Summary
Zotte samenvatting van het boek
- Course
- Institution
samenvatting van het boek Interculturaliteit en de geesteswetenschappen
[Show more]
1 review
By: margot-seghers12 • 2 year ago
Seller
Follow
roro1
Reviews received
Content preview
L-INTERCULTURALITEIT VAN DE GEESTESWETENSCHAPPEN SAMNEVATTING BOEK1. Interculturaliteit in het hedendaagse westerse denken
=> Nadia Lie
Aleph/ God eye view: een verborgen punt van waaruit je het hele universum kunt
overschouwen, vanuit alle mogelijke standpunten. Volgens Jorge Luis Borges zal de aanblik
ondraaglijk zijn. Het is onmogelijk dat de mensen alles kunnen zien. We moeten tevreden
zijn met een selectie.
3 stromingen bekijken in het hedendaagse denken over interculturaliteit; ‘multiculturalisme’,
‘interculturalisme’, ‘transculturalisme’.
1.1 Het historische debat
Van wanneer is de term ‘interculturaliteit’ ontstaan?
Voor sommige is Herodotos de eerste persoon die over andere culturen nadacht.
Interculturaliteit niet enkel in het Westen over nagedacht maar ook door een Chinese
historicus, Ssu-ma Ch’ien en door een Arabische filosoof Ibn Khaldun.
Met andere woorden veel mogelijke beginpunten, maar hier 1492 als beginpunt te nemen.
1.1.1 De ontdekking van Amerika: beschaving/barbarij
Volgens Tzvetan Todorov neemt het debat over interculturaliteit haar vorm in 1492, waar
Columbus Amerika ontdekt. Na de ontdekking meer inzicht op de globale wereld. Voor
Todorov ontstaat in 1492 dan ook een moderne mens-en wereldbeeld, en de vraag naar hoe
met andere mensen kunnen omgaan.
Ontdekking van de nieuwe wereld ging parallel met de tegenstelling van
‘beschaving/barbaar’. Volgens Todorov kreeg ‘barbaar’ in de 16de eeuw een nieuwe
betekenis, ‘on-menselijk’. Wie niet tot de Westerse beschaving behoort en weigert kennis
ervan te nemen wordt niet als een mens beschouwd. Todorov noemt dit ‘universalisme’, het
beschouwen van eigen ideeëngod of religie als universeel, met een ten onrechte algemene
geldigheid. Met gevolg wordt het universalisme in de 16de eeuw ondersteund door een
christelijke wereldvisie.
Columbus bekijkt de wereld doorheen de bril van de boeken die hij gelezen heeft.
Vandaar zijn blindheid voor het verschil tussen ‘ik’ en ‘de ander’. Dit is verschillend met
Hernan Cortes- de veroveraar van Mexico- Hij is er wel van bewust van het verschil, maar
toch worden de Azteken vermoord vanuit een westers superioriteitsgevoel. Het vermogen
anderen als verschillend te zien betekent zeker niet dat men ze ook met respect behandelt.
Stephen Greenblatt noemt het self-fashioning (zelf-modellering), en bevat othering in, ofwel
het toeschrijven van negatieve kenmerken aan anderen om zichzelf positief te affirmeren.
Othering kan een voorteken van geweld zijn. Voor Todorov, is de ontdekking en verovering
van Amerika het begin van ‘andere’ te ontdekken, maar ook het geweld tegenover het
‘andere’ (systematische vormen aanneemt onder het kolonialisme).
De tegenstelling ‘beschaving/barbarij’ tot in de 20st eeuw belangrijke component
blijven van het Westerse denken, en sterk ingezet om kolonialisme goed te praten. De
tegenstelling ‘beschaving/barbaar’ leidde bij gekoloniseerde volkeren tot schaamte over
eigen cultuur en een sterke aanpassing drang ten aanzien van het Westen.
,1.1.2 De verlichting: cultuur-neutraal universalisme
In de 18de eeuw krijgt het universalisme een nieuwere vorm, universaliteit van de rede. De
verlichting geeft aanzet tot neutraliteit van de mens. Impliceert ook cultuur-neutraliteit. De
rechten van de mens zijn altijd en overal dezelfde, onafhankelijk van zijn of haar cultuur,
niemand mag gediscrimineerd worden (kosmopoliet/wereldburger).
Door meer focus op onderwijs te zetten gedurende deze periode kreeg het begrip
‘barbaar’ een andere betekenis. Het woord ‘beschaving’ blijft belangrijk, maar nu in de zin
van kennis en ontwikkeling. En als alle mensen gelijk zijn kunnen ze ook alles leren.
1.1.3 De romantiek: identiteit en particularisme
In de 19e gedurende het romantiek tijdperk, ontstaat de zoektocht naar het diepere ik van
elke persoon (uniekheid/authentiek). Hiermee werd het moderne begrip van identiteit
geboren. Wie zijn diepere ik niet vindt, raakt vervreemd van zichzelf. Zoals het verhaal van El
Cid, een Spaanse held dat verbannen werd door de koning. Zelfs na de verbanning schap
bleef hij trouw aan zijn ‘ik’, hij bleef zich gedragen als de trouwste vazal van de koning.
De industriële revolutie bracht ontworteling van mensen met zich mee, als reactie
daarop ontstaat de zoektocht naar een unieke ‘ik’, maar ook naar een unieke ‘wij’. Zo
ontstaan van moderne natiestaten: een vorm van samenleven waarin burgers gelijk zijn voor
de wet, maar die haar bindingsmiddel als gemeenschap uit cultuur haalt. Cultuur neemt in
de 19e de functie van religie over, en determineert de mens op een organische wijze vanaf
de geboorte. Met dit culturalisme ontstaat ook ‘expressieve’ visie op cultuur (kunst en taal).
Kunst geeft wordt uitdrukking van een specifieke cultuur, van een eigen ‘particuliere’
identiteit.
1.1.4 Synthese: de gespleten moderniteit
De romantiek en de verlichting blijven met elkaar dialogeren tot op de dag van vandaag.
Hiermee is de moderniteit een gespleten fenomeen. In de ene – die van verlichting – alle
mensen zijn gelijk, hanteert cultuurneutraal, universalisme. In de andere – romantiek –
mensen zijn verschillend, eigen cultuur een belangrijke rol.
Nieuwe waarde nodig, die van erkenning van de menselijke gelijkheid of individuele
verschil.
1.2 Multiculturalisme
Multiculturele samenleving hebben eeuwenlang bestaan, maar pas in de 20 e in WE een
fenomeen door de veranderde samenstelling in de bevolking van de natiestaten die in de 19 e
ontstaan zijn.
1.2.1 Historische context
Na WW2, met gevolg van dekolonisatie komen nieuwe raciale en culturele elementen
binnen (Chinese-Indische, Algerijnen, …) in Nederland, Frankrijk, V.k... Men gaat ervan uit
dat de nieuwkomers zich gaan aanpassen aan het oude moederland. Term assimilatie: het
onzichtbaar opgaan in het grotere geheel. Maar dit wordt niet verwacht door de
gastarbeiders (1920-1960). Pas in de jaren 1980 is er men van bewust dat de gastarbeiders
een nieuw deel van de bevolking is geworden, die werkloos werden door de economische
crisis. Ontstaan van ‘integratie’- vervanging van ‘assimilatie’- impliceert dat nieuwkomers
zich wel moeten aanpassen, maar recht hebben om elementen van hun eigen cultuur te
,behouden. Dus ‘integratie’ is een wederzijds proces, het gastenland moet ook rekening
houden met de nieuwe burgers hun culturele achtergrond.
De term ‘multicultureel’ die in Amerika opduikt is verschillend dan in Europa.
Aangezien de migratie daar gedwongen was, is het eerder een strijd om erkenning van
basisrechten door interne groepen. Sinds de civil rights movement in 1950, raakt het woord
‘multicultureel’ verbonden met een politiek discours dat rechten van een minderheid
tegenover een meerderheid plaatst. Vanuit dit discours dat ‘multicultureel’ vanaf 1980 naar
Europa overwaait.
1960 ontstaan van een counterculture: het idee dat cultuur niet enkel een
verbondenheid is maar ook een inzet van een strijd waarmee tegengestelde belangen
gemoeid zijn.
1.2.2 Multiculturaliteit versus multiculturalisme.
Volgens Stuart Hall verwijst multiculturaliteit naar de sociale karakteristieken van
samenlevingen die opgebouwd zijn uit verschillende culturele gemeenschappen, zonder
verlies van identiteit. En Multiculturalisme slaat volgens hem op diverse strategieën en
politieke maatregelen die gehanteerd worden om problemen op te lossen van multiculturele
samenlevingen.
Volgens George Crowder draait multiculturalisme om drie aspecten: erkenning van
verschillende culturen, positiviteit uitdrukken over deze culturen, positieve waardering
omzetten in een politiek beleid dat gericht is op publieke erkenning. (p.28-29 een lijst van
maatregelen waaraan je multiculturalistische beleid kunt herkennen). Het is belangrijk om te
weten dat multiculturalisme niet enkel focus heeft op de aanpak van problemen, maar ook
een positieve appreciatie van multiculturaliteit bevat.
1.2.3 Multiculturalisme als erkenningspolitiek
Volgens Charles Taylor staat erkenning centraal in een moderne samenleving, uit zich in een
politiek handelen gericht op herkenning in het publieke domein, de politics of recognition/
erkenningspolitiek. Volgens Taylor splitst zich uit in twee vormen, politics of equality: politiek
het veld waarbinnen men gelijkwaardigheid erkend wil zien door gelijke rechten
(gelijkheidspolitiek). Deze vindt je bv die vrouwen gevoerd hebben om stemrecht te
verkrijgen. Politics of difference, gericht op de erkenning van mensen hun unieke karakter.
Komt bv tot uiting in de toelating aan moslimvrouwen om een hoofddoek te dragen in de
publieke sfeer.
Taylor redeneert vanuit een gemeenschap, maar filosoof Will Kymlicka redeneert
vanuit het individu om multiculturalisme te rechtvaardigen, een individu kan alleen vrij zijn
als ook zijn culturele rechten worden gerespecteerd. Kymlicka maakt ook een onderscheid
tussen nationale minderheden (door het proces van natievorming in de verdrukking
gekomen) en migratieminderheden/ poly-etnische (uit eigen wil naar gastland gegaan). En
kunnen volgens Kymlicka niet op dezelfde manier behandeld worden.
1.2.4 De crisis van het multiculturalisme
Deze drie punten: political correctness, cultuurrelativisme en identiteitsdenken, duiken vaak
op in de kritiek op het multiculturalisme. Met political correctness bedoelt men een
codificering van het taalgebruik om te vermijden dat minderheden zich gekwetst voelen.
, Het cultuurrelativisme is dat culturen als gelijkwaardig worden gezien en ook
publieke erkenning van die gelijkwaardigheid kunnen vragen. Vooral grote implicaties in de
VS voor de opbouw van curricula en leeslijsten.
Ten slotte ontstaat er kritiek op het multiculturalisme als identiteitsdenken. Volgens
Amartya Sen leidt identiteitsdenken tot miniaturized selves: mensen al leden van een
(religieuze, culturele) gemeenschap doet afbreuk aan de mens als persoon en produceert
miniatuur-zelfjes. Identiteit kan volgens Sen aanzetten tot geweld.
1.2.5 Recente tendensen
Twee tegengestelde reacties gekomen om de crisis aan te grijpen om het multiculturalisme
te verwerpen.
De eerste reactie wil terug naar een sterk begrip van identiteit (We’ve go our back
mentaliteit- Brexit of let’s make America great again-Trump). Volgens Francis Fukuyama
heeft de strijd om erkenning van minderheidsgroepen op zijn beurt miskenning en wrok
opgewekt bij de vroegere meerderheid, vooral bij de witte arbeidsklasse. Je treft een matige
vorm van deze tendens aan bij politici die het multiculturele karakter van de Europese
samenlevingen wel erkennen, maar er moet een duidelijke richtsnoer zijn voor nieuwkomers
om zich aan te passen (Bart De Wever- Over identiteit p.33).
De tweede reactie op de crisis van het multiculturalisme, heeft meer een
academische inslag en wil verder weg van het begrip identiteit. Vinden dat identiteit de
mensen juist isoleert dan verbindt.
1.3 Interculturalisme
1.3.1 Kenmerken
Multiculturalisme Interculturalisme
erkennen dialogen
Meerderheid/minderheid diversiteit
natiestaat Ook globaal
respect debat
groep Ook individu
Interculturalisme legt een focus op contacten tussen de verschillende
cultuurgemeenschappen => ‘intercultureel dialoog’. Doel is om te komen tot een verbonden
samenleving (taal is belangrijk). Interculturalisme spreekt liever over
‘diversiteit/superdiversiteit’ i.p.v. meerderheid-minderheid. Toenemende diversiteit kwam
na de koude oorlog 1989, de versnelde globalisering zorgen voor een instroom naar WE.
Voor Ted Cantle is de nieuwe uitdaging voor WE ‘to live in diversity’ i.p.v. ‘to live with
diversity’.
Toenemende diversiteit gaat gepaard met een nieuwe focus op religie als gem
element. Terwijl multicult uitgingen van een respect voor culturele waarden, proberen
intercult de dialoog aan te gaan over problematische of ‘liberale’ cultuurelementen
(genderongelijkheid, homohaat…), naast respect is ‘gedeelde waarden’ ook een belangrijke
factor.
Bij intercult ligt de focus op de individu, vandaar ook hun focus op het onderwijs.
Individuen moeten meer ‘intercultureel competent’ worden om met elkaars verschillen om
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller roro1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.82. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
81849 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now