Summary
Samenvatting Nectar 4e ed vwo 5 leerboek hoofdstuk 13, ISBN: 9789001885908 Biologie
- Course
- Level
- Book
Een goede specifieke samenvatting over hoofdstuk 13 van VWO 5 nectar
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
isavanbijnen
Content preview
Biologie samenvatting hoofdstuk 13Paragraaf 1 centrale zenuwstelsel
Zenuwstelsel 2 delen: centrale en perifere deel
Centraal zenuwstelsel: bestaat uit neuronen (zenuwcellen) van de hersenen en die
van ruggenmerg met ondersteunde cellen.
Bij een afbeelding van hersenen/ruggenmerg is grijze en witte deel te onderscheiden.
Grijze stof: afkomstig van cellichamen van neuronen.
Witte stof: komt van myeline (vetachtige stof)
In hersenen liggen cellichamen aan buitenzijden en uitlopers met myeline aan
binnenzijde, in ruggenmerg andersom.
Ruggenmerg ligt beschermd in wervelkanaal en is omgeven door 3
ruggenmergvliezen, hersenen liggen beschermd in schedel en is omgeven door 3
hersenvliezen.
Tight junctions: verbindingen tussen endotheelcellen, waardoor de ruimtes tussen de
cellen klein zijn.
Astrocyten: spelen een belangrijke rol bij uitwisseling stoffen tussen bloed en
hersenvocht (zitten als gesloten kring om haarvaten).
zijn gliacellen (ondersteunende cellen)
Bloedhersenbarrière: beschermt hersenen onder andere tegen ongewenste stoffen.
Perifere zenuwstelsel: bestaat uit zenuwen, bundels uitlopers van neuronen die
zintuigen verbinden met CZS en CZS met spieren en klieren.
Grote hersenen hebben 2 helften, zijn met elkaar verbonden via hersenbalk.
Hersenschors: plek in grote hersenen waar neuronen info aan elkaar doorgeven.
alle info uit omgeving gaat via zintuigen/ruggenmerg/zenuwen/hersenstam naar
grote hersenen (ordenen en verwerken de info).
grote hersenen doen ook logisch redeneren
Sensorische centra: deel van sensorische hersenschors waar neuronen de
binnenkomende info van zintuig verwerken.
Primair gehoorcentrum: deel sensorische schors waar impulsen uit je gehoororganen
binnenkomen en waar bewustwording optreedt.
Secundaire gehoorcentrum: deel sensorische schors waar je geluiden, die in primair
gehoorcentrum ontstaan, interpreteert.
Hoe omvangrijker en complexer informatiestromen, des te groter sensorische centra
Primair motorische schors: deel motorische schors van waaruit een primaire actie
naar spieren gaat (kleine groep neuronen die eigen groep aansturen)
Secundaire motorische schors: deel motorische schors die info bevat over
gecoördineerde bewegingen.
Motorische schors rechterhersenhelft bestuur linkerzijde lichaam, en andersom.
Thalamus: onderdeel grote hersenen dat selecteert welke impulsen van zintuigen
(behalve geurinformatie) naar verschillende gebieden van hersenschors gaan.
Alcohol stimuleert vorming dopamine (stof die boodschappen van neuronen
doorgeeft). Dat veroorzaakt ontspannen gevoel als je alcohol drinkt.
je wordt moe van alcohol doordat neurotransmitter GABA langer aan zenuwcel
remmende receptoren gebonden blijft. Hierdoor werkt thalamus minder goed.
, Hypothalamus: onderdeel grote hersenen, betrokken bij homeostase, stuurt
hypofyse (stuurt hormoonklieren aan) aan.
bevat thermostaat voor regelen lichaamstemperatuur en je biologische klok
Kleine hersenen: coördineren uitgaande info naar spieren, zodat bewegingen
vloeiend/soepel verlopen.
Hersenstam: verbinding tussen ruggenmerg en rest hersenen.
Middenhersenen: onderdeel hersenstam, spelen rol bij reflexen m.b.t. zien en horen.
Pons: onderdeel hersenstam, verbindt grote/kleine hersenen en is tussenstation
tussen evenwichtszintuig in je middenoor en kleine hersenen.
Verlengde merg: onderdeel hersenstam waar zenuwbanen (links-rechts) kruisen
(krijgen ze info over elkaar om spieren aan te sturen), bevat regelcentra vitale
functies
Zwervende zenuw: één van hersenzenuwen, onderdeel parasympatisch zenuwstelsel,
maakt verbinding met verteringsklier, hart en longen.
Ruggenmerg: verbindt hersenen met perifere zenuwstelsel.
hierin ontspringen 31 paar ruggenmergzenuwen die verbinding maken met
organen in romp en ledematen.
vlakbij ruggenmerg vertakt zenuw in 2.
in deel aan rugzijde bevinden uitlopers van sensorische neuronen; neuron dat info
van zintuigen naar CZS brengt.
in dit deel bevindt zich het spinaal ganglion; verdikking in sensorische zenuw,
bevat cellichamen neuronen.
in deel aan buikzijde zitten uitlopers van motorische neuronen; neuron dat info
van CZS naar spieren of via grensstreng naar klieren brengt.
buiten ruggenmerg liggen aan beide zijden grensstrengen; streng zenuwknopen
langs ruggenmerg, voeren impulsen verder naar longen/hart/lever/urineblaas.
Reflex: reactie op prikkel zonder of voordat er bewustwording optreedt, gaan
meestal via ruggenmerg.
Reflexboog: weg die impulsen afleggen; zintuigcellen sensorische neuronen
schakelneuronen motorische neuronen spiercellen
Hersenen maken motorprogramma’s; maken mogelijk automatisch gecoördineerde
complexe handelingen uit te voeren.
Paragraaf 2 cellen in het zenuwstelsel
Zenuwstelsel bestaat uit: neuronen en gliacellen (voeden en steunen neuronen,
ruimen beschadigde cellen op, bieden bescherming, geven impulsen door)
Cellen van Schwann: gliacellen, cellen rondom uitloper van neuron waaruit de
myelineschede ontstaat.
Myelineschede: isolerende laag rondom uitlopers neuron, gevormd door cellen
Schwann.
Neuronen: maken info overdracht mogelijk, bestaat uit cellichaam dat celkern bevat
en aantal uitlopers.
2 typen uitlopers; 1 of meer dendrieten (ontvangt info en geeft door aan
cellichaam) en een axon (regelt ademhaling, werking hart en andere inwendige
organen, werkt buiten wil om)
iedere aftakking van het axon eindigt in meerdere synapsen plaars waar neuron
zijn info overdraagt aan ander neuron. Gebeurt via neurotransmitter.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller isavanbijnen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.96. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53022 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now