Summary
Samenvatting Strafrecht HBO-SJD
- Course
- Institution
- Book
Hoofdstuk 1 tot en met 7 is tentamenstof voor studiejaar 1 en studiejaar 2.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
margooldenburger
Content preview
Samenvatting (jeugd)straf(proces)recht blok 2.3Hoofdstuk 1 Algemene inleiding: Wat is strafrecht?
1.2 Strafrecht: begripsvorming
Materieel strafrecht: ziet met name op de vraag welke menselijke gedraging(en)
strafbaar zijn en welke sanctie op het plegen van een bepaald strafbaar feit gesteld
gedrag dienen te volgen.
Kort gezegd: het materiële strafrecht regelt welk gedrag strafbaar is in Nederland.
Commuun strafrecht: wetboek van Strafrecht – algemeen strafrecht
Moord, doodslag, mishandeling, schending van de openbare orde en belediging van een
ambtenaar in functie zijn voorbeelden van materieel strafrecht die zijn terug te vinden in
het commune strafrecht.
Formeel strafrecht: Regels en beginselen inzake de procedure waarbij het materiële
strafrecht wordt toegepast. Is met name te vinden in het Wetboek van Strafvordering.
Kort gezegd: het formele strafrecht regelt hoe de strafprocedure in Nederland wordt
gevoerd.
Commuun strafrecht: wetboek van Strafvordering – strafprocesrecht
In het wetboek van Strafvordering valt te lezen hoe lichaamsmateriaal kan worden
afgenomen voor een DNA-onderzoek of wanneer men iemand mag fouilleren of
afluisteren.
Bijzonder strafrecht:
Strafrechtelijke bepalingen over specifieke onderwerpen. In aparte wetten, zoals: de
Wet wapens en munitie, Wegenverkeerswet (rijden onder invloed), Wet economisch
delicten, Opiumwet (het bezitten van harddrugs).
1.3 Doel van het Nederlandse strafrecht: handhaving door middel van leedtoevoeging
Het doel van het strafrecht is kort gezegd het door middel van sancties handhaven van
normen die uit strafrechtelijke bepalingen voortvloeien. Deze handhaving is gericht op het
afdwingen van normconform gedrag. Het strafrecht is niet normstellend, maar sanctioneert
enkel gedrag dat in strijd is met bepaalde rechtsnormen.
Doelen van het reguliere strafrecht:
Handhaving rechtsnormen
Strafrechtstheorieën:
o Vergeldingstheorie (‘’oog om oog – tand om tand’’)
o Preventie (voorkomen van…)
o Generale preventie (afschrikkende werking een ieder)
o Speciale preventie (gericht op één persoon)
Monopolie overheid: voorkomen van eigenrichting
Geweld
Vervolging
De ultimum remedium-gedachte
Doelen van het jeugdstrafrecht:
Pedagogisch karakter (van nut voor de opvoeding)
Speciale preventie
Positieve gedragsinterventie jeugdige
En de vergelding dan?
Uit de praktijk: uitgangspunten bij jeugdigen kunnen soms botsen
Lange duur procedure (zeker in hoger beroep)
Onschuldpresumptie
, Opstelling advocaat van de jeugdige verdachte
Belang slachtoffer (en maatschappij)
Jeugdigen worden afwijkend behandeld omdat recente studies laten zien dat het menselijke
brein (prefrontale cortex) pas volledig volgroeid is rond het 23 e levensjaar. De prefrontale
cortex is verantwoordelijk voor (o.a.): impulscontrole en het overzien van de gevolgen van
bepaald gedrag. Bij jeugdigen tot 23 jaar kan het jeugdstrafrecht (ASR) worden toepast.
1.3.1 Handhaving van rechtsnormen
Dergelijke normen zeggen iets over ons gedrag; daarom omschrijven wij ze ook wel als
gedragsnormen. De ene gedragsnorm is dwingender dan de andere. Niet elke gedrag is een
in het recht geregelde norm. De ene gedragsnorm wordt wel opgeschreven, de andere niet.
Door een gedragsnorm op te schrijven wordt zij een rechtsnorm.
Zo is de gedragsnorm ‘gij zult niet stelen’ in artikel 5:1 lid 2 BW een rechtsnorm geworden
door deze op te schrijven ‘als het feit dat het de eigenaar met uitsluiting van eenieder,
vrijstaat gebruik te maken van een goed’.
= nog geen strafbaar feit, pas wanneer gedragingen in strijd zijn met de rechtsnorm.
Wanneer men zich in strijd met voornoemde rechtsnorm van het eigendom (art. 5:1 lid 2 BW)
gedraagt, kan dat betekenen dat men zich schuldig maakt aan diefstal (art. 310 Sr). Dat
hoeft uiteraard niet het geval te zijn. wanneer iemand bijvoorbeeld een goed aan een ander
uitleent, is er vanzelfsprekend nog geen sprake van diefstal.
Schending rechtsnorm + geschreven reactie in het Wetboek van Strafrecht of in
andere strafbepalingen = strafbaar feit.
1.3.2 strafrechtstheorieën
Strafrecht betreft het opzettelijk leed toebrengen aan een ander door middel van straf, indien
deze persoon zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit. Over de rechtvaardiging, of
de legitimering, van het toevoegen van leed aan anderen bestaan verschillende theorieën:
1) Vergeldingstheorie
De overheid moet wraak nemen op degene die onrecht pleegde.
Door het strafbaar feit wordt een inbreuk gemaakt op de zogenoemde ‘wereldlijke
juridische orde: de inbreuk wordt hersteld doordat dezelfde straf wordt opgelegd als
de strafbare handeling oorspronkelijk inhield.
Staat in verbinding met ‘oog om oog’ en ‘tand om tand’ – gedachte
De Staat mag namens het slachtoffer wraak handelingen uitvoeren jegens degene
die de aantasting heeft veroorzaakt.
= absoluut strafrechtstheorie, straf vindt zijn grondslag in het misdrijf
2) Preventietheorie
Door het straffen van personen wordt voorkomen dat anderen strafbare feiten zullen
plegen.
= relatief strafrechtstheorie: de straf beoogd een bepaald doel i.p.v. enkel vergelding
2.a) Generale preventie
Aan anderen laten zien hoe een misdadiger wordt gestraft om ze af te schrikken.
2.b) Speciale preventie
Met het opleggen van een straf de misdadiger zelf ervan te weerhouden in de
toekomst misdaden te gaan plegen. Het strafrecht moet de misdadiger van het
plegen van nieuwe strafbare feiten afhouden: de absolute preventiegedachte. Met
name de taakstraf (de werkstraf en de leerstraf) is gebaseerd op deze gedachte. Het
strafrecht werkt bij speciale preventie op drie wijzen:
1. Afschrikking voor de dader
, 2. Verbetering in het gedrag van de dader
3. De samenleving gaat erop vooruit nu de dader tijdelijk uit de samenleving is
verwijderd.
1.3.3. Geweldsmonopolie bij de overheid: het voorkomen van eigenrichting
Monopolie overheid: voorkomen van eigenrichting!
- Geweld (alleen de overheid mag geweld op burgers uitoefenen)
- Vervolging
- Art. 113 Gw hierin staat dat bestraffing door vrijheidsberoving van de burger exclusief
is voorbehouden aan een onpartijdig benoemde rechter.
1.3.4 De ultimum remedium-gedachte
‘’Ultimum remedium’’ – ‘’Laatste oplossing’’. Het strafrecht bestaat vanuit de gedachte dat
het pas moet worden toegepast als er geen redelijke alternatieve oplossing kunnen worden
toegepast. Wanneer een probleem door middel van een ander rechtsgebied, zoals het civiele
recht, kan worden opgelost, moet dat rechtsgebied eerst worden aangewend.
OM: niet vervolgen, tenzij…
1.4 Het legaliteitsbeginsel
Definitie: Een feit is pas strafbaar als er voorafgaand aan de gedraging een wettelijke
strafbepaling is geformuleerd. Anders gezegd: de strafbaarstelling van het feit moet zijn
opgenomen in een wettelijke regeling én het plegen van het feit moet uitdrukkelijk met
een strafsanctie zijn bedreigd. Zie: art. 1 lid 1 Sr, art. 1 Sv, art. 16 GW.
Het strafrecht bestaat vanuit de gedachte dat burgers slechts in overeenstemming met
neergeschreven (gecodificeerde) wetten kunnen worden gestraft. Geen strafbaar feit zonder
wet, geen straf zonder wet, geen strafbaar feit zonder voorafgaande wet, geen analogische
redeneringen, wetten moeten duidelijk genoeg zijn.
Het legaliteitsbeginsel kent 5 aspecten:
1. Geen strafbaar feit zonder wet
Slechts gedragingen die wettelijk strafbaar zijn gesteld, kunnen door de rechter worden
bestraft.
2. Geen straf zonder wet
Een burger mag niet worden veroordeeld wanneer zijn gedrag niet onder een bepaalde
wettelijke strafbepaling valt. Ook houdt dit beginsel in dat de rechter alleen maar die
sancties mag opleggen die de wet aan het strafbare feit verbindt.
3. Strafbepalingen mogen niet met terugwerkende kracht worden toegepast
Een burger kan slechts worden veroordeeld voor een handeling die in strijd is met een
wet die op dat moment (van handeling) als in werking is getreden.
4. Geen analogische redeneringen
Het moet duidelijk zijn welke gedragingen strafbaar zijn en wat de gedraging precies
inhouden.
5. Wetten moeten duidelijk genoeg zijn (lex certa)
Een wettelijke strafbepaling mag niet te algemeen of te vaag worden omschreven.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller margooldenburger. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.91. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now