Class notes
Samenvatting Strafrecht 2021
- Course
- Institution
Omvat alle slides met bijkomende uitleg en lesnotities van module 3
[Show more]
Seller
Follow
esmamzz
Content preview
2021,Strafrecht
1
, Strafrecht
Inhoudsopgave
1. Intro ................................................................................................................................................................... 6
2. Strafrecht in ruime zin ........................................................................................................................................ 6
3. Sleutelbegrippen : MDS ...................................................................................................................................... 6
4. Geschiedenis van het strafrecht .......................................................................................................................... 6
5. Is strafrecht rechtvaardig ? .................................................................................................................................. 6
6. Het legaliteitsbeginsel ......................................................................................................................................... 7
7. Internationale bronnen SW ................................................................................................................................. 8
7.1 IVBPR ....................................................................................................................................................................... 8
7.2 EVRM ....................................................................................................................................................................... 8
7.3 E.U. .......................................................................................................................................................................... 8
7.4 Schengen ................................................................................................................................................................. 8
8. Nationale bronnen SW ........................................................................................................................................ 9
8.1 Grondwet................................................................................................................................................................ 9
8.2 Strafwetboek en complementaire wetten ............................................................................................................. 9
8.3 Bijzondere strafwetten ........................................................................................................................................... 9
8.4 Andere .................................................................................................................................................................... 9
8.5 Rechtspraktijk en rechtsleer ................................................................................................................................... 9
9. Strikte interpretatie van wetten .......................................................................................................................... 9
9.1 Soorten interpretatie .............................................................................................................................................. 9
9.1.1 Authentieke .................................................................................................................................................. 9
9.1.2 Contextuele ................................................................................................................................................... 9
9.1.3 Jurisprudentiële ............................................................................................................................................ 9
9.1.4 Doctrinale ...................................................................................................................................................... 9
9.1.5 Taalkundige .................................................................................................................................................. 9
9.1.6 Evolutief ........................................................................................................................................................ 9
9.2 Begrippen : Interpretatio cessat in claris en in dubio pro reo ............................................................................... 9
9.3 Materieel en formeel strafrecht ............................................................................................................................ 9
10. Codificatie van strafrecht ................................................................................................................................... 9
10.1 Strafwetboek ...................................................................................................................................................... 10
10.1.1 Algemeen strafrecht ............................................................................................................................... 10
10.1.2 Bijzonder strafrecht ................................................................................................................................. 10
10.2 Begrip : adagium ‘lex specialis derogat generalis .............................................................................................. 10
11. Werking van de strafwet in de tijd ..................................................................................................................... 11
11.1 Werking van de strafwet in de ruimte ............................................................................................................... 11
11.1.1 Misdrijven buiten België .......................................................................................................................... 12
11.1.1.1 Actief personaliteitsbeginsel ..................................................................................................... 12
11.1.1.1.1 Terroristische misdrijven ......................................................................................... 12
11.1.1.2 Passief personaliteitsbeginsel ................................................................................................... 14
11.1.1.2.1 Ernstige schendingen van internationalal humanitair recht.................................... 14
11.1.1.2.2 Misdaden met dubbele incriminatie........................................................................ 14
11.1.1.3 Universaliteitsbeginsel .............................................................................................................. 14
11.1.1.3.1 Ter bescherming van de Belgische Staat ................................................................. 14
11.1.1.3.2 Ter bescherming van individuen .............................................................................. 14
11.1.1.3.3 Grensoverschrijdende criminaliteit ......................................................................... 11
11.2 Werking van de strafwet tav personen ............................................................................................................... 15
11.3 Wettelijke indeling van de misdrijven ................................................................................................................. 15
11.3.1 Bepalingen ............................................................................................................................................... 16
11.3.1.1 Voorlopige bepalingen ............................................................................................................... 16
11.3.1.2 Definitieve bepalingen ............................................................................................................... 16
11.3.1.2.1 Denaturatie ...................................................................................................................16
11.3.1.2.1.1 Wijzen van denaturatie ..........................................................................16
- door onderzoeksgerecht .................................................................... 16
- door vonnisgerecht ............................................................................ 16
- door OM............................................................................................. 16
11.3.2 Indelingen misdrijven volgens aard .............................................................................................................17
11.3.2.1 Politieke misdrijven ................................................................................................................. 17
11.3.2.2 Drukpersmisdrijven .................................................................................................................. 17
11.3.3 Indeling volgens materiële uitvoeringswijze ......................................................................................... 17
11.3.3.1 Aflopende en voortdurende misdrijven .................................................................................. 17
11.3.3.2 Enkelvoudige en voortgezette misdrijven ............................................................................... 17
11.3.3.3 Gelegenheidsmisdrijven en gewoontemisdrijven ................................................................... 17
2
, Strafrecht
12. Bestanddelen van het misdrijf ........................................................................................................................................ 18
12.1 Materieel bestanddeel ........................................................................................................................................ 18
12.1.1 Waarneembare gedragingen door fysieke of rechtspersonen ....................................................................18
12.1.1.1 Soorten ............................................................................................................................................18
- handelingsmisdrijven ................................................................................................... 18
- omissiemisdrijven ........................................................................................................ 18
- oneigenlijke omissiemisdrijven .................................................................................... 18
12.1.2 Causaliteit ..................................................................................................................................................... 18
12.1.2.1 Gevolg geen bestanddeel van misdrijf ..................................................................................... 18
12.1.2.2 Gevolg als bestanddeel van misdrijf ......................................................................................... 18
12.1.2.3 Gevolg als verzwarende omstandigheid ................................................................................... 18
12.1.3 Equivalentieleer ...................................................................................................................................... 18
12.1.4 Wederrechtelijkheid ............................................................................................................................... 18
12.2 Moreel bestanddeel ............................................................................................................................................ 18
12.2.1 Opzet (dolus) .............................................................................................................................................. 19
12.2.2 Onachtzaamheid (culpa) ............................................................................................................................ 19
13. Strafrechtelijke aansprakelijkheid rechtspersonen............................................................................................. 19
14. Modaliteiten van het misdrijf ............................................................................................................................ 20
14.1 Verzwarende omstandigheden .......................................................................................................................... 20
14.1.1 Soorten groepen ...................................................................................................................................... 20
14.1.1.1 Subjectief verzwarende omstandigheden ‘in personam’ .......................................................... 20
14.1.1.2 Objectief verzwarende omstandigheden ‘in rem’ ..................................................................... 20
14.1.2 Diefstal ..................................................................................................................................................... 20
14.1.2.1 Diefstal zonder geweld ................................................................................................................. 20
14.1.2.2 Diefstal met geweld ...................................................................................................................... 20
14.2 Poging ................................................................................................................................................................ 21
14.2.1 Voorwaarden om van deelneming te spreken........................................................................................ 21
1° Voornemen om een misdrijf te plegen ........................................................................................... 21
2° Geopenbaard door daden die een begin van uitvoering uitmaken ................................................. 21
3° Ten gevolge van omstandigheden buiten de wil van de dader gestaakt of hun uitwerking gemist 21
14.2.2 Ondeugdelijke poging ............................................................................................................................. 21
14.2.2.1 Relatief ondeugdelijke poging .................................................................................................. 21
14.2.2.2 Absoluut ondeugdelijke poging ............................................................................................... 21
14.2.3 Bestraffingen van de poging ................................................................................................................... 21
14.3 Deelneming .......................................................................................................................................................... 21
14.3.1 Voorwaarden om van deelneming te spreken .......................................................................................... 21
14.3.2 Deelneming als mededader ....................................................................................................................... 21
14.3.3 Deelneming als medeplichtige ................................................................................................................. 22
14.4 Rechtvaardigingsgronden ................................................................................................................................... 22
14.4.1 Objectieve rechtvaardigingsgronden........................................................................................................ 22
14.4.1.1 Wettelijk voorschrift en bevel van de overheid .......................................................................... 22
14.4.1.2 Wettige verdediging ................................................................................................................... 22
14.4.1.2.1 Voorwaarden ............................................................................................................. 22
*Omtrent de aanval ........................................................................................... 22
- tegen personen ................................................................................................. 22
- ernstig .............................................................................................................. 22
- onrechtmatig..................................................................................................... 22
- onmiddelijk gevaar ............................................................................................ 22
* Omtrent de verweershandeling ....................................................................... 22
- onmiddelijke noodzaak om iets te doen (subsidariteit)..................................... 22
- in verhouding (proportionaliteit) ....................................................................... 22
14.4.1.2.2 Noodtoestand ............................................................................................................ 22
14.4.1.2.2.1 Voorwaarden ......................................................................................... 22
- onmiddelijke noodzaak ...................................................................................... 22
- geen verplichting om zich aan het kwaad bloot te stellen ................................. 22
- beschermde belang hoger of minstens van zelfde rang ..................................... 22
- subsidiariteit ....................................................................................................... 22
14.4.1.3 Toestemming van het slachtoffer........................................................................................... 22
14.4.2 Subjectieve rechtvaardigingsgronden ................................................................................................... 23
14.4.2.1 Niet -toerekingsvatbaar.......................................................................................................... 23
14.4.2.1.1 Minderjarigen ........................................................................................................ 23
14.4.2.1.2 Geestesstoornis ..................................................................................................... 23
14.4.2.1.3 Dronkenschap of drugs .......................................................................................... 23
3
, Strafrecht
14.4.2.2 Niet-toerekenbaar ................................................................................................................ 23
14.4.2.2.1 Dwaling................................................................................................................ 23
14.4.2.2.2 Dwang en overmacht .......................................................................................... 23
14.5 Verschoningsgronden ....................................................................................................................................... 24
14.5.1 Strafuitsluitende verschoningsgronden .................................................................................................. 24
14.5.2 Strafverminderde verschoningsgronden ................................................................................................ 24
15. Sancties en straf ................................................................................................................................................ 24
15.1 EHRM criteria voor een straf .............................................................................................................................. 24
- Interne kwalificatie van de inbreuk .............................................................................................................. 24
- Aard van de inbreuk en de bedoeling van de sanctie ................................................................................... 24
- Aard en zwaarwichtigheid van de sanctie..................................................................................................... 24
15.2 Kenmerken van de straf ..................................................................................................................................... 24
15.3 Functies van straf ............................................................................................................................................... 24
15.4 Driedelige indeling van straffen ......................................................................................................................... 24
- criminele straffen ......................................................................................................................................... 24
- correctionele straffen .................................................................................................................................. 24
- politiestraffen............................................................................................................................................... 24
15.4.1 Andere indeling van straffen (natuurlijke personen) ............................................................................. 24
15.4.1.1 Hoofdstraffen ....................................................................................................................... 24
15.4.1.1.1 Vrijheidsstraffen..................................................................................................... 24
- opsluiting en hechtenis ...................................................................................... 24
- correctionele gevangenisstraf............................................................................ 24
- politiegevangenisstraf ........................................................................................ 24
15.4.1.1.2 Straf elektronisch toezicht ..................................................................................... 24
15.4.1.1.3 Werkstraf ............................................................................................................... 26
15.4.1.1.4 Autonome probatiestraf (APS) ............................................................................... 26
15.4.1.1.5 Geldboete .............................................................................................................. 26
15.4.1.2 Bijkomende straffen .......................................................................................................................26
15.4.1.2.1 Geldboete ...............................................................................................................26
15.4.1.2.2 Bijzondere verbeurdverklaring .............................................................................26
15.4.1.2.3 Bekendmaking van vonnissen en arresten ............................................................ 27
15.4.1.2.4 Afzetting (uit ambt) ................................................................................................ 27
15.4.1.2.5 Ontzetting uit bepaalde burgerlijke en politieke rechten ....................................... 27
15.4.1.2.6 Terbeschikkingstelling SURB .................................................................................. 27
15.4.1.2.7 Andere .................................................................................................................... 27
- verbod beroep uit te oefenen .......................................................................... 27
- verval van het recht tot sturen (bij politierechtbanken)................................... 27
15.4.1.3 (Vervangende gevangenisstraf) .................................................................................................... 27
15.4.1 Andere indeling van straffen (rechtspersonen) (NIET BESPROKEN) .......................................................... 27
15.4.2.1 Hoofdstraffen (NIET BESPROKEN)............................................................................... 27
15.4.2.2 Bijkomende straffen (NIET BESPROKEN) .................................................................... 27
15.5 Beveiligings- en beschermingsmaatregelen ........................................................................................................27
15.5.1 Minderjarigen ................................................................................................................................................27
15.5.1.1 ‘maatregelen’ ............................................................................................................ 27
15.5.1.2 ‘sancties’ ................................................................................................................... 28
15.6 Internering ..............................................................................................................................................................28
16. Straftoemeting ................................................................................................................................................. 28
16.1 Strafvermindering .............................................................................................................................................. 28
16.1.1 Verzachtende omstandigheden ............................................................................................................... 28
16.1.2 Strafverminderende verschoningsgronden ............................................................................................. 28
16.1.3 Samenloop ............................................................................................................................................... 28
16.1.3.1 Eendaadse samenloop ............................................................................................................... 28
16.1.3.2 Meerdaadse samenloop ............................................................................................................ 28
16.2 Strafverzwaring ................................................................................................................................................. 29
16.2.1 Strafverzwarende omstandigheden (zie eerder) .................................................................................... 29
16.2.2 Herhaling ................................................................................................................................................. 29
16.2.2.1 Wettelijke herhaling : aard misdrijf niet bepalend .................................................................... 29
16.2.2.2 Bijzondere herhaling : zelfde misdrijf ......................................................................................... 29
17. Modaliteiten van de straf .................................................................................................................................. 29
17.1 Probatiewet van 29 juni 1964 ............................................................................................................................ 29
17.1.1 Opschorting .............................................................................................................................................. 29
17.1.1.1 herroeping opschorting ............................................................................................................... 29
4
, Strafrecht
17.1.2 uitstel .............................................................................................................................................................30
17.1.2.1 Herroeping uitstel .............................................................................................................................30
17.1.3 Probatie ..........................................................................................................................................................30
17.1.4 APS ............................................................................................................................................................ 30
17.2 Redelijke termijn ......................................................................................................................................................30
18. strafuitvoering ................................................................................................................................................................ 30
18.1 Gevangenis .........................................................................................................................................................30
18.2 SURB ....................................................................................................................................................................31
5
, Strafrecht
1. Intro
o Vonnis 1 : Man wordt tegengehouden (mogelijk onder invloed) en spuwt op 2 agenten al roepend
dat hij Corona heeft. Hij wordt veroordeeld, maar spuwen staat niet letterlijk in wetboek maar art
328 bis Strafwetboek (gaat over stoffen ernstig gevoel opwekken). Wat zal de straf zijn?
A° vrijspraak C° zes maanden effectief
B° negen maanden met uitstel D° een werkstraf van xx uur
Antwoord : negen maanden met uitstel : rechter gaat motiveren : rekening houdend met de feiten
en informatie zoals reintegrering, spijt, persoonlijkheid,… + 800 euro geldboete
# Art. 328 bis Sw
• Verwijzing naar ‘aanslag op personen of op eigendommen strafbaar met gevangenisstraf
van ten minste 2 jaar’
• Gevangenisstraf 3 maanden tot 2 jaar
• EN Geldboete 50 tot 300 EUR
Stel geen geldboete opgelegd = onwettige straf uitgesproken
Art. 328 bis SW van toepassing als meneer toch geen Corona heeft. Heeft hij het wel dan zijn het al
gevaarlijke stoffen en ga je naar artikel i.v.m. poging vergiftiging moeten kijken. Poging van aanslag
op personen : kan doodslag, werkonbekwaam leiden. art. 393 SW en art. 51 SW.
2. Strafrecht in ruime zin
n Welke gedragingen (natuurlijke of rechtsspersonen)
n Onder welke voorwaarden
n Welke omstandigheden/personen
n Welke sancties
n Door wie en hoe beteugeld (strafvordering)
3. Sleutelbegrippen: MDS
n Misdrijf
n Dader
n Strafrechtelijke sanctie
4. Geschiedenis van het strafrecht
Ontstaan van het strafrecht: eerste socialisatie bij mensheid. Principe van oog om
oog, tand om tand. Strafrecht werd bij de goden geplaatst. Soortgelijke straf zou
beslist worden door de goden.
Quote : An eye for an eye only ends up making the whole world blind
- Mahatma Gandi
5. Is strafrecht rechtvaardig ?
q Wat moet het zijn?
n Afschrikking (om gedragingen te voorkomen)
n Vergelding (iets goedmaken ipv oog om oog)
n Regulator
n Bescherming (zwakkere mensen)
n Opvoeding (misdrijven niet meer plegen enz/ coronamaatregelen respecteren) …
6
, Strafrecht
“The norms and notions of what ‘just’ is isn’t always justice”. --> strafrecht is niet altijd rechtvaardig.
--> In VS : Als je 3x met je bat naast de bal komt, ben je out (moet je
veld verlaten). In vele steden in VS regel dat als je 3x veroordeeld
wordt, je bij 3 de keer levenslang krijgt. = Ritual offender law
--> Voorbeeld in België : Man steelt 3 blikken cara pills in aldi omdat
het goedkoper is daar. Hij wordt vrijgelaten
--> art 360 en 361 SW + art 363 : 1 maand tot 5 jaar voor diefstal.
Uitleg : objectief en subjectief elementen
Vonnis 2/ Feiten : - Man beschuldigd van poging doodslag op zijn dochter - Uit het echt gescheiden met zijn
vrouw maar wonen nog samen + dochter zwakbegaafd – vader dronken, slagen met voorwerp op hoofd
dochter – getuige belt politie – man kleedt zich om (geen bloed te vinden) en wacht op politie
Verklaring getuige : man komt met hamer terwijl dochter tv kijkt « ik maak je kapot roepend ». Politie wordt
erbij gehaald en getuige pakt hamer af van man. Man kleedt zich om
Verklaring getuige : - avond in cafe - Geen slechte intentie, alleen bangmaken dochter na verwijten
Wetgeving : Art 393 SW : met het oogmerk om te doden = doodslag - OM moet aantonen dat er echt sprake
is van oogmerk om te doden - Herkwalificatie mogelijk van doodslag naar slagen en verwondingen.
Uitspraak : poging tot doodslag want hij riep « ik maak je kapot » + hamer 2x gebruikt + als hamer niet werd
afgepakt ergere situatie. Welke straf zou hij krijgen ?
A. 5 jaar C. 1 jaar met uitstel
B. 37 maanden met probatie D. vrijspraak (geen oogmerk om te doden)
Antwoord : 37 maanden met probatie = 3 jaar en 1 maand. Straf hoger dan 3 jaar is altijd gevangenis
moeten gaan. Hij kan alleen vrijgelaten worden als hij bij strafuitvoeringsrb komt (is bij andere
rechter). Probatie : voorwaarden deze 3 zitten er altijd bij : geen strafbare feiten plegen, vast adres
en oproepingen naleven. + bijkomende in dit geval : contactverbod met slachtoffer <-> recht op
privacy en gezinsleven art 8 EVRM., aggressietherapie moeten volgen, alchoholprobleem oplossen.
6. Het legaliteitsbeginsel
= fundament van onze rechtsstaat.
Uitleg : 1789 Franse Revolutie : vroeger gwn beslissing van koning, na FR revolutie : la déclaration de droit de
l’homme. hierin staan twee belangrijke elementen :
Ø Nullem crimen sine lege (= geen misdrijf zonder wet)
Ø Nulla poena sine lege (= geen straf zonder wet) (wet in formele zin)
Ø Wetgeving omtrent legaliteitsbeginsel:
o Art. 12 en 14 GW Art. 7 EVRM
o Art. 2 Sw Art. 15 IVBPR --> Strafbepaling moet bij wet in formele zin
- Niet-retroactiviteit strafwet (iets wordt strafbaar vanaf 1 januari 2020 = X
- Retroactiviteit mildere strafwet: kben veroordeeld tot 2 jaar, wet wordt minder streng, retroactiviteit = V
#Opmerking: coronastraffen schendt dit beginsel: ik kan niet weten wat wet inhoudt. Geen straf zonder wet!
7
, Strafrecht
7. Internationale bronnen SW
7.1. IVBPR (= Het internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten ) : wereldwijd getekend
maar niet alle landen (zoals Kaapstad, Noord-Korea etc). IVBPR is niet rechtstreeks afdwingbaar
7.2 EVRM
--> wel deels afdwingbaar/ oproepbaar tegenver staat waarin je leeft)
# Voorbeeld Youssef: aanklacht door Turkije voor verboden betoging, verklaring op politiekantoor maar terug
ingetrokken. Hij had tijdens verhoor geen advocaat + wist zijn rechten niet. Turkse rechter veroordeeld tot 2
jaar. Youssef is naar Europees Hof vd RM gegaan: art 6 EVRM geschonden (recht op eerlijk proces). Europees
hof veroordeeld Turkije voor schending art 6 EVRM. Motivatie: toegang tot advocaat + minderjarig
7.3 EU
7.4 Schengen
* Van Gend en Loos-arrest Hof van Justitie 05/02/1963
--> Transporteur riep enkele regels op tegen een land.
Voor het eerst beslist dat internationale regel voorrang heeft op nationale wetgeving
Schengenzone : 22 landen van EU en vier niet-lidstaten hebben in een overeenkomst vastgelegd de
personencontrole aan hun gemeenschappelijke grenzen af te schaffen. De 26 landen die zich bij
dit verdrag hebben aangesloten, noemen we de Schengenlanden. De Schengenlanden hebben
gezamenlijke afspraken gemaakt over visumbeleid, het asielbeleid & samenwerking tussen politie & jusitie.
8
, Strafrecht
8. Nationale bronnen
8.1 Grondwet
8.2 Strafwetboek en complementaire wetten
8.3 Bijzondere strafwetten
8.4 Andere
Vb. GASboetes (gemeentewet): beslissing van de gemeente = geen wet in formele zin maar afgedekt door
art 119 bis gemeentewet: toegestane delegatie aan gemeenteraad)
8.5 Rechtspraak en rechtsleer
9. Strikte interpretatie van wetten
9.1 Soorten interpretatie
9.1.1 Authentieke ( wet zegt hoe je moet interpreteren )
vb1: nacht: (18 u/00 u? = verzwarende omstandigheid= art 478 SW
vb 2: omkoping : art 3, wet van 11 mei 2007 = beschrijving van omkoping
9.1.2 Contextuele (vb. bij diefstal moet er sprake zijn van bedrieglijke opzet)
9.1.3 Jurisprudentiële (Cass.) = Hof van Cassatie zegt hoe je moet interpreteren
9.1.4 Doctrinale
9.1.5 Taalkundige
9.1.6 Evolutief (vgl art. 385 Sw): schending openbare zeden: bloot aan Moderne streken is bloot of niet?
9.2 Begrippen: Interpretatio cessat in claris en in dubio pro reo
interpretatio cessat in claris in dubio pro reo
interpretatie alleen nodig als het onduidelijk is Bij twijfel is het in het voordeel van de twijfel
9.3 Materieel en formeel strafrecht
Materieel Formeel strafrecht !
omhelst SW: nakijken wat de misdrijven zijn SV (strafvordering)
+ bijzondere wetgeving - Vaststelling van misdrijven
(hoe worden ze opgespoord/ vervolgd
+ Berechting van personen verdacht van een misdrijf
+ rechten en plichten
10. Codificatie van strafrecht
o Strafwetboek : 1867 (ééntalig Frans: pas officiële vertaling in 1964)
o Wetboek van Strafvordering : 1808
o Herzieningspogingen
n door Franchimont
n Pot Pourri maar afschaffing door Arrest Grondwettelijk Hof 21/12/2017
9
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller esmamzz. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.50. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72042 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now