feit (kwalitatief)
• om aanmerkelijk te zijn, moet een kans objectief voldoende mate
van waarschijnlijkheid bezitten, geheel los van de aard van het
gevolg waarop het betrekking heeft (kwantitatief)
2. Wetenschap van die aanmerkelijke kans bij verdachte vaststellen (kennis
component.
• geen wetenschap = eventueel onbewuste culpa
• indien het een feit van algemene bekendheid betreft dat met een
bepaalde gedraging risico’s gepaard gaan, mag worden
verondersteld dat de verdachte zich daarvan bewust was.
3. Een aanvaarding van die kans bij de verdachte vaststellen (volitieve component)
• niet aanvaarden = eventueel bewuste culpa, zoals in Porsche
• Voldoende tijd en ruimte om de kans te aanvaarden (opzet arrest)
• Het gaat er niet om dat de verdachte het gevolg dat intreedt niet
had gewild, maar het gaat erom dat hij het mogelijk voorziene
gevolg niet heeft willen vermijden
• Gedragingen zijn soms naar uiterlijke verschijningsvorm zodanig op
een bepaald gevolg gericht dat niet anders kan worden geoordeeld
dan dat de verdachte de aanmerkelijke kans heeft aanvaard.
,OOGMERK
➔ Consecutief bestanddeel –
➔ Moet zelfstandig worden bewezen
➔ Kan zien op de bedoeling van de verdachte
➔ Kan een strafverzwarende omstandigheid zijn
➔ Is geen bijzondere vorm van opzet
VOORBEDACHTE RAAD
➔ Consecutief bestanddeel
➔ Strafverzwarende omstandigheid
➔ Is geen bijzondere vorm van opzet
HR Voorbedachte rade II
1. Gedurende enige tijd beraden op het te nemen of genomen besluit
2. Niet gehandeld in een ogenblikkelijke gemoedsopwelling, zodat de
gelegenheid heeft bestaan om na te denken over de betekenis en gevolgen
van de voorgenomen dad en daarvan rekenschap geven.
3. Hierbij moet worden gelet op contra indicaties
▪ Besluitvorming en uitvoering vinden plaats in plotselinge hevige
drift.
▪ Korte tijdspanne tussen besluit en uitvoering
▪ De gelegenheid tot beraad ontstaat pas bij uitvoering van het
besluit
➔ Indien dus sprake is van contra- indicaties, kan (waarschijnlijk) geen sprake zijn
van voorbedachte rade. Als de rechter daar toch toe wil veroordelen, zal hij extra
moeten motiveren.
➔ NB: Voorbedachte raad is geen vorm van opzet en ziet dus niet op ‘’willens en
wetens’’ een bepaalde handeling uitvoeren.
➔ Het is een delictsbestandeel op zich waarvan bewezen moet worden dat de dader
enige tijd had om zich te beraden op zijn besluit, en zich daadwerkelijk rekenschap
heeft kunnen geven
STAPPENPLAN VOORBEDACHTE RAAD
1. Heeft de verdachte de gelegenheid gehad om na te denken over de betekenis
en gevolgen van zijn daad?
2. Blijkt uit de casus dat de verdachte zich daarvan rekenschap heeft gegeven?
• Heeft hij niet gehandeld uit een ogenblikkelijke gemoedsopwelling?
3. Is het redelijk om aan te nemen dat de verdachte van die gelegenheid gebruik
heeft gemaakt?
• Kijken naar de aard van het feit
• Kijken naar de omstandigheden waaronder het feit is begaan
• Kijken naar de gedragingen van de verdachte voor en tijdens het
begaan van het feit.
4. Is er sprake van een contra indicatie?
• Besluitvorming en uitvoering werden in hevige drift uitgevoerd
• Korte tijdspanne tussen besluit en uitvoering
• Gelegenheid tot beraad ontstaat pas aan het begin van de
uitvoering.
5. Is de voorbedachte raad voldoende gemotiveerd?
, CULPA
BEWUSTE SCHULD Verdachte heeft de mogelijkheid van het gevolg wel voorzien,
maar is optimistisch geweest ten aanzien van het
daadwerkelijke intreden ervan
ONBEWUSTE De verdachte wist niet van de mogelijkheid van het intreden
SCHULD van het gevolg, maar had daar gezien de omstandigheden van
het geval wel van op de hoogte moeten zijn.
➔ Opzet is geen subjectief bestanddeel in culpoze delicten
➔ Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen bewust- en onbewuste culpa
➔ Strafverzwarend bestanddeel roekeloosheid
CULPOZE DELICTEN
GROVE OF AANMERKELIJKE • Schenden zorgplicht
ONVOORZICHTIGHEID
VERMIJDBAAR • Gevolgen kunnen en moeten
worden voorzien
• Zorgplicht vereist: verdachte had
het gedrag achter wege moeten
laten
VERWIJTBAAR • De verdachte had subjectief gezien
anders moeten en kunnen
handelen.
➔ NB culpoze delicten vereisen dat zowel de verwijtbaarheid als de
wederrechtelijkheid kan worden bewezen. De wederrechtelijkheid ligt besloten in
de culpa en wordt daarmee verondersteld aanwezig te zijn.
➔ NB: Wanneer een rechtvaardigingsgrond aanwezig is, zal culpa dus ook niet meer
bewezen kunnen worden.
HR Overstekend kind
extra oplettendheid vereist bij zwakke deelnemer
1. Aanmerkelijke onvoorzichtigheid: geen voorrang geven aan een overstekend
kind
2. Vermijdbaar: de verdachte trok op zonder te zien of het kind daadwerkelijk was
overgestoken. Het is voorzienbaar dat het kind overreden zou kunnen worden.
3. Verwijtbaar: De verdachte was klein, maar had juist daarom in een andere auto
moeten rijden of voor een hoger stoel moeten zorgen om dit ongeluk te
vermijden. Dit kon van hem worden verwacht.
HR Blackout:
Een enkele verkeersovertreding is niet voldoende om culpa aan te nemen. Er moet
worden gekeken naar de aard/gedragingen van de verdachte en overige
omstandigheden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller evaroosmarijn2000. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.44. You're not tied to anything after your purchase.
