Samenvatting MEMO Geschiedenis VWO hoofdstuk 8 Verlichting En Revoluties
53 views 0 purchase
Course
Geschiedenis
Level
VWO / Gymnasium
Book
Memo : geschiedenis voor de bovenbouw
Een overzichtelijke samenvatting van hoofdstuk 8 van geschiedenis. Duidelijk geschreven en geeft een goed overzicht van de stof. Kan ook gebruikt worden voor andere boeken, zoals sprekend verleden. Handige samenvatting om de dag voor het examen/toets door te nemen.
§1 de verlichting
Voltaire noemde het geloof dogmatisch: iets werd zonder bewijs voor waarheid aangenomen en er
mocht geen kritiek op worden geleverd.
(Dogma: geloofsartikel, iets waar je heilig in geloofd)
Sinds de WR was het vertrouwen in het eigen verstand enorm gegroeid. Wetenschap werd een
hobby van de adel. Kant beschreef aan het einde van de 18de eeuw dit maatschappelijke
verschijnsel als de verlichting, met het motto “durf te weten”
Verlichting:periode waarin men kritisch was over het geloof en traditie. En waarin men een
optimistische houding heeft over het rationeel denken van ren mens over onder andere de
samenleving
De verlichting was een periode van intensief debat en onderzoek. Men was ook heel optimistisch
over wat het menselijke verstand kon bereiken
opvoeding en scholing en daardoor dus beter onderwijs en meer onderzoek zou leiden tot meer
kennis waardoor de samenleving kon verbeteren.
De encyclopedie kwam op de markt, verlichte denkers verzamelde alle mogelijke kennis, mits deze
wetenschappelijk was onderbouwd.
Het geloof kwam onderdruk te staan door:
Rationalisme
In het begin van de 18e eeuw dacht men dat kerkelijke rituelen effect hadden. God had
direct invloed op mensen hun leven. Verlichte denkers konden dit echter moeilijk verenigen
met het rationalisme. De meeste verlichters bleven echter wel gelovig. Het onderzoek dat zij
deden bewees vooral hoe slim en doordacht God de natuur in elkaar had gezet. Zij gingen
dus uit van een mechanistisch wereldbeeld. → Deïsme: god werd vergeleken met een
klokkenmaker, hij heeft de wereld in elkaar gezet en daarna grijpt god niet meer in.
Cultuurrelativisme
Culturen werden als gelijk gezien. Enkele denkers concludeerde dat alle mensen in het zelfde
geloofden, maar dat de uiterlijke vormen van het geloof in de loop der tijd gevormd en
veranderd waren. Hierdoor waren andere culturen dus niet minderwaardig tegenover het
christendom. De meeste verlichte denkers waren het hier niet volledig mee eens, maar ze
pleitten wel voor religieuze tolerantie.
De rol van de religie werd ook kritisch bestudeerd. Velen vonden dat de koning en kerk religie misbruikte
om het volk onwetend en gehoorzaam te houden -> onvrijheid. Andere vonden dat religie juist voor orde
zorgden.
Religie moest echter niet de leidraad worden voor menselijk handelen, maar het eigen verstand gebruiken.
Kant’s idee over universele moraal was: behandel een ander niet anders dan dat je zelf behandeld wilt
worden, dit was een belangrijke stap naar een seculiere samenleving (het geloof is niet leidend)
Gedachten van filosofen over samenleving:
John Locke ging uit van een sociaal contract tussen burgers en regering -> de regering kreeg de
Macht in ruil daarvoor moest de regering bescherming geven. Wanneer dit faalt
mag de regering af worden gezet
Rousseau ging uit van volkssoevereiniteit, het volk moest de hoogste macht hebben
, Montesquieu ging uit van trias politica/ scheiding der machten, wetgevende,
uitvoerende,rechterlijke macht
Mensen zagen de geschiedenis als een lang proces van vooruitgang. Ze dachten dat elk
samenleving fases doorliep. Waarbij primitieve volken in een vroege fase zitten en het westen in
de meest ontwikkelde, hierdoor ontstond het westers superioriteitsgevoel.
§2 vorsten en verlichte ideeën
Frederik
Koning van Pruisen voerde veranderingen door en maakte van Pruisen een moderne staat.
V.B:
Religieuze vrijheden
Beperking lijfstraffen
Voerde nationaal wetboek in
Moderne bureaucratie
Stimuleerde kunsten en wetenschappen
Frederik streefde naar een moderne, welvarende en rechtvaardige samenleving. Toch werd het
lijfeigenschap niet afgeschaft, omdat hij de adel (die veel macht in het leger had) te vriend moest
behouden
Jozef II
Verlicht vorst van Oostenrijk
Schafte Lijfeigenschap af → opstand adel, boeren en kerk
Redenen:
Adel: lijfeigenschap afgeschaft → minder inkomsten
Boeren: oude rechten van gebieden en groepen werd afgeschaft en daardoor waren ze hun
zekerheden kwijt
Kerk: er kwam religieuze vrijheid, waardoor de macht van de kerk afnam en ze moesten
belasting betalen
In heel de EU stimuleerde vorsten de wetenschappen
Verlicht absolutisme voorbeelden: (frederik)
Voerde hervormingen door met de bedoeling samenleving te verbeteren
Macht koning gebaseerd op het feit dat hij het best in staat was de welvaart te bevorderen
Het verlicht absolutisme legde de hervormingen van bovenaf op, toch bleven de hervormingen
beperkt, de fundamenten van zijn eigen koning schap kon hij niet ondermijnen.
Deze 2 hiervoor genoemde vorsten zijn echter een uitzondering, toch verspreidde de verlichte
ideeën zich wel onder de burgers, waardoor er een publieke opinie (een verzameling van meningen
als gevolg van discussies) ontstond
Verlichte ideeën verspreiding door:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller js247. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.34. You're not tied to anything after your purchase.
