Summary
Samenvatting forensische psychiatrie
- Course
- Institution
Alle studiestof voor het tentamen van forensische psychiatrie. Colleges, literatuur, casussen. Niet opgenomen boek H.6,7,9,10,11.
[Show more]
Seller
Follow
brittvanderzwan1
Content preview
Samenvatting forensischVoor maandag 1 maart: Introductie
H.J.C. van Marle, P.A.M. Mevis & M.J.F. van der Wolf, Gedragskundige rapportage in het
strafrecht, Deventer: Kluwer 2013, hoofdstuk 1, deel 1 (p. 3-14) en hoofdstuk 3.
Après moi le juge’ is niet juist meer, 1. omdat er niet meer alleen ten behoeve van de
berechting wordt gerapporteerd. Nu zijn rapportages bv ook nodig bij beslissingen inzake de
tenuitvoerlegging van straffen. 2. Daarnaast zijn gedragskundige rapportages ook voorwerp
geworden van kritische ondervraging van de buitenwereld. 3. Ook zijn er nieuwe
onderzoeksmethoden, opvattingen en aandachtspunten ontstaan. 2. Aloude kwesties inzake
rapportages moeten herhaald blijven worden (bv. Dat geen causaal verband nodig is).
Voor die communicatie tussen jurist en gedragsdeskundige is essentieel dat het specifieke
van het eigen werkterrein ten behoeve van de deskundige op het andere terrein, als het
ware ‘aan de overzijde’ wordt geëxpliciteerd. Daarbij staat dan het middel van communicatie
tussen jurist en gedragskundige, te weten (eerst en vooral) de gedragskundige rapportage in
al zijn facetten centraal. Jurist en gedragskundige moeten samenwerken om een op zo
verantwoorde wijze met de specifieke, gedragskundige aspecten van de persoon van de
verdachte/veroordeelde rekening te houden in de strafrechtspleging in de betreffende
strafzaak (normatief aspect).
H3
De te bespreken tijdsperiodes zijn: voor de twintigste eeuw, midden en eind van die eeuw en
de periode erna.
Voor de twintigste eeuw: krankzinnige kan niet gestraft worden, moet bewaakt worden ter
bescherming van hemzelf en zijn naasten. Als iemand in een helder moment een straf
begaat kan deze wel gestraft worden; toerekeningsvatbaarheid. Eind jaren negentig werd op
basis van gevaarlijkheid opgesloten ipv op basis van morele blaam; door de komst van de
gedragskundige wetenschap. Er zijn verschillende criteria ontwikkeld waarop
krankzinnigheid kan worden aangenomen: - gelijk aan een kind of non-person die geen goed
en kwaad kon zien, - gelijk aan een beest tot 1840 en erna weer iemand die geen goed en
kwaad zag. De M’Naghten zaak wordt de morele als intellectuele capaciteit benadrukt;
iemand niet strafrechtelijk aansprakelijk ‘if he was labouring under such a defect of reason
from disease of the mind, as not to know the nature and quality of the act he was doing; or,
if he did know it, that he did not know he was doing what was wrong’. Hieruit is artikel 39 Sr
af te leiden, maar kwam er steeds meer behoefte aan gedragskundige rapportages om het
oorzakelijke verband te constateren.
Begin twinstigste eeuw: opletten bij geen gevallen van algehele razernij, zoals bv.
Pyromanie, kleptomanie etc. dat makkelijk na te doen was. Hierdoor waren deskundigen
nodig om het vast te stellen. Opkomst Moderne Richting, zorgde ook voor consensus over
grensgevallen en de inhoud van de psychopathie. Voor een leek waren de overgangen lastig
en door het achterblijven van methoden lag willekeur op de loer. Frans Rosier zorgde voor
de terbeschikkingstelling en er kwam een Psychiatrisch-Juridisch Gezelschap (PJG) waar
juristen en deskundigen dingen konden bespreken. Rosier was volgens Van Hamel een
buitengewoon gecompliceerd geval. Rosier werd heen en weer verplaatst tussen de
gevangenis en het krankzinnigengesticht. Hier moest een tussenvorm voor worden gezocht,
hierdoor kwam tbs gericht op voorkoming van misdaad, bescherming van de maatschappij
,en proportionele schuldvergelding. Dialogen tussen de klassieken en de modernen bleven
echter gewoon doorgaan.
Midden twintigste eeuw: werd veel TBR opgelegd, zodat in 1933 Stopwet nodig was
vanwege plaatsgebrek. Het gevangeniswezen werd gehumaniseerd door de Utrechtse
school. Accent kwam te liggen op de reclassering. Ook de rapportages ademde een andere
geest, zijn maatschappelijke levenshouding werd betrokken in de beoordeling. De visie op
ontmoeting ontdeed de toerekening enigszins van de competentiestrijd tussen juristen en
gedragskundigen over de bepaling ervan. Baan zag het als niet louter een juridisch of
psychiatrisch begrip, maar een algemeen-menselijk of antropologisch begrip. Langzaam
ontwikkelde de toerekeningsvatbaarheid zich tot iets waar de rechter over besliste op advies
van de gedragskundige. TBR werd gezien als iets waar mensen uit en in fladderde, dus werd
soms een hoge gevangenis opgelegd ook al waren het psychisch gestoorde delinquenten. In
de ‘Zwarte Ruiter’ zaak ging het over een impulsieve, roekeloze en niets ontziende
verminder toerekeningsvatbare misdadiger die TBR en gevangenisstraf kreeg. En TBR de
aanvulling op gevangenisstraf moet zijn en niet andersom. Het veranderde ook het dialoog
tussen gedragskundige en rechter, omdat de rechter zijn eigen pad trok.
eind twintigste eeuw: gevolg op de humanisering is de juridisering in deze periode. De
misdadigers moesten meer stem krijgen als rechtssubject. TBR-oplegging daalde en het werd
herzien, hogere drempel in het gevaar criterium en hoger beroep bij penitentiaire kamer van
Hof Arnhem mogelijk. Kwamen meer standaarden en richtlijnen. Voor rapportages
betekende dat de hoeveelheid gradaties van toerekeningsvatbaarheid werd teruggebracht
naar vijf. Pagina 22.
College maandag 1 maart 2021: introductie
Vak van interdisciplinariteit; juristen en psychologen komen samen in het vak. Twee
gebieden komen bij elkaar die steeds opnieuw moeten kijken wat ze met een gestoorde
justitiabele moeten. Michiel van der Wolf is gastdocent vandaag. Hij is psycholoog en jurist.
Sabine Roza is psychiater en medisch directeur in de PI Haaglanden en tevens docent.
Michiel over de geschiedenis, H3 boek en inleidende opmerkingen (afgeleid H2 boek).
-Psychiatrie – neurologie = dokteren aan de geest, vooral aan de hersenen. Neuroloog kijkt
alleen naar het zenuwstelsel.
-Psychiatrie – psychologie = onderscheid is psychiater is een arts en psychologie is een
sociale wetenschap, dus die meer gebruik maakt van een andere methode.
-Forensisch psychiatrie = sanctietoemeting ten behoeve van het recht.
-(Psycho)pathologie = pathos betekent ziekte, dus leer van de ziekte van de geest.
-(psycho)diagnostiek = diagnose is onderscheiding, dus de pathologie proberen te
onderscheiden; is er sprake van ziekte en hoe werkt het met de functies van deze persoon.
-Nosologie = rangschikken van allerlei ziektebeelden, vooral binnen de psychische
ziektebeelden; kwalificaties genoemd. Als iemand afwijkt van normaal zou je over een
stoornis kunnen praten.
Allemaal verschillende disciplines die zich focussen op de hersenen en het functioneren
van de geest.
Syndroom = griep en symptoom = koorts. Op deze manier kun je ook psychische kwalificaties
identificeren.
,Persoonlijkheidsstoornis is een extreme combinatie van karaktereigenschappen. Veel
discussie of het meer dimensioneel moet worden bekeken.
Zeven visies op psychiatrische stoornis:
- Pathofysiologische afwijking
- Verlies van betekenis
- Schadelijke disfunctie
- Sociaal construct
- Onvermogen om het ‘goede leven’ te leiden (wat iemand zelf ervaart)
- Leed
- Beperkingen waar mensen zelf niet mee kunnen omgaan
Kortom: afspraken; heo zullen we ernaar kijken om een beetje dezelfde taal te kunnen
spreken. Wat voor namen zullen we geven aan deze stoornis en wat we vinden bij mensen?
Afspraken zijn nodig anders gebruikt iedereen zijn eigen taal. Zo ging het ook vroeger;
allerlei artsen hadden eigen termen voor bepaalde afwijkingen.
Emil Kraeplin (1856-1926): kwam met het idee om namen te maken per stoornis en
omschrijvingen van stoornissen. Dat maken van afspraken is de achtergrond van de DSM:
diagnostic and statistical manual of mental disorders. Begonnen als Amerikaans product,
maar is recentelijk een wereldwijd product geworden. Is de dominante manier geworden,
ook in Nederland. In 1952 zijn er afspraken gemaakt welke stoornissen worden erkend en
welke symptomen er bij een stoornis horen. Met de jaren komen er stoornissen bij of vallen
er stoornissen af (zoals homofilie). Zegt iets over de ontwikkeling van de samenleving en wat
psychische stoornissen zijn, je omschrijft gedrag wat afwijkt van de norm en de norm wordt
dus niet alleen door artsen bepaald, maar ook door de samenleving als geheel.
Beperkingen/kritiek op de DSM:
- Atheoretisch;
- Positivistisch/reductionistisch; beeld wat een mens presenteert en dat is bij iedereen
anders.
- Schijn van validiteit; meten we wel wat we willen meten? Door de mooie naampjes
lijkt het afgebakend, maar is het juist niet. Vaak voor discussie vatbaar.
- Grens met normaliteit
- Comorbiditeit
- Cultuurgebondenheid; wat de normen zijn.
- Belangen?
Geschiedenis van de persoonlijkheidsleer
- hippocrates en Galenus (grieken): dachten dat bepaalde lichaamssappen iets deden met je
temparament: Temperamentenleer.
- flegmatisch (slijm)
- cholerisch (gele gal)
- sanguinisch (bloed)
- melancholisch (zwarte gal)
Carl Jung (1875-1961); Typologie: introvert en extraverte mensen.
, Eysenk: Van typen naar trekken; heel karakter van mensen naar 1 type label kan niet, dus
overgaan naar trekken van mensen. Trekken:
- Emotionaliteit
- extraversie
- openheid
- altruïsme
- consciëntieusheid
Persoonlijkheidsvragenlijsten: MMPI (10). Op basis van tien kenmerken zou je de
persoonlijkheid kunnen vaststellen.
Projectieve testen (Bijv. Rorschach); een tekentje laten zien en vragen wat ze erin zien. Maar
worden niet heel betrouwbaar en valide geacht. Maar hangt samen met de
Psychodynamische theorie van Freud, misdadig gedrag verklaren ipv alleen de stoornis vast
te stellen. Gaf voor de forensisch psychiatrie handvatten:
- Id = driftleven. Liefdes en doodsdrift. Seksualiteit en agressie zouden wij nu zeggen.
- Ego = de kracht die zich probeert te handhaven en manifesteren in de samenleving met
anderen.
- Superego = geweten en ook het ideaalbeeld wat je van jezelf hebt. Hoe je vindt dat je zelf
moet zijn. Constante strijd tussen het id en het superego. Drijfveer dat een leuke studente
naast je zit en je haar wilt fiksen, maar je superego zegt dat dat ongepast is en dat het niet
de normen van de samenleving zijn. Dus dan blijf je je handen thuishouden. Ego hanteert
dan dus hoe je handelt hierin.
- Afweermechanismen = instrumenten die het ego heeft om de krachten van boven in balans
te houden. Agressie oplossen dmv sport bijvoorbeeld. Boksen om het driftleven zijn gang te
laten gaan.
Geschiedenis van de relatie met het recht
Verschil tussen ‘mad’ en ‘bad’?
- Demonologie: doorbroken Johannes Wier 16e eeuw
- Verlichting, primaat van de rede: manie
Vroeger keken ze nooit naar waarom mensen zo handelde, pas later gingen ze erover
nadenken.
Pinel: manie sans délire (razernij zonder verstandafwijking) geboorte van de forensische
psychiatrie. Hij onderscheidt de ‘mad’ van de ‘bad’ en zegt tegen de ‘mad’; jullie komen met
mij mee naar de kliniek.
Esquirol: 1816 monomanie; in Frankrijk kwamen ook diognozen zoals kleptomanie en
pyromanie. Functioneren is oké, maar iemand kan zich niet beheersen om geen brand te
stichten etc. Moordmanie werd toen ook geaccepteerd, dit is op een gegeven moment wel
als TE gek geoordeeld. Door deze specifiekere onderscheidingen ging het op een gegeven
moment te ver. Allerlei afwijkingen werden geaccepteerd als strafuitsluitingsgronden en dat
was niet de bedoeling. Er moesten grenzen gesteld worden.
Romantiek
Verhouding rechter – gedragskundige
Pompe: ‘U zoudt zelfde de indruk kunnen krijgen, dat de psychiater den jurist heel wat erger
vindt dan den misdadiger, in deze houding kan ik mij verplaatsen. Als jurist immers heeft mij
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller brittvanderzwan1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $13.45. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
48298 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now