Dit is een samenvattingen van de 2 artikelen die bij de literatuur van het vak Gezond en duurzaam gebouw (GDG) horen. Het gaat om de artikelen: Basismodule duurzame technologie en Keuzedocument gezonde kantoorgebouwen.
Keuzedocument Gezonde kantoorgebouwen
§3.10 Individuele controle werkomgeving
Inleiding
Met de komst van innovaties in de kantorenbouw, zoals geavanceerde klimaattechniek en
nieuwe inrichtingsconcepten, is de individuele regeling van de werkomgeving sterk
verminderd. Individuele controle op de werkomgeving levert echter een belangrijke
bijdrage tot het welzijn van kantoorwerknemers. Met de mogelijkheid zelf invloed uit te
oefenen op de werkomgeving moet tegemoet gekomen worden aan de verschillen die er op
een bepaald moment bestaan tussen mensen.
Effecten
Uit vele onderzoeken is gebleken dat er een aantoonbaar verband bestaat tussen de mate
van controle over de werkomgeving (met name over temperatuur en ventilatie) en het
voorkomen van klachten. Het betreft hier zowel comfortklachten als gezondheidsklachten.
Hieruit volgt dat er een sterke relatie bestaat tussen de mate van individuele controle over
de werkomgeving en de ernst van ziekteverzuim en productiviteitsverlies.
Mechanisme
De behoefte van de mens om controle uit te kunnen oefenen op zijn werkomgeving vindt zijn
oorsprong in psychologische basisbehoeften van mensen. 3 aspecten zijn in dit kader
relevant:
1. De individuele mens heeft behoefte aan verandering. Dit geldt niet alleen voor het
binnenmilieu maar ook voor het werk zelf.
2. De mens wil kunnen ingrijpen in zijn omgeving; invloed kunnen hebben op de
inrichting, het klimaat, etc.
3. De mens wil betekenis kunnen geven aan prikkels uit zijn omgeving.
De mens wil invloed uitoefenen op zijn omgeving en de veranderingen daarvan ondervinden.
Wanneer dit wordt belemmerd dan kunnen gezondheidsklachten het gevolg zijn.
Tegenstellingen in de verschillende behoeften van mensen kunnen strijdig zijn met het
belang van de organisatie.
Uitgangspunten
Het uitgangspunt bij het realiseren van een gezond kantoorgebouw moet bestaan uit het
streven naar een optimale beïnvloedingsmogelijkheid van de werkomgeving en een korte
responstijd, dat wil zeggen dat veranderingen ten gevolge van ingrijpen in de werkomgeving
direct merkbaar moeten zijn.
Individueel houdt in een streven naar kleine ruimten met weinig personen. Naarmate er
meer personen in 1 ruimte werken, wordt de omgeving meer een gemiddelde van de
wensen van allen. Individueel houdt uiteraard ook in dat mensen op het moment dat zij dat
willen veranderingen moeten kunnen aanbrengen.
Optimaal houdt in gebruiksvriendelijk en zo goed mogelijk regelbaar. Dit is uiteraard
afhankelijk van de mogelijkheden en beperkingen van het gekozen systeem.
Beïnvloeding van de werkomgeving omvat de beïnvloeding van temperatuur, verlichting,
daglicht, ventilatie en inkijk.
Kwaliteitsaspecten
,Voor de mate van individuele regelbaarheid van genoemde parameters zijn geen algemene
kwaliteitsniveaus aan te geven. Bij groepsruimten of kantoortuinen moeten nadere eisen
worden gesteld.
1. Temperatuur
Er is een classificatie van mogelijke regelingen. Voor verwarming en verlichting bijv.:
1. Centraal
2. Per bouwlaag
3. Per bouwlaag per gevel
4. Per stramien
5. Per werkplek
Als na streven kwaliteitsniveau kan worden gesteld dat verwarming en koeling per werkplek
of ruimte instelbaar dienen te zijn (+/-2 ℃).
2. Verlichting
Voor verlichting kan de classificatie worden gehanteerd zoals omschreven bij temperatuur.
Als eis kan worden gesteld dat verlichting per werkruimte regelbaar dient te zijn en
eventueel per werkplek. Verder dient verlichting zo mogelijk dimbaar te zijn.
3. Daglicht
Lichtwering dient per werkplek/ruimte instelbaar te zijn. Zonwering dient per werkruimte
individueel regelbaar te zijn.
4. Ventilatie / te openen ramen
Zo mogelijk dient te worden gekozen voor te openen ramen. Te openen ramen dienen te
regelen en vast te zetten te zijn en liefst traploos instelbaar te zijn. Ventilatierooster en
suskasten moeten goed bereikbaar en bedienbaar zijn.
5. Inkijk
Individueel bedienbare lichtwering of gordijnen dienen bescherming te bieden tegen
ongewenste inkijk. Dit kan spelen bij astria, binnenhoven, serres, etc. en kan betrekking
hebben op inkijk van buitenaf of van binnen het gebouw.
Keuzemogelijkheden
De oplossingen volgen logischerwijs uit de voorgestelde kwaliteitsniveaus. Een belangrijke
randvoorwaarde voor mogelijkheden tot individuele beïnvloeding van de werkomgeving
wordt gevormd door de keuze voor het indelingconcept. Naarmate dit concept meer in de
buurt komt van het cellenkantoor worden er meer mogelijkheden geschapen voor
bevredigende individuele beïnvloeding. Een- en tweepersoonskamers bieden in dit opzicht
de beste mogelijkheden. Individuele regeling in een kantoortuinsituatie is nauwelijks
mogelijk. Hiervoor zijn weliswaar systemen ontwikkeld, maar in de praktijk blijken dergelijke
systemen nauwelijks comfortverbetering op te leveren. Grote kantoorruimten worden vaak
ingedeeld in apart regelbare zones. Deze thermostaatzones, waarmee verwarming en
eventuele plafondkoeling geregeld kunnen worden, moeten niet te groot zijn en duidelijk
herkenbaar. Bij verlichting bestaat in principe de mogelijkheid om in combinatie met
algemene verlichting werkplekverlichting toe te passen. Aan individuele controle met
betrekking tot de overige relevante aspecten kan in een kantoortuin moeilijk tegemoet
gekomen worden.
Samenhang
Het aspect individuele controle over de werkomgeving heeft sterke samenhang met:
, - Locatie. De locatie en de mogelijkheid voor vormgeving van het gebouw hebben
invloed op de keuze van het ventilatieconcept en de mogelijkheden voor te openen
ramen.
- Indeling. Het indelingsconcept is in grote mate bepalend voor de mogelijkheden tot
individuele regelbaarheid van de werkomgeving. Dit geldt voor alle aspecten
waardoor individuele regelbaarheid gewenst is.
- Energie. Bij toepassing van natuurlijke ventilatie via openingen in de gevel is
warmteterugwinning mogelijk via de eventueel afgezogen binnenlucht voor
mechanisch te ventileren inpandige ruimten. Met individuele regeling van verlichting,
zeker in combinatie met andere optimalisaties, is veel besparing mogelijk op het
elektriciteitsgebruik. Eveneens wordt hiermee een bijdrage geleverd aan verlaging
van de interne warmtelast.
Kosten
Een goede en gebruiksvriendelijke individuele regeling van de werkomgeving vraagt vooral
aandacht van de ontwerpers. Met name in een natuurlijk omgeving hoeft dit nauwelijks tot
meerkosten te leiden. Juist bij de in meerdere opzichten ongunstige concepten zal
individuele regeling kostbaar zijn en het effect gering. Over het niveau van die kosten
kunnen geen algemene uitspraken worden gedaan.
In gebouwen die van koeling zijn voorzien en waar toch te openen ramen zijn toegepast, is
het wenselijk een detectie in het systeem op te nemen die in het betreffende stramien de
koeling uitschakelt. Dit zijn relatief dure systemen.
Regelgeving
In het Bouwbesluit wordt ten aanzien van de regelbaarheid van het ventilatiesysteem
verwezen naar de norm NEN 1087. Deze voor woningen opgestelde norm is niet
toegesneden op systemen die in kantoren worden toegepast.
Richtlijnen en normen
In AI-7 wordt gesteld dat een individueel beïnvloedbaar klimaat de voorkeur verdient. Hierbij
wordt ook gesteld dat het aan te bevelen is dat het binnenklimaat in zekere mate het
buitenklimaat volgt.
Basismodule duurzame technologie
Voorwoord
Duurzame ontwikkeling
De samenleving aan het begin van de 21e eeuw is niet bepaald duurzaam te noemen. Een
aantal milieuproblemen kunnen voor grote problemen gaan zorgen. De manier waarop wij
grondstoffen, energie en ruimte (resources) gebruiken is niet erg verstandig, aangezien de
eindigheid ervan duidelijk zichtbaar begint te worden. Als we onze wereld ook voor
toekomstige generaties aantrekkelijk willen houden, zijn er drastische veranderingen nodig.
We zullen namelijk moeten stoppen met roofbouw plegen op onze resources. Voor de
mensen die nu leven moeten we bovendien zorgen dat de resources eerlijker verdeeld
worden. Duurzame ontwikkeling is dus een kwestie van: verantwoordelijk handelen en eerlijk
delen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller xninaxx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.75. You're not tied to anything after your purchase.
