Summary
Samenvatting Feniks HAVO overzicht geschiedenis, hoofdstuk 8
- Course
- Level
- Book
Samenvatting Feniks HAVO overzicht geschiedenis, hoofdstuk 8. ISBN:4801 Paragraaf 1 t/m 6 Nederlands geschreven
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
maikezweers
Reviews received
Content preview
Geschiedenis hoofdstuk 8Paragraaf 1
Eind 15e eeuw; meeste mensen Europa werken landbouw, boeren zelfvoorzienend;
produceren zelf wat ze nodig hebben. In steden verwerken ambachtslieden grondstoffen uit
land- en mijnbouw tot nijverheidsproducten. Ambachtsman werkte in kleine werkplaats
vlakbij huis; mocht zich van zijn gilde meester van vak noemen. Deed werk samen met
ongeveer 10 mensen; leerlingen, gezellen, soms vrouw of kinderen. Ambachtsman levert
aan mensen in directe omgeving; werk moest aan de regels van gilde voldoen en deze
bepaalde alles tot in detail.
➢ Vanaf 15e eeuw: veel gilden groeien uit tot gesloten groepen met monopolie
(alleenrecht) op ambacht. Wie niet tot gilde werd toegelaten, kon in stad ambacht
niet uitoefenen. Gildemeesters zeer machtig steeds moeilijker om meester te
worden. Veel mensen vonden gildereglementen hinderlijk; beperkten aanbod aanbod
en hielden prijzen kunstmatig hoog, massaproductie en technische verbeteringen
niet mogelijk.
○ Om knellende regels te ontwijken ontwikkelde op platteland huisnijverheid;
via ondernemer -> leverde thuiswerkers grondstoffen/ ruwe materialen ->
coördineerde productie en zorgde voor afzet, bemoeid nauwelijks met
ambachtelijke kant. Thuiswerkers van ondernemer afhankelijk; kennis en
toegang tot de markt + beschikt over voldoende kapitaal. Thuiswerkers;
ongeschoolde boeren, werkten huisnijverheid wanneer niet op land
➢ Vanaf 18e eeuw: huisnijverheid voor veel boeren Engeland steeds belangrijkere bron
inkomsten. Tegelijk opkomst huisnijverheid; verandering Engels platteland van
agrarische productie; grootgrondbezitters gelukt steeds meer grondeigendom, tot die
tijd gemeenschappelijk bezit. Voegden gebieden aan een -> bewerken van grind
efficiënter -> productie neemt toe -> meer voedsel beschikbaar -> positieve invloed
volksgezondheid -> bevolking groeit -> door nieuwe productiemethoden minder
mensen nodig in landbouw -> grote groep mensen op zoek naar werk
Technische vernieuwing begint bij weefgetouw; John Kay in 1733 eerste baanbrekende
uitvinding Engelse katoenindustrie; schietspoel; wever kan inslagdraden veel sneller door
scheringdraden schuiven en bredere stoffen mee weven -> tempo weefgetouw komt nog
hoger te liggen; wever kan moeiteloos productie van 16 spinners bijhouden -> behoefte
verbetering snel spinnen neemt sterk toe
➢ 1761: Society of arts schrijft prijsvraag uit voor ontwikkeling spinmachine die door 1
persoon kon worden bediend en zes draden wol, vlas, hennep of katoen spon ->
inzendingen verschillende ontwerpen. Machine James Hargreaves (1740-1778)
beste; hield ontwerp geheim -> zelf mee aan de slag; levert meer geld op dan met
anderen delen -> machine kreeg naam Spinning Jenny. Makkelijk principe; wiel dat
met hand wordt gedraaid laat spoelen eind apparaat draaien.
○ Productie van garen neemt toe maar onvoldoende om inmiddels verbeterde
weefgetouwen bij te houden. Schietspoel en Spinning Jenny werden gebruikt
in huisnijverheid. Kwantiteit en kwaliteit van productie van thuiswerkers nam
toe maar leef- en werkpatroon bleef als vanouds. Veranderd pas door 3e
uitvinding.
, ➢ Arkwright: kapper en pruikenmaker. Samen met plaatselijke klokkenmaker werkt dag
en nacht aan uitvinding -> gezin tijdelijk grote armoede. Katoenvezels worden door
rollers geleid, liggen achter elkaar en draaien elk met andere snelheid, ruwe
katoenpluizen geleidelijk uitgerekt tot draden. Op machine teveel spoelen om met
hand te kunnen draaien. Energie daarvoor komt van waterrad; kan in een uur 200x
zoveel produceren als spinner met eenvoudig spinwiel.
Waterframe ongeschikt voor thuis bedienen, waterkracht nodig -> katoennijverheid over van
productie door huisnijverheid naar productie in een fabriek. Afmetingen katoenspinnerij
Arkwright voor die tijd enorm. Een groot waterrad drijft machines aan; mill.n Manier van
werken betekende breuk met verleden; tot die tijd thuiswerkers achter spinnewiel wanneer
ze tijd/zin hadden, in een mill bepaald machine wanneer er gewerkt moet worden. Zodra
water door sluizen werd geleid en waterrad ging draaien kwamen rollers en spoelen in
beweging en arbeiders bij spinmachines aanwezig. Waterrad stil; arbeiders vertrekken.
Fabrieksbel gaf begin en einde werk aan.
➢ Ondernemers die huisnijverheid organiseren; investeren geld in mills; meer greep
krijgen op hoeveelheid en kwaliteit geleverde garens en stoffen. -> investeringen zo
snel mogelijk terugverdienen. Wanneer waterframe stilstaat verdienen ze niks; dure
machines 15 uur per dag, 6 dagen per week laten draaien. Ondernemers halen hele
families van platteland. Voor vast werke en een goede huisvestiging bereid zich over
te leveren. Katoenspinnerijen werken vooral vrouwen en kinderen; mannen achter
weefgetouw.
○ Thuiswerkers; komst mill concurrentie. Oktober 1779: duizenden ongeruste
mensen in Lancashire trekken op richting katoenspinnerijen; enkele helemaal
vernield. Dit soort protesten verdere industrialisatie niet kunnen tegenhouden,
hooguit vertraagd. Fabriekseigenaren roepen hulp politie voor bescherming,
gevolg; gewonden en doden.
Ondernemers niet alleen hoofd bieden weerstand thuiswerkers maar ook geschikte locatie
mill. Talloze ondernemers willen geld in investeren maar mill moet aan riviertje genoeg
snelstromend water staan en beste plekken snel bezet -> niet meer afhankelijk willen zijn
waterkracht -> andere manieren zoeken machines aandrijven; stoommachine
➢ Begin 18e eeuw men maakt gebruik Engelse mijnbouw stoomkracht voor eenvoudige
machines. James Watt (1736-1819) verbeterd machine tot stoommachine talloze
doeleinden. 1778: eerste stoommachine in mill geïnstalleerd. Goed nieuws
ondernemers. Veel bestaande mills voor zekerheid stoommachine geïnstalleerd ->
tijd van droogte alternatief voor energievoorziening, andersom kan men waterrad
weer gebruiken bij probleem stoommachine. Voordeel: elke plek geschikt.
Fabrikanten willen fabrieken midden in stad; arbeiders geen tijd verspillen lopen
huis/fabriek.
Overgang maken van producten met hand naar fabrieksmatige productie: Industriële
Revolutie. Gevolgen: agrarisch urbane samenleving naar industriële samenleving, steeds
meer producten in fabrieken; huisnijverheid verdwijnt langzaam. Bevolking groeit snel +
urbanisatie. enorme uitbreiding vervoer. Voor eerst Groot-Brittanië, vanaf 1775. In
Nederland proces industrialisatie komt eind 19e eeuw op gang
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maikezweers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.92. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
69252 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now