Maatschappijleer samenvatting pluriforme samenleving
1 verschil en verdraagzaamheid
1.1 de langzame eenwording van Nederland
De Duitse schrijver Friedrich Schiller hief in 1788 een lofzang aan op de vrijheid
en de verdraagzaamheid in het land dat zich tijdens de Tachtigjarige Oorlog
(1568-1648) van de Spaanse onderdrukking had vrijgemaakt.
Zo zijn er veel beschrijvingen van Nederland. Ze gaan over de vrijheidsdrang die
Schiller benadrukt én over de verlangen naar ordening waar de gebroeders De
Goncourt nadruk op leggen.
o Gaat lastig samen, want ordening gaat vaak samen met onderdrukking
van de vrijheid. Toch staat dat in Nederland sinds 1648 voorop.
Pluriforme samenleving een land waarin mensen van verschillende sociale
klassen, godsdiensten en levensstijlen samenleven.
Land van verschillen
Na de onafhankelijkheid van Nederland was het erg lastig om enige samenhang te
brengen. Dat heeft ook wel even geduurd.
o Er waren veel verschillen in: regio’s, protestant & katholiek, Noord & Zuid,
stad & platteland en hogere & lagere klassen.
Nederland kende vroeger dus ook al verschillen. De immigranten hebben de
verschillen vanaf 1945 wel versterkt.
Bij de eenwording van Nederland hebben communicatiemiddelen een belangrijke rol
gespeeld:
o Telegrafie en spoorwegen. Afstanden werden kleiner, hierdoor raakten
mensen meer en meer bij elkaar betrokken en begonnen zich te verbinden.
o Tijdsrekening (klokken lopen gelijk werd pas op 1 mei 1909 ingevoerd). Dit
zorgde voor langzaam maar een zeker gevoel van saamhorigheid. Verschillen
werden kleiner.
1.2 zijn wij tolerant?
Nederland is een betrekkelijk klein land en daardoor waren mensen erg op elkaar
aangewezen, hoezeer ze ook verschilden. Simon Schama spreekt in dit verband
over de morele geografie van Nederland:
o Het dicht op elkaar leven van mensen op een klein grondgebied heeft
invloed op de manier waarop mensen met elkaar omgaan.
o Gecombineerd met het pluriforme karakter van de samenleving maakte
dit een klimaat van tolerantie noodzakelijk.
o Die tolerantie was een pragmatische keuze: De bestuurders realiseerden
zich hoe kwetsbaar de maatschappelijke vrede was in een land met
religieuze minderheden. Het was ook duidelijk dat een land dat leefde
van de handel over de grenzen heen, zich niet te druk moest maken over
culturele verschillen:
Het profijt woog zwaarder dan de principes van geloof
Gedogen
Tolerantie in die tijd het werd gehanteerd ter aanduiding van het oogluikend
toelaten van iets wat eigenlijk verboden was, zoals we nu soms spreken over
gedogen
Vrijheid van geweten bestond wel, je mocht bepaalde denkbeelden op iets na
houden. Toch kon je ze niet zomaar openbaar uiten.
Ook op andere gebieden was de vrijheid beperkt.
, Dus ook al was Nederland verdraagzamer dan veel andere landen in die tijd, naar
onze huidige maatstaven was de openheid voor verschillen beperkt.
Vrijplaats voor dissidenten
Er zat toch een principiële kant aan de tolerantie. Velen waren ervan overtuigd dat er
een vrijheid moest zijn van denken, mensen hadden recht op hun eigen geweten. Zo
was Nederland een vrijplaats voor dissidenten uit andere landen, die hier hun
toevlucht zochten.
1.3 democratie van natte voeten
Nederland is dus altijd een heel divers land geweest dat voortdurend heeft
geworsteld om manieren te vinden waarop met die verschillen kon worden
omgegaan. Er heeft zich daardoor in de lange geschiedenis een cultuur ontwikkeld
die is omschreven met woorden als poldermodel en pacificatiedemocratie.
o Deze begrippen geven aan dat in een land van minderheden om
compromissen gaat en dat de politiek een kwestie van schikken en plooien is.
Zo kent ons land altijd coalitieregeringen waarin verschillende partijen
moeten samenwerken.
In onze democratie van de 14e en 15e eeuw werd er samengewerkt om het water te
beheersen: die dreiging van buitenaf dwong tot samenwerking dwars door de
verschillen heen. Dit noemen ze ook wel ‘democratie van natte voeten’.
Vrijheidsdrang en conformisme
Het vermogen van onze samenleving om conflicten te vermijden of te dempen is dus
sterkt ontwikkeld. We zien in de geschiedenis het pluriforme karakter van de
samenleving steeds hand in hand gaan met een hang naar matiging en het sluiten
van compromissen. Er wordt altijd gezocht naar een middenweg.
Die zoektocht naar het midden gaat hand in hand met een neiging tot conformisme:
o Het verlangen om zich aan te passen aan de opvattingen en gedragingen van
de meerderheid in de samenleving.
1.4 een gepolariseerde tijd
sinds de eeuwwisseling is de Nederlandse samenleving echter in een
stroomversnelling geraakt en lijkt er weinig meer over van de gelijkgestemdheid
en verdraagzaamheid. In deze periode, is het politieke en sociale conflict
scherper geworden.
o Een van de oorzaken is zeker de toegenomen globalisering, waardoor
landen steeds meer afhankelijk van elkaar worden buitenland wordt
binnenland
o De polarisatie (veroorzaken van een conflict of het versterken van
tegenstellingen tussen partijen of bevolkingsgroepen) sinds de
eeuwwisseling heeft geleid tot een verhevigde politieke en
maatschappelijke onzekerheid in de omgang met culturele verschillen.
o Volgens vele staat de sociale cohesie (samenhang tussen mensen in een
gemeenschap/sociale relaties tussen mensen) in Nederland onder druk,
het vertrouwen in elkaar en overheid zou afbrokkelen, de
maatschappelijke samenhang zou minder worden.
, 2 cultuur en identiteit
2.1 wat is een cultuur?
Cultuur alle waarden, normen en andere aangeleerde kenmerken die de
leden van een groep of samenleving met elkaar gemeen hebben en als
vanzelfsprekend beschouwen.
Een cultuur toont zich in vaste gewoonten en tradities, maar is tegelijk voer
langere tijd gezien ook aan verandering onderhevig.
o Gelovig of niet
o Rechten van kwetsbare groepen (kinderen, vrouwen, homoseksuelen of
etnische en religieuze minderheden)
o Afschaffing slavernij in 1863
2.2 de functies van een cultuur
De cultuur van een groep bepaalt waar je bij hoort, een deel van je
persoonlijkheid, wie je bent en hoe je jezelf ziet.
Mensen hebben door hun cultuur een gemeenschappelijk referentiekader met
deels dezelfde normen, waarden en gewoonten. Daardoor begrijpen ze elkaar en
kunnen makkelijker gedachten en gevoelens uitwisselen
Ten slotte geeft cultuur richting aan het denken en doen van mensen en werkt
dus gedragsregulerend (doet het gedrag van mensen geordend en voorspelbaar
verlopen)
Dominante cultuur en subculturen
Iedere groep of organisatie heeft een eigen cultuur. Om een hele samenleving goed
te laten functioneren, moet er een minimum aan gedragsregels en normen en
waarden zijn waar iedereen het over eens is. dominante cultuur (het geheel van
waarden, normen en kenmerken dat door de meeste mensen binnen een
samenleving wordt geaccepteerd.
Subcultuur een specifieke groep ontwikkelt eigen waarden, normen en andere
kenmerken die afwijken van de dominantie cultuur.
Bijna iedereen in een samenleving behoort tot verschillende subculturen.
Culturen en dominante culturen veranderen. Deze veranderingen binnen de
dominante cultuur vinden meestal plaats onder invloed van subculturen en
tegenculturen (verzetten zich tegen (delen van) de dominante cultuur of daar zelfs
een bedreiging voor vormen.
2.3 hoe wordt cultuur overgedragen?
De belangrijkste kenmerken van een cultuur worden telkens aan nieuwe leden
over gedragen via socialisatie. Het resultaat hiervan ies de aanpassing van het
individu aan zijn omgeving. Het zorgt er dus voor dat de cultuur blijft bestaan.
o Socialisatie is het proces waarbij iemand bewust en onbewust de
waarden, normen en andere cultuurkenmerken van zijn groep krijgt
aangeleerd.
Socialisatie vindt vooral plaats via imitatie.
Socialiserende instituties en sociale controle
Socialisatie vindt plaats vinnen de gemeenschappen waar je toe behoort. Daarnaast
zijn ook de overheid en de media socialiserende instituties. Zij vormt specifieke
waarden en normen tot wetten om waar iedereen zich aan moet houden. En de
media, die heeft een grote invloed op het denken en gedrag van mensen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lucaroffelsen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.95. You're not tied to anything after your purchase.
