Class notes
Colleges GPDTT
- Course
- Institution
Hoorcollege aantekeningen Grondslagen van de Psychologische Diagnostiek en Testtheorie.
[Show more]
Seller
Follow
larahenstra
Reviews received
Content preview
Collegestof Grondslagen van de Klinische PsychologieHoorcollege 1: (Ab)normaliteit
Geschiedenis Klinische Psychologie
- 1896: Lightner Whitmer startte een psychologische kliniek in Philadelphia eerste klinische
psycholoog
- 1905: Intelligentietest (Alfred Binet) werd veelvuldig gebruikt binnen de psychologie:
psychologische kennis niet alleen verder ontwikkelen, maar ook toepassen (in eerste instantie bij
kinderen)
- 1907: tijdschrift ‘The Psychological Clinic’
- WOI: Shell shock (tremor, verlamming, hyperventilatie, depressie, slapeloosheid) voorloper
van PTSS. Was nog geen behandeling voor. Veel testen tijdens de WOI wie heeft er extra
hulp nodig bij thuiskomst etc.
- 1940: oprichting sectie ‘Clinical Psychology’ binnen de APA klinische psychologie voor het
eerst erkend
- WO II: psychologen hielpen mee met de behandeling van Shell shock
- Na WO II: grote investering in klinische psychologie graduate programs
- 1947: Boulder model (scientist-practitioner model)
- Jaren ’60: psychotherapie kreeg een grote rol binnen de klinische psychologie verschillende
stromingen
- 1973: Vail model (practitioner-social model) opleiding tot klinisch psycholoog: onderzoek
doen voor je opleiding
- 1966: start registratie klinisch psychologen
- 1992: BIG-wet regelt titelbescherming, tuchtrecht + stelt eisen met betrekking tot vereiste
opleidingen in de Gezondheidszorg
Wanneer is gedrag ‘abnormaal’? (Seligman et al., 2001)
- Sociale disfunctie: beperkt het beroepsmatig functioneren / bevredigende relaties met anderen /
verstoort het welbevinden of functioneren van anderen de mate waarin gedrag het dagelijks
functioneren en het welbevinden van het individu ondermijnt
o Gedragsstoornis + sociale disfunctie: psychose
o Gedragsstoornis, maar geen sociale disfunctie: OCD, alcoholverslaving (soms)
o Sociale disfunctie, maar geen gedragsstoornis: vernederen, pesten, verlegenheid
- Onvoorspelbaarheid:
o Gedragsstoornis + onvoorspelbaar: borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS)
o Gedragsstoornis, maar niet onvoorspelbaar: dwang, autisme
o Onvoorspelbaar, maar geen gedragsstoornis: experimenteel theater, hevig verdriet,
wanhoop, pubers
- Onbegrijpelijk/irrationeel:
o Gedragsstoornis + onbegrijpelijk: schizofrenie, anorexia nervosa
o Gedragsstoornis, maar niet onbegrijpelijk: PTSS
o Onbegrijpelijk, maar geen gedragsstoornis: met studietoelage op dure vakantie gaan
1
, - Opvallend/onconventioneel: alleen als dit gedrag sociaal onwenselijk is wordt deze vaker als
pathologisch beschouwd
o Gedragsstoornis + opvallend: psychose
o Gedragsstoornis, maar niet opvallend: sociale fobie, depressie
o Opvallend, maar geen gedragsstoornis: groen haar
- Ongemakkelijk gevoel buitenstaander: overschrijden van impliciete regels / sociale
verwachtingen
o Gedragsstoornis + ongemakkelijk: exhibitionisme (tonen van de geslachtsdelen
parafilie)
o Gedragsstoornis, maar niet ongemakkelijk: vliegfobie
o Ongemakkelijk, maar geen gedragsstoornis: slechte hygiëne zweetlucht
- Immoreel:
o Gedragsstoornis + immoreel: pedofilie, psychopathie
o Gedragsstoornis, maar niet immoreel: enkelvoudige fobie
o Immoreel, maar geen gedragsstoornis: criminaliteit
- Persoonlijk lijden (van de persoon zelf of van de omgeving):
o Gedragsstoornis + lijden: angststoornissen
o Gedragsstoornis, maar geen lijden:
o Lijden, maar geen gedragsstoornis: verdriet na break-up
o Dit aspect is niet voldoende om van pathologie te kunnen spreken, omdat het normaal is
dat personen gedurende korte periodes in hun leven lijden ervaren. Bepaalde
gebeurtenissen zorgen ervoor dat iemand zich ellendig voelt. Daarnaast hoeft een
stoornis niet altijd gepaard te gaan met persoonlijk lijden.
Soorten disfuncties
- Cognitief: waarneming, aandacht, bewustzijn, geheugen, redeneren e.d. hallucinaties
- Affectief: emotie en stemming, regulatie van affect depressie
- Conatief: motorisch gedrag
- Harm: lijden zelf/anderen: symptomen/klachten
- Mental disorders / psychopathologie harmful dysfunction: andere term voor mentale
stoornis gevolg van causale relaties, geen oorzaak van een symptoom
- Harmful dysfunction is een betere benaming dan abnormaliteit, want: niet alle abnormaliteiten
zijn gedragsstoornissen en er zijn ook gedragsstoornissen die niet abnormaal zijn
Symptoom-stoornis misverstand
- Stoornis wordt als de oorzaak gezien van het symptoom depressieve stoornis is de oorzaak
van de depressieve symptomen
- Maar: cluster van symptomen symptomen kunnen elkaar versterken: bijv. negatieve
stemming negatieve cognities piekeren slapeloosheid gebrek aan energie
- Dus: depressieve stoornis is een verzamelnaam voor depressieve symptomen
psychiatrische stoornissen zijn geen oorzaak van de symptomen, maar verzamelnamen
van symptomen
2
, - Disfuncties zijn niet de ‘onderliggende stoornissen’ zoals depressie, maar disfuncties zijn
het gevolg van causale relaties (de pijlen) in het netwerk
- Bijv. dyslexie is niet de oorzaak van leesproblemen, maar dyslexie is het hebben van
leesproblemen de oorzaak ligt in het brein
“Over klinische psychologie en ‘abnormaal’ gedrag” (Van der Molen & Perreijn, 2015)
Klinische psychologie gedrag dat afwijkt van de norm aspecten van de individuele persoon / in
relaties met andere mensen
Drie uitsluitende omstandigheden (APA):
- Te verwachten en cultureel aanvaarde reacties rouwreacties na het overlijden van een
geliefde
- Langdurig deviant gedrag als gevolg van het behoren tot een politieke, religieuze of seksuele
minderheid langdurige protesten voor een bepaalde overtuiging
- Afwijkend gedrag mag niet voortkomen uit een persoonlijk conflict tussen het individu en de
maatschappij om te voorkomen dat excentrieke personen als mentaal gestoorden worden
beschouwd
Normaal vs. abnormaal gedrag drie modellen
1. Statistisch model: menselijk eigenschap zijn +/- normaal verdeeld abnormaliteit betreft
extreem hoge of extreem lage scores op eigenschappen. Kan toegepast worden wanneer een
stoornis normaal verdeeld is over de bevolking. Nadelen:
o Het is niet duidelijk waar precies de grens ligt tussen normaal en abnormaal
o Specificeert niet hoe ongewoon gedrag moet zijn om als abnormaal te kunnen worden
beschouwd een bepaalde stoornis kan in statistisch opzicht abnormaler zijn dan een
andere stoornis
o Maakt geen onderscheid tussen statistische afwijkingen die gepaard gaan met
individueel lijden en afwijkingen waarvoor dat niet geldt
2. Medisch/ziektemodel: psychische stoornissen zijn vergelijkbaar met somatische ziekten en
kunnen het beste worden verholpen door de onderliggende mechanismen te bestrijden:
somatogeen (een lichamelijke aandoening ligt ten grondslag aan de psychische stoornis
neurosyfilis, algemene verlamming, dementia paralytica) of psychogeen (psychologisch
mechanisme als oorzaak). Therapeut is de deskundige, patiënt is ziek. Kan toegepast worden
wanneer een stoornis een aantoonbare fysieke oorzaak heeft. Nadelen:
o Bij veel psychische stoornissen is geen eenduidig onderliggende mechanisme
aangetoond, waardoor het twijfelachtig is dat er sprake is van een ‘ziekte’
o Het gebruik van de termen ziekte en therapie werkt stigmatisering in de hand
3. Leer-/onderwijsmodel: als er geen duidelijke organische oorzaak is zijn de stoornissen ontstaan
als gevolg van verkeerd verlopen leerprocessen de leraar, de leerling en het persoonlijke
probleem. Diagnose wordt vervangen door bepaling van het leerdoel, uitkomsten van
diagnostiek worden besproken in termen van vaardigheidstekorten en therapie wordt vervangen
door uitvoering van een onderwijsprogramma. Het problematische gedrag/de stoornis kan
verminderd worden door een nieuw opgesteld leerproces te doorlopen. Kan toegepast worden
3
, wanneer een stoornis is ontstaan als gevolg van leerprocessen waarbij het individu zelf
verantwoordelijk is voor het doen en laten. Voordelen:
o In alle fasen worden de nadelige bijbetekenissen van het medische model vermeden
zo is de kans op stigmatisering veel kleiner
o Doet meer recht aan de eigen verantwoordelijkheid van mensen met een persoonlijk
probleem de leerling krijgt daardoor een veel actievere inbreng
o Doet meer recht aan datgene wat daadwerkelijk plaatsvindt bij psychologische
hulpverlening
- Labelling-theorie: ‘eens gek, altijd gek’
Hoorcollege 2: Het nut en de noodzaak van theorie
Metatheorie: theorie over theorie wat is een goede theorie, wat is een wetenschappelijke verklaring?
Relevantie:
- Het wijzen op mogelijkheden en grenzen van de wetenschap
- Herkennen van pseudowetenschap
- Helpt het denken over de relatie tussen levensbeschouwing en wetenschap
- Alternative facts
Theorie & verklaring
- Theorie: (weerlegbare) algemene wetmatigheden en hypothesen over waarnemingen
o Alle A’s zijn B
o Als A, dan B
- Verklaring: logisch ‘onderbrengen’ van speciale waarneming bij algemene
wetmatigheid/regelmatigheid
o Structuur van verklaring: Algemene regel: A= B; waarneming: C=A; conclusie C=B
o Alle mensen zijn sterfelijk. Socrates is een mens. Dus: Socrates is sterfelijk
o Metaal zet uit bij verhitting. Koper is een metaal. Dus: koper zet uit bij verhitting
- Algemene wetmatigheden zijn aangeboren (fylogenetisch Kant: er zijn theoretische
categorieën die aangeboren zijn en mensen kunnen deze niet anders dan ordene)
o Goose/hawk-effect (Lorenz): als de vliegende vogel een gans is, vertonen de jonge
vogels geen reactie, maar als de vliegende vogel een havik is, de jonge vogels ofwel
meer onrustig worden of ineenkrimpen om het gevaar te verminderen ze hebben
kennis van potentieel gevaar, wat ze merken a.d.h.v. schaduw
o Generatieve grammatica (Chomsky): mensen worden geboren met aangeboren
grammatica hierdoor kunnen zij de taal leren
- Of aangeleerd (ontogenetisch):
o (pre) Wetenschappelijk ‘onderzoek’
o Generalisatie van aparte waarneming tot algemene wet (inductie) bijv. sterfelijkheid
van organismen
- Wetenschappelijke verklaring: begrip, voorstelling, techniek/ingrijpen
o Doel wetenschap: niet alleen beschrijven, maar vooral verklaren (hoe, waarom?)
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller larahenstra. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.28. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now