Samenvatting over de historische context 'verlichtingsideeën en de democratische revoluties ', hierbij is o.a. gebruik gemaakt van het boek 'Samengevat: geschiedenis vwo' uit 2018, de video's van JortGeschiedenis op Youtube en materiaal uit mijn eigen lessen. Jaartallen, begrippen en bijbehorende ...
HISTORISCHE CONTEXT: VERLICHTING EN DEMOCRATISCHE REVOLUTIES
(1650 - 1848) 1650 is begin verlicht denken, in 1848 ontstaan er liberale revoluties/opstanden
voor meer inspraak in bestuur
De Encyclopédie ou dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers was een boek dat
een belangrijk deel vormde van de Verlichting. Diderot en d'Alembert waren de redacteuren. Daarom
wordt dit werk meestal aangeduid als de 'Encyclopedie van Diderot en d'Alembert. Naast uitleg over
de werking van machines, de wetten van de natuur en de werking van het menselijk lichaam gaf
de encyclopedie ook kritiek op bestuur en op de kerk.
Het doel van de Encyclopédie:
De kennis bij elkaar brengen die verspreid is over de wereld in die tijd
Kennis doorgeven aan de mensen die na hun kwamen
Ervoor zorgen dat hun nakomelingen gelukkiger en beter kunnen leven
Ervoor zorgen dat de kennis in de komende eeuwen nog meer kan uitbreiden
Diderot en d’Alembert wilden zichzelf nuttig maken door hun kennis met de rest te delen
500-1500:
In het begin van deze tijd (na val Romeinse Rijk) was Karel de Grote heerser over groot gebied. Hij
verplichtte zijn onderdanen zich te bekeren naar het christendom, waardoor religie erg belangrijk
werd in het rijk. De kerk kreeg hierdoor veel geld en macht, waardoor het voor monniken in klooster
mogelijk werd om teksten te bestuderen. In de late middeleeuwen groeiden de kathedraalscholen die
eerder waren opgericht uit tot universiteiten.
Ook werd de boekdrukkunst uitgevonden, werden landbouwtechnieken en infrastructuur (door de
toegenomen handel) verbeterd en groeiden steden door welvaart. De middeleeuwen worden toch
vaak gezien als negatief, terwijl er juist veel ontwikkelingen waren. Die slechte naam komt vooral
door verlichters die vonden dat religie het tegenovergestelde was van denken met je verstand.
500 – 1000; vroege middeleeuwen (vóór de verlichting)
Dark ages: tijd tussen de Romeinse tijd en de Renaissance.
Religie boven ratio.
Kloosters als centra van cultuur, wetenschap en kennis.
Vooral onderzoek op godsdienstig vlak.
Kennis gestuurd door denkbeelden van de Kerk.
1000-1500; late middeleeuwen (vóór de verlichting)
- zeker geen periode van wetenschappelijke stilstand.
- Kathedraalscholen zouden uitgroeien tot universiteiten.
Ockhams Scheermes:
Als er verschillende geldige verklaringen voor een feit zijn die op elkaar lijken, moet de simpelste
worden gekozen. Aan wetenschappelijke theorieën mogen geen aannames worden toegevoegd die
niet echt noodzakelijk zijn. Door dit principe toe te passen kan men de zin van de onzin scheiden in
de wetenschap. Theorieën die vergezocht zijn, worden op deze manier al snel verworpen. We mogen
pas op zoek naar complexe verklaringen voor verschijnselen in de werkelijkheid wanneer de simpele
verklaringen niet goed genoeg zijn.
Wetenschap in Renaissance (na middeleeuwen) 1500-1600:
- Wedergeboorte van de klassieke cultuur: wetenschappelijke teksten van bv. Aristoteles, Plato en
de Grieken worden bestudeerd.
De herontdekking van oude teksten werd versneld door de val van Constantinopel, waardoor
veel geleerden moesten vluchten naar het westen. Daarnaast kon door de boekdrukkunst de
, kennis snel worden verspreid. Toen de Renaissance Europa bereikte, werd de wetenschap nog
verder uitgebreid door bv. Copernicus en Francis Bacon.
Wetenschap tijdens wetenschappelijke revolutie (na Renaissance) / 1600-1700:
- Stroomversnelling in het aantal uitvindingen
- Galileo Galilei beweerde dat aarde om de zon draait (op basis van uitspraken Copernicus die zei
dat zon middelpunt van heelal was)
- Kepler kon met behulp van de telescoop die al was uitgevonden de beweging van de planeten
bewijzen. Vanaf nu was God niet meer degene die deze beweging aandreef, maar waren het de
natuurwetten.
- Francis Bacon legde de basis van empirisch onderzoek; dmv observeren en experimenteren kon
met de waarheid vinden.
- Isaac Newton bouwde voort op Copernicus en Galileo; hij ontdekte bv zwaartekracht.
- Geloof werd stuk minder belangrijk; de kerken konden dit niet tegenhouden.
Kennis over natuur wordt verworven door empirisme en rationalisme. Gevolgen zijn
ontdekking van natuurwetten en ontstaan van vooruitgangsgedachte.
Waarom ging het in de periode ineens zo snel qua ontwikkelingen? Dat komt waarschijnlijk
vooral door de ontdekkingsreizen, waardoor men kennismaakte met nieuwe volken en
natuurgebieden. Toen Amerika werd ontdekt bv ontstond er een nieuw wereldbeeld.
Daarnaast konden wetenschapper voortbouwen op theorieën van eerdere wetenschappers.
Wetenschap in verlichting (na wetenschappelijke revolutie / 1700-1800 / +/- 1650 :
- Empirisme: kennis uit ervaring (observeren, experimenteren), de mens wordt geboren zonder
kennis, was vooral gebruikelijk in Engeland (denk aan Francis Bacon en John Locke); A-posteriori
kennis (kennis afgeleid uit ervaringen; kennis achteraf)
- Rationalisme: kennis uit verstand, vooral gebruikelijk in Frankrijk.
Alles kan met behulp van rationalisme en empirisme worden verklaard. Gevolgen zijn dat bv.:
Bestuur moet worden aangepast: bestuur moet niet bepaald worden door erfelijkheid of
omdat het altijd zo is geweest
Wie heeft de soevereiniteit/hoogste macht?: traditionele idee was dat deze macht bij de
vorst lag, hij had het goddelijk recht/droit divin. In opstand komen tegen de vorst = in
opstand komen tegen God. Door nieuwe ideeën ontstaat een sociaal contract, om oorlog
tussen burgers en vorst te voorkomen.
Moeten burgers inspraak hebben?
Moeten de verschillende standen meer gelijk worden?
Heeft god invloed op het dagelijks leven?: traditionele idee was dat god de wereld heeft
geschapen en alle invloed heeft op het dagelijks leven
Moet kerk en staat gescheiden worden?
Moet er religieuze tolerantie bestaan?
Thomas Hobbes:
De staat begreep hij als een kunstmatig lichaam, dat in het leven is geroepen om geweld tussen
mensen te voorkomen. Geweld beheerste de natuurtoestand van de mens. Oorspronkelijk leefde de
mens in een toestand waarin iedereen streed met iedereen en men in een continue doodsangst
verkeerde, omdat iedereen gewetenloos voor zichzelf opkwam. De mens is voor zijn medemens een
alles verslindende wolf. Men kwam erachter dat het beter was zich te laten regeren door een hogere
macht: daarom riep men de staat in het leven. De staat moest ervoor zorgen dat mensen zich niet
misdroegen. Ook nu de mens beschaafd is, moet de staat volgens Hobbes dwang blijven uitoefenen,
want wetten worden alleen gerespecteerd als overtredingen zwaar worden bestraft. Met dit
argument rechtvaardigt Hobbes de absolute staatsmacht.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller &joy1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.31. You're not tied to anything after your purchase.
