Summary
Samenvatting maatschappijleer - Rechtsstaat (4VWO)
- Course
- Level
Samenvatting maatschappijleer over de rechtsstaat uit het boek Thema's maatschappijleer (VWO).
[Show more]
Seller
Follow
silz03t
Content preview
MaatschappijleerHoofdstuk 2 – de rechtsstaat
§2.1 – Idee en oorsprong van de rechtsstaat
Idee en oorsprong van de rechtsstaat
Gunstige omstandigheden als welvaart, welzijn, vrijheid en vertrouwen in de staat
bestaan niet in een totalitaire staat (meestal corrupt en vaak een politiestaat)( vaak
sprake van censuur).
burgeroorlog = de staat functioneert niet meer en alleen het recht van de sterkste
geldt
Wat is een rechtsstaat?
Een rechtsstaat is een staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd
tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid.
Sociale rechtsstaat = er zijn allerlei wetten en voorzieningen om de welvaart en het
welzijn van de burgers te bevorderen
Vertrouwen en wederkerigheid
Voordelen rechtsstaat:
- relatief veel sociale vrede
- sociale cohesie
- de meeste burgers houden zich aan de wet als anderen dat ook doen
Daarom is er in een rechtsstaat vertrouwen en wederkerigheid. Dit bestaat ook
tussen de staat en burgers rechtszekerheid.
Sociaalcontract = afspraken komen om in natuurlijke vrijheid en gelijkheid te kunnen
leven
De staat als scheidsrechter
De staat moet de veiligheid van de burgers garanderen en hun eigendommen
beschermen monopolie op geweld (geweldmonopolie) maar burgers mogen
kiezen wie de macht heeft (=dubbele garantie/ zekerheid voor burger)
Staat is meester en knecht
In het idee van rechtsstaat bepalen de burgers zelf (van onderaf) de macht die de
staat (van bovenaf) over hen mag uitoefenen.
Trias politica:
-wetgevende macht
-uitvoerende macht
-rechtssprekende macht
De beginselen van de rechtsstaat
De sociaalcontractfilosofen kwamen langs een rationele weg tot grondbeginselen
van de rechtsstaat:
- het beginsel van de grondrechten
- het soevereiniteits- en democratiebeginsel
- het legaliteitsbeginsel
- het beginsel van de trias politica
VS
De onafhankelijkheidsverklaring, de grondwet en de Bill of Rights vormen samen de
Amerikaanse constitutie (= verwijst naar de beginselen en regels waarmee een staat
, wordt gesticht).
Frankrijk
De verklaring van de Rechten van de mens en Burger gaf de klaroenstoot voor de
nieuwe samenleving waarin alle mensen hun grondrechten konden uitoefenen. Bij
de Fransen liep het uit tot staatsgrepen en constituties tot de staatsgreep van
Napoleon verlichte dictatuur (= waarin de machthebber in zekere mate rekening
houdt met de bevolking).
§2.2 – Grondwet en grondrechten
Een grondwet wordt pas interessant bij betekenis, vooral als deze voorafgaat met
een preambule, daarin staat beschreven welke idealen de samenleving koestert,
welke historische fouten ze niet willen herhalen, welke identiteit ze nastreeft en op
welke wijze de staat moet worden ingericht om de idealen te realiseren.
Grondwet
- begrenst macht staat en garandeert vrijheden burgers
- legt fundamentele rechten burgers vast
- geeft aan hoe belangrijkste organen van de staat in grote lijnen zijn georganiseerd
- drukt de eenheid van de natie uit
Ontstaan van de grondwet
De staatsregeling van de Bataafse Republiek = de voorloper van de grondwet
(iedere burger is gelijk en heeft onschendbare grondrechten als vrijheid van
meningsuiting, drukpers en godsdienst). Constitutionele monarchie, een koninkrijk
met een grondwet adel hoogste macht, weinig grondrechten voor burgers.
Huis van de rechtsstaat
Grondwet 1848 koning getemd onschendbaar: buiten het spel van macht
ministers verantwoordelijk voor wetgeving en beleid. Censuurkiesrecht = alleen
mannelijke burgers die een bepaald bedrag belasting betalen mogen stemmen.
Negentiende eeuwse staat nachtwakersstaat, een staat die zich voornamelijk
inzet voor bewaking van de veiligheid van de burgers en de noodzakelijke
voorwaarden realiseert voor economische groei.
Uitbreiding kiesrecht
Door uitbuiting, armoede en kindersterfte onstond er in plaats van sociale vrede een
klassenstrijd tussen arm en rijk, tussen arbeid en kapitaal
Zwarte bladzijde
Recht op veiligheid(en dus bescherming voor je leven) werd in de tweede wereld
oorlog stopgezet. Verschillende groepen mensen werden in concentratiekampen
vermoord. Ook andere vrijheidsrechten golden niet meer.
Na de 2e wereldoorlog
1983 nieuwe grondwet onder meer bescherming van burgers tegen
discriminatie, recht op sociale zekerheden.
Klassieke grondrechten
Vrijheid en gelijkheid basis klassieke grondrechten
het recht op gelijke behandeling
- discriminatie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller silz03t. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.88. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62890 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now