De evolutie van dierendomesticatie
Proces gedurende de laatste 11,500 jaar.
Domesticatiesydroom: het geheel aan kenmerken verkregen door domesticatie (flaporen bijv.)
Vigne (2011) multistaged model: Een model wat stelt dat de relatie tussen mens en dier geleidelijk
veranderd. Met allerlei stadia tot het laatste stadium ‘huisdier’.
Zeder’s framework of three separate domestication pathways: evolutionaire kijk op dierlijke
domesticatie, die drie verschillende paden beschrijft naar domesticatie. Erkent het multistaged
model:
1) The commensal pathway: begint NIET met bewuste actie vanuit de mens. Omdat mensen
hun directe omgeving manipuleert, worden wilde dieren aangetrokken naar bepaalde
elementen (zoals etensresten). De dieren die het meest konden profiteren van de menselijke
voordelen zoals eten waren de dieren met eigenschappen als tamheid, weinig agressie met
minder vecht of vlucht impulsen.
Synantropes: dierlijke populaties die aangetrokken worden tot en overleven in ten minste
gedeeltelijke menselijke omgevingen. Deze term wordt niet gebruikt voor gedomesticeerde
dieren.
In Zeder’s model lopen dierlijke populaties verschillende stappen door na de fase van
synantropes, met uiteindelijk een wederkerige relatie tussen mens en dier en partnerschap
die de basis legt voor domesticatie. Vanuit dit perspectief is het een co-evolutionair proces
waarin een populatie reageert op selectie druk en zich aanpast aan een nieuwe niche die een
andere soort omvat met geëvolueerde gedragingen.
De menselijke-gerichte kijk op domesticeren zou alleen plaats kunnen vinden nadat de
diersoort zich had aangepast om gebruik te maken van de menselijke omgeving. Waarnaar
de dieren genetisch veranderden ten opzichte van hun wilde soortgenoten. Hoewel de gen
flow blijft bestaan tussen wilde en gedomesticeerde dieren.
Diersoorten:
- Honden (eerste, Eurazië voor het einde van het Pleistoceen, voor cultivatie of
domesticatie van andere diersoorten)
- Katten (Europa (getransporteerd naar Cyprus), China, aangetrokken door kleine dieren
als muizen),
- Duiven (van rotsachtige leefomgeving naar steden in Zuid-West-Azië),
- Cavia’s (Andes)
- Ratten.
- Varkens (de weg die varkens volgden is minder bekend).
- Kippen.
2) The prey pathway: dit pad begint met actie vanuit de mens. De menselijke intentie was in
het begin echter niet om de domesticeren maar om de effectiviteit van middelen/bronnen te
managen. Dieren die dit pad volgden waren middel tot grote grasetende dieren die dienden
als voedsel voor de mens. Dit zijn dieren die altijd op hun hoede waren voor de mens.
Mensen hebben waarschijnlijk hun jacht strategieën veranderd om de maximale
beschikbaarheid van hun prooi. Mensen zijn van jagen naar een kudde dieren houden
gegaan. Waardoor dieren eigenschappen als makheid ontwikkelde. En mensen complete
controle over dieren hun dieet en reproductie verkregen.
Dit werd gedaan door mensen die al waren gesetteld is community’s (daar konden ze dieren
houden immers).
Deze methode is waarschijnlijk tot stand gekomen omdat groepen dieren (geiten, schapen
etc.) overmatig werden geslacht waardoor er weinig over bleef. Hierdoor bedacht de mens
een andere strategie, dus niet met de intentie om de dieren te controleren.
1
, Diersoorten:
- Schapen, geiten, koeien (Eurazië, 10.500 – 10,000 BP)
- Wilde bizons (10,500 BP, Oost-Azië)
- Water Buffalo (West India 4.500-4.000 BP)
- Rendieren (uitzondering, werden gedomesticeerd door nomaden-jaag gemeenschappen,
Noorwegen 6.700/6.200 BP, Scandinavië 3.000 – 2.000 BP)
- Lama’s, alpaca’s, kalkoenen, eenden (Amerika 6.000 – 5.000 BP)
3) The directed pathway: het enige pad dat begon met de moedwillige intentie om een
diersoort te domesticeren. Dit betrof bijv. paarden of kamelen die om anderen redenen dan
voeding in de menselijke wereld werden gehaald voor bijv. transport. Dit gebeurde in de tijd
dat mensen al ervaring hadden met dieren houden en domesticatie.
Echter vergt ook deze strategie aanpassing vanuit het dier, anders zal domesticatie nooit
worden bereikt (zoals bij zebra’s en gazelles bijv. het geval is, deze beschikken niet over
benodigde eigenschappen).
Diersoorten:
- Ezels (Egypte, Nijl): vervoersmiddels.
- Dromedarissen/Kamelen (woestijn Arabië en woestijnen van centraal Azië):
vervoersmiddel, geassocieerd met opkomende ruilhandel.
- Paarden (Centraal Azië) door mensen die ook al schapen en geiten hielden. Om op te
rijden en groepen wilde paarden te mennen, vanaf 5.000 BP meer doorgefokt voor
ruilhandel transport, oorlog en paardenmelk.
- Insecten: honing bijen (west en oost Azië).
- Konijnen, vogels en vissen (Oude westelijke wereld)
-
Wat is het verschil tussen domesticatie en interrogatieve gevangenschap?
Integratie: de opname in een groter geheel. Hier kun je bijvoorbeeld denken aan gen flow, waardoor
een gedomesticeerde dier- of plantsoort weer verwordt tot wilde dier- of plantsoort.
Domesticatie: het proces van toenemende wederzijdse afhankelijkheid tussen de mens enerzijds en
dieren en planten anderzijds die gepaard gaat met een genetische verandering. De domesticatie kan
daarbij bewust of onbewust zijn en zal bij de vroegste vormen onbewust zijn geweest.
Introgressive capture: inmenging tussen geïntroduceerde gedomesticeerde populaties en lokale
wilde populaties die nooit gedomesticeerd zijn.
Wat waren de eerste drie gebieden waarin dieren werden gedomesticeerd?
Zuidwest Azië, centraal China, Andes (berggebied in Amerika).
Secondaire producten revolutie: Dieren worden naast voor vlees ook gebruikt voor o.a. textiel, melk
en andere bijproducten.
Welke twee kern overwegingen zijn er als het gaat om genetische differentiatie van
gedomesticeerde en wilde populaties?
Het onderscheid tussen domesticatie kenmerken die essentieel zijn in een vroeg stadium van
domesticatie. En verbeterde kenmerken, die ontwikkeld zijn in de overgang van een wilde naar een
gedomesticeerde populatie.
2
, Biology, culture, and the origins of Pet-Keeping
Relaties tussen dieren van andere soorten
Dieren van verschillende soorten vormen soms ook relaties/vriendschappen met elkaar, wat
impliceert dat dieren de capaciteit hebben om zich te hechten aan dieren van andere soorten. Echter
vinden de situaties van langdurige hechting zoals bekend zijn altijd plaats in situaties waarin mensen
geïnterfereerd hebben (huishoudens, dierentuinen en wildlife parken). En in het wild is er geen
bewijs dat dieren langdurige relaties aan gaan met dieren van een andere soort analoog aan mensen
met huisdieren.
Uitzondering: zijdeaapje geadopteerd door Kapucijnaapjes
De enigste gedocumenteerde uitzondering hierop in het wild is een zijde aapje dat is opgenomen
door een groep Kapucijnaapjes. Deze interactie is gedurende 14 maanden systematisch
geobserveerd.
Het Zijdeaapje is opgenomen in de groep en twee vrouwelijke Kapucijnaapjes zijn de primaire
verzorgers. Hoewel het een wilde groep apen betrof leefden ze wel in een natuurreservaat, waar ze
dagelijks eten kregen van mensen.
Desalniettemin toont dit voorbeeld aan dat sommige diersoorten een emotionele capaciteit hebben
om gehecht te raken aan jonge dieren van een andere soort en hen ook van eten en bescherming
kunnen voorzien.
Hebben chimpansees huisdieren?
Chimpansees, die van de dieren het meest aan ons verwant zijn, vangen soms kleine dieren om mee
te spelen. Deze interacties lopen meestal niet goed af voor het ‘huisdier’, doordat de Chimpansees er
ruig mee spelen overleven ze het vaak niet lang. De enigste tussen hoe Chimpansees met deze dieren
omgaan in vergelijking met hoe mensen met huisdieren omgaan is dat ze deze dieren niet opeten. Er
zijn geen situaties bekend waarin wilde Chimpansees een dier van een andere soort adopteert.
Serpell’s definitie van huisdieren: dieren waar we mee samen leven die geen duidelijke functie
hebben.
Redenen waarom mensen huisdieren nemen: status, esthetica en persoonlijke fascinatie met een
diersoort.
Relatie wordt gekenmerkt door: affectie en langdurende relaties. Hebben meestal een verzorgende
component.
Evolutionair probleem: tijd, energie en middelen investeren in een dier van een andere soort die
geen duidelijke functie heeft is klaarblijkelijk een evolutionair probleem omdat het een vorm van
altruïsme lijkt te zijn die niet kan worden verklaard door verwantenselectie of wederkerig altruïsme.
Evolutionaire verklaringen voor het houden van huisdieren:
1) Het houden van huisdieren is een geëvolueerde adaptatie die bijdraagt aan de fitness van
de dierenverzorger. Een van de belangrijkste ideeën binnen deze hypothese is dat huisdieren
een positieve bijdrage leveren aan mensen hun gezondheid door sociale buffering. Een
huisdier zou bijdragen aan de gezondheid, psychologisch welzijn en levensduur van de
eigenaar (ook wel ‘the pet effect’ genoemd).
Wetenschappelijke ondersteuning:
- onderzoek waaruit bleek dat mensen die een huisdier hadden en slachtoffer werden van
een hartaanval hogere overlevingscijfers lieten zien in het eerste jaar ten opzichte van
mensen die geen huisdier hadden.
- Meerdere onderzoeken laten zien dat de interactie met een huisdier stress verlaagd en
de bloeddruk naar beneden brengt. Huisdierhouders rapporteren meer zelfvertrouwen,
het vaker ervaren van positieve gevoelens, meer levenstevredenheid ervaren, lagere
levels van eenzaamheid, minder bezoekjes aan de huisarts en geven aan vaker te
sporten.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller djolienreusien. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.05. You're not tied to anything after your purchase.