Summary
Samenvatting Strafrechtelijke Sancties
- Course
- Institution
Een complete samenvatting van Strafrechtelijke Sancties
[Show more]
Seller
Follownickylimbourg
Reviews received
Content preview
STRAFRECHTELIJKE SANCTIESS AMENVATTING
GESCHIEDENIS EN THEORIEËN
PREMODERNE CONFLICTBEHEERSING
In de premoderne samenleving werden misdaden beschouwd als
interpersoonlijke conflicten die de vrede verstoren, die normaal onder mensen
bestaat. Het was aan de vredeverstoorders zelf om de oorspronkelijke vrede
tussen hen en de slachtoffers/nabestaanden en de gemeenschap te herstellen.
De Lex Talionis, ‘oog om oog, tand om tand’, wordt al tijden verkeerd
geïnterpreteerd. In de oudheid ging men eerst uit van een oog om de
schadevergoeding van een oog, en een tand om de schadevergoeding om een
tand. Wraak werd zo min mogelijk toegepast, omdat men bang was voor een
kleinkrieg, een aaneenschakeling van wraakacties en uiteindelijk een oorlog van
allen tegen allen. Centraal stond altijd de door middel van onderhandelingen en
besprekingen bereikte consensus tussen bij het conflict betrokken partijen.
Publiek strafrecht bestond eigenlijk alleen voor die gevallen waarbij de staat of
de vorst zelf in gevaar werd gebracht.
Dit hing allemaal samen met het heersende mens- en wereldbeeld. Er bestond
een idee van een alverwantschap van alle zijnen; mens is verbonden met elkaar
en met de aarde.
De klassieke strafdoelen in deze periode kwamen eigenlijk alleen voor als zijnde
herstel van het door misdaad geschonden evenwicht (vergelding), of als
waarborging van de vrede en veiligheid in de samenleving en een niet-vijandige
verstandhouding tussen partijen, welke bijdraagt aan de algehele veiligheid
(preventie).
Invloed van de bijbel op moraal en misdaadrecht was bijzonder groot. Reacties
op misdaad dienen te zijn gericht op bewerkstelligen van een innerlijke
ommekeer bij de dader, gebaseerd op berouw en de wil tot wedergoedmaking.
VROEGMODERNE CONFLICTBEHEERSING, 1500-1800
Door de toenemende macht van de vorsten in Europa en de inspiratie van de
inquisitie kwam er een eind aan hecht op private geschiloplossing en begon de
stelselmatige bestraffing van staatswege. Geweldgebruik werd een
staatsmonopolie; het is voor de vorst veiliger gevreesd dan geliefd te zijn
(Machiavelli). Strafrecht was keihard en de dader fungeerde slechts als
rechtsobject, als het tonen van de macht van de vorst.
Te strenge straffen bleken in de praktijk echter ondoelmatig; men ging zich
inleven in de daders die publiekelijk werden gestraft en er ontstonden
opstanden tegen de vorst.
De opkomst van het publieke, strenge strafrecht was een product van de
inquisitie, waarin de kerkelijke macht mensen die er religieuze opvattingen op
nahielden die afweken van de door de kerk afgekondigde leer opspoorden,
vervolgden, bekeerden of, wanneer het bekeren niet lukte, veroordeelden tot
,straf. De kerk mocht zelf geen mensen tot dood brengen en sloot een
samenwerking met de wereldlijke macht, die dit wel mocht.
MODERNE CONFLICTBEHEERSING 1800-1945
De verlichting heeft vervolgens veel invloed uitgeoefend op het strafrecht. De
verlichting bracht, als stroming op basis van de redelijke vermogens van de
mens, opvattingen over politiek, wetenschap, moraal, religie en recht in de
westerse wereld en bracht zo een verandering teweeg. De verlichte
strafrechtshervorming was een reactie op inhumane en inefficiënte
strafrechtspleging uit het Ancien Régime.
Montesquieu en Becharia zagen strafrecht niet alleen als een vorm van
rechtsbescherming, maar ook als een instrument voor doeleinden als
misdaadrepressie en preventie.
Strafrecht zelf, en zelfs het inquisitoire karakter ervan, stond niet ter discussie,
maar straf op zichzelf wel: het bleef opzettelijke leedtoevoeging, hetgeen een
moreel kwaad was, gezien men nog altijd uit ging van de gulden regel ‘gij zult
een ander niet schaden’.
De opkomst van de straftheorieën vergelding en preventie kwamen vooral uit
een poging tot het strafrecht en de straffen te rechtvaardigen. Daarbij werd
belang toegekend aan beginselen als proportionaliteit, subsidiariteit, legaliteit
en rechtszekerheid. Resocialisatie speelde nog geen rol.
De verlichting kon leiden tot verschillende rechtvaardigingstheorieën en de
bijbehorende stromingen (vergelding en klassiek, preventie en modern), omdat
er sprake was van een dialectische beweging; verschillende theorieën konden
naast elkaar bestaan en beïnvloedden elkaar. Verschillende verlichtingsdenkers
zijn van verschillende mens- en wereldbeelden uitgegaan. Enerzijds ging men
uit van een ingedetermineerde morele realiteit, boven de zintuiglijke
waarneembare werkelijkheid, anderzijds ging men uit van het bestaan van de
zintuiglijk waarneembare werkelijkheid die volstrekt causaal gedetermineerd is.
Men ging dus uit van óf wel, of geen wilsvrijheid. De wilsvrije mens (KANT!)
moet verantwoordelijk worden gehouden voor misdrijven die aan zijn schuld zijn
te wijten, en dit mensbeeld liet dus ruimte vrij voor vergelding. Voor de mens
die geen wilsvrijheid heeft moet worden voorkomen dat bepaalde prikkels ertoe
kunnen leiden dat hij misdaden begaat.
Het verlichtingsdenken heeft twee zijden die onlosmakelijk met elkaar zijn
verbonden: enerzijds vrijheid en de praktische reden en de mens als subject
tegenover disciplinering, anderzijds de instrumentele reden en de mens als
object.
De waanzin van het verlichtingsdenken is gelegen in de dissociatie van die
sferen door een imperialistische wetenschap die het Goede en het Schone (het
intersubjectieve en het subjectieve) zodanig ging overheersen, dat de vrije geest
uiteindelijk volledig werd gereduceerd tot de causaal gedetermineerde materie
die niet alleen kenbaar, maar ook maakbaar en beheersbaar is. Met het
imperialisme van de wetenschap is de preventietheorie de heerschappij gaan
claimen t.o.v. de vergeldingstheorie.
, Het mensbeeld in de moderne tijd was vooral gelegen in dat de mens
egocentrisch en egoïstisch is, enkel zijn eigen belang nastreeft en neigt naar
agressie (Thomas Hobbes, Leviathan).
VERLICHTINGSBEGINSELEN IN HET STRAFRECHT
De belangrijkste beginselen die rond 1800 de strafrechtspleging zijn gaan
normeren zijn; 1) gelijkheid voor de wet, 2) proportionaliteit tussen schuld en
strafrechtelijk ingrijpen, 3) legaliteit, de eis dat strafrechtspleging wettelijk
genormeerd is, 4) publiciteit en transparantie, zodat burgers inzicht krijgen in
de strafrechtspleging, 5) subsidiariteit, de gedachte dat een strafrechtelijke
interventie niet zwaarder mag zijn dan strikt nodig is, 6) humaniteit, het streven
wrede strafrechtspraktijken achterwege te laten, 7) de rechtspositie voor het
strafrechtelijk vervolgde zoals het recht op een advocaat en de
onschuldpresumptie, en 8) het trias-politica beginsel, dat in dit verband relevant
is omdat het voorschrift dat de rechter in zijn oordeelsvorming onafhankelijk
van de wetgevende en de uitvoerende macht moet zijn.
CONTEMPORAINE CONFLICTBEHEERSING SINDS 1945
Naast de vergeldingstheorie en de preventietheorie, werd nu ook de
verenigingstheorie als combinatietheorie ontwikkeld. Strafrecht moest zowel
normatief-juridisch worden bekeken, als mens- en gedragswetenschappelijk, die
zaken stonden niet langer los van elkaar.
De Utrechtse school vond dat in de strafrechtspleging de delinquent als een
gelijkwaardig evenmens moet worden behandeld. De vergelding is het wezen
van de straf, die proportioneel moet zijn en gericht op het weer goed maken van
het misgedane door boetedoening, als voorwaarde voor maatschappelijke
acceptatie. Misdaden zijn relatief ernstige inbreuken op de meest wezenlijke
waarden die samenleving mogelijk maken, in het bijzonder de morele waarde
van vertrouwen in de medemens. Straf is in wezen vergelding van schuld: door
straf wordt het kwaad waarvoor de dader verantwoordelijk is, goedgemaakt,
wordt de schuld die hij aan zijn misdaad heeft uitgeboet en wordt hij bevrijd uit
zijn dader-zijn.
Langzaam komt er meer nadruk op de aanpak van onderliggende oorzaken,
verbetering van de dader en resocialisatie.
Sinds 2000 is er echter sprake van een verandering van de verzorgingsstaat
naar risicomaatschappij. Protectie door behandeling heeft plaatsgemaakt voor
beveiliging door afschrikking en onschadelijkmaking. Vergelding in de zin van
boetedoening heeft plaatsgemaakt voor gekanaliseerde wraak en preventie in de
zin van resocialisatie heeft plaatsgemaakt voor afschrikking en
onschadelijkmaking.
Er is niet langer spanning tussen verschillende ideeën die zo kenmerkend was
voor het verlichte strafrechtdenken, maar het preventionisme is doorgeslagen in
die zin dat het zich vrijwel exclusief focust op beveiliging van de maatschappij
door afschrikking en onschadelijkmaking.
KRITISCHE BENADERING VAN HET STRAFBEGRIP
Straf is in wezen iets irrationeels wat hoogstens achteraf kan worden
gerationaliseerd. Het is een intentionele toevoeging van leed. Hildebrandt kent
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nickylimbourg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $16.77. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now