Dit document is een samenvatting van het boek Openbaar Bestuur; beleid, organisatie en politiek. De stof wordt behandeld in de lessen. De samenvatting bestaat uit de hoofdstukken: 1 t/m6, 8 en 9.4!
Hoofdstuk 1.
Wat is openbaar bestuur
Het geheel van organisaties en activiteiten die primair zijn gericht op de besturing van de
maatschappij.
↪ ingewikkeld samenspel van een groot aantal partijen, handelen op eigen logica
(verschillende waarden en normen)
Besturen komt van sturing : richting geven, een koers uitzetten. Het tot stand brengen en uitvoeren
van beslissingen, die beslissingen zijn een weergave van wat bestuurders in de maatschappij willen
behalen.
drie soorten sturing in de maatschappij
1. de staat (algemeen belang dienen)
2. de markt (producten en diensten op commerciële grond te leveren)
3. het middenveld (richt zich op doelstellingen die niet op winst gericht maken zijn)
grenzen variëren van vage scheidslijn en overdragen van activiteiten → privatisering,
tegenovergestelde nationalisering/verstatelijking
Overheidsorganisaties
↪ politieke leiding (gezagsdragers) en ambtenaren (benoemde functionarissen,
ondersteunen politieke leiding)
Het middenveld
Organisaties dat zich tussen de overheid, ene kant, en bedrijven en individuele burgers,
andere kant, bevindt → qua rechtsvorm private organisaties maar desondanks betrokken
bij openbaar bestuur
tweedeling
1. type organisaties vervult bepaalde maatschappelijke functie (ziekenhuizen, schoolbesturen)
privaat met publieke taak
2. type organisaties met publieke taak (voor maatschappij), zoals vakbonden, milieuorganisaties
betrokken bij openbaar bestuur omdat ze beleid proberen te beïnvloeden
Barry Bozeman - ‘publicness’
Er zijn geen puur publieke of private organisaties → spreekt daarom over ‘de mate van
publiekheid’
Er zijn drie te onderscheiden dimensies:
1. eigendom (wie is de eigenaar?)
2. bekostiging (wie financiert de organisatie?)
3. controle (in hoeverre vindt er publieke controle plaats in de organisatie?)
De verticale-en horizontale dimensie van bestuur
● verticale dimensie : het openbaar bestuur kan op meerdere niveaus van belang zijn (wijk,
gemeente, provincie)
● horizontale dimensie : het openbaar bestuur bestaat niet alles uit de overheid zelf, maar ook
uit tal van maatschappelijke organisaties
Beide dimensies goed ‘aanpakken’ → multi-level governance : besturen vindt plaats op
meerdere niveaus en gebeurt door zowel overheden als andere partijen.
Openbaar bestuur van Nederland, verticaal
- lokaal : de gemeenten
, - regionaal : de veiligheidsregio’s, waterschappen
- provinciaal : de provincies
- nationaal : de regering en departementen
- Europees : de instellingen van de Europese Unie
- internationaal : de NAVO, Verenigde Naties
Huidige staatsinrichting → Huis van Thorbecke : een gedecentraliseerde eenheidsstaat →
extra laag (multinationale bestuurslaag)
In het Nederlandse model is daarmee ambiguïteit ingebouwd : een centraal systeem maar
mogelijkheden tot variatie en verschil daarbinnen door middel van een zekere decentrale autonomie
Huis van Thorbecke wordt op de proef gesteld → verschillende etages en er zijn veel
extra bestuurlijke arrangementen bijgekomen, eigen verantwoordelijkheden.
↪ Ros Rhodes : ‘de uitholling van de nationale staat’
Vanwege nationale taken die worden overgenomen of gedecentraliseerd door de Europese
bestuurslaag
Openbaar bestuur van Nederland, horizontaal
Overheid heeft een formeel mandaat, maar voor sturing is de inzet van veel maatschappelijke partijen
nodig.
Openbaar bestuur als good governance
Verenigde naties, model opgesteld met 8 criteria om de kwaliteit van het openbaar bestuur te bepalen
1. onpartijdig en open
2. rechtszeker
3. consensusgericht
4. participaties
5. vraaggericht
6. effectief en efficiënt
7. publieke verantwoording
8. transparant
Elk van deze criteria weerspiegelt unieke positie openbaar bestuur in de samenleving →
normen en verwachtingen waaraan bestuurders moeten voldoen.
Andere kwaliteiten die in het openbaar bestuur van belang zijn (vier dimensies verdeeld)
1. democratie : responsief bestuur
2. rechtmatigheid
3. doeltreffend en doelmatigheid
4. integriteit
Democratie
Volkssoevereiniteit → politici, bestuurders en overheidsorganen besturen in naam van
het volk Ze nemen hun beslissingen in overeenstemming met de maatschappelijke
normen, waarden en wensen → responsief bestuur
Bestuurlijke besluitvormingsprocessen moeten doorzichtig en toegankelijk zijn voor burgers
Rechtmatigheid
Burgers beschermen → macht van de overheid moet gecontroleerd en ingeperkt zijn. In
Nederland wordt overheidsmacht uitgeoefend in naam van de wet (rechtmatigheid)
Er zijn spanningen opgekomen omdat:
1. rechtsbescherming tegen de overheid is sterk uitgebreid
2. juridische eisen voor openbaar bestuur zijn hoger geworden
3. rechters zijn minder terughoudend om de overheid aan te pakken
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller studentivk2204. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.29. You're not tied to anything after your purchase.
