Thema’s:
- Begin van het leven
- Gezondheidsvaardigheden
- Einde van het leven
- Zorgverzekeringsrecht
Opdracht 1
Als het gaat om de bescherming van het ongeboren leven, wordt vaak gezegd dat er sprake is
van ‘progressieve rechtsbescherming’.
Geef in maximaal 400 woorden antwoord op de volgende vragen:
- Wat houdt dit begrip in?
- Welke fasen van ongeboren leven worden er onderscheiden?
- Hoe ziet de progressieve rechtsbescherming er in deze fasen uit?
- Leenen heeft de progressieve rechtsbeschermingstheorie ontwikkelt.
- Deze theorie gaat er van uit dat de bescherming van het ongeboren kind afhankelijk is
van de fase van de zwangerschap. De bescherming neemt toe naarmate de zwangerschap
vordert. De ontwikkeling van het ongeboren kind kent verschillende fasen.
De eerste fase begint bij de conceptie en eindigt bij de innesteling. In deze fase kunnen alleen
de ouders over de vrucht beslissen. (gameten samenvloeien tot 1 embryo)
> geen sprake van een rechtssubject, geen gevolgen
De tweede fase vangt aan bij de innesteling en eindigt als het ongeboren kind zelfstandig
levensvatbaar is. Het ongeboren kind is in deze fase volgens Leenen in ‘status nascendi’, op
weg naar de geboorte. In deze fase kan de zwangere vrouw er voor kiezen de zwangerschap af
te breken door abortus te laten plegen of zorg dragen voor de vrucht in haar lichaam.
> 14 dagen na samensmelting, vrucht na innesteling (=vernietigen en niet meer op
experimenteren)
De derde (en laatste) fase gaat in vanaf het moment van zelfstandige levensvatbaarheid tot
aan de geboorte. In deze fase is er meer bescherming voor het ongeboren kind omdat de
zwangere vrouw de zwangerschap niet meer af mag breken. Ondanks de
beschermwaardigheid, geniet de vrucht nog geen volledige rechtsbescherming en heeft het
dus nog geen recht op leven.
> 24 weken, hierna geen abortus meer (=toegenomen rechtsbescherming)
- Het kind heeft volgens Leenen pas rechten (en plichten) na de geboorte.
In de praktijk wordt er van uitgegaan dat bij een zwangerschapsduur van ca. 24 weken de
zelfstandige levensvatbaarheid bereikt is.
- Deze progressieve rechtsbeschermingstheorie van Leenen vindt steun in het positieve
recht. Zo wordt door Leenen beargumenteerd dat bescherming in een vroegere fase in strijd is
met de abortuswetgeving.
In de literatuur is wordt veel gediscussieerd over de progressieve rechtsbeschermingtheorie.
> Zo zijn Hendriks en de Gezondheidsraad van mening dat de fase waarin de vrucht zich
bevind niet van belang is, en dus ook niet de levensvatbaarheidgrens van 24 weken.
, Belangrijke schade kan al in een vroeg stadium van de ontwikkeling van het ongeboren
kind ontstaan, zelfs al voor de zwangerschap. Zo is bij gebruik van alcohol juist het eerste
trimester de kritieke periode. De Gezondheidsraad is van mening dat als het ingrijpen voldoet
aan de vereisten van noodzakelijkheid, proportionaliteit en doelmatigheid er niet gevreesd
hoeft te worden voor ondermijning van de wetgeving omtrent abortus.
Art. 1:2 BW biedt volgens hen de ruimte om het belang van het ongeboren kind ook al in een
vroeg stadium te beschermen.
De progressieve rechtsbeschermingstheorie van Leenen dient men los te laten aangezien
het niet van belang is in welke fase de zwangerschap zich bevindt. In een vroeg stadium kan
er al onomkeerbare schade voor het ongeboren kind ontstaan. Op grond van art. 1:2 BW
geniet het ongeboren kind bescherming zo dikwijls zijn belang dit vordert ongeacht in welke
fase van de zwangerschap hij zich bevindt.
Opdracht 2
Een goede vriend is werkzaam in een onderzoekslab waar proefjes worden uitgevoerd ter
verbetering van de kansen van IVF. Wanneer u hem vraagt hoe hij denkt over de rechten van
het ongeboren kind, valt zijn mond open van verbazing: “Rechten? Volgens mij hebben die
geen rechten hoor… Ik heb altijd begrepen dat een embryo een juridische zaak was!”
Vraag 1
Kunt u in de wet aangrijpingspunten benoemen waarom een embryo weliswaar geen persoon,
maar ook geen zaak is?
- Klomp cellen, maar heeft wel rechten
- art 1 sub c Embryowet embryo: cel of samenhangend geheel van cellen met het
vermogen uit te groeien tot een mens;
Volgens art. 1:2 is een ongeboren kind (en dus een embryo) (net zoals een dood persoon)
geen persoon volgens de wet (art. 1:2 BW). Er komen embryo’s dus ook geen rechten toe.
Daarnaast is een embryo krachtens art. 1 van de Embryowet een ‘cel of samenhangend
geheel van cellen met het vermogen uit te groeien tot een mens’, een embryo heeft dus het
vermogen zich te ontwikkelen tot een mens, maar is nog geen mens an sich.
Aan de andere kant zijn er wel regels gemaakt m.b.t. embryo’s, zo volgt uit art. 24, 25 en 26
van de Embryowet dat er bepaalde handelingen verboden zijn te doen met embryo’s. Het
lijkt dus alsof embryo’s wel rechten toe komen, namelijk dat er niet met hun DNA wordt
‘gerommeld’ etc.
Daarnaast heeft ook Y. Buruma het over embryo’s. Hij geeft ook toe dat embryo’s geen
rechten toekomen, maar vraagt zich af of er niet na de geboorte te construeren is dat er
tegenover het embryo wel een positieve verplichting bestaat om ziektes te voorkomen. Hoe
zit het met verplichtingen met terugwerkende kracht t.o.v. niet bestaande personen (maar
embryo’s).
> 24a + 24 + 25 + 26 embryowet > verbodsbepalingen > geniet rechtsbescherming, bij een
zaak verwacht je dat er alles mag > hieruit blijkt dat het geen ‘zaak’ is
> art 1:2 BW als reeds geboren aanmerken > het is geen ‘persoon’
> rechtssubject vanaf geboorte
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller masterstudentrechten94. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.98. You're not tied to anything after your purchase.