Een hele duidelijke en volledige samenvatting van Portaal Hoofdstuk 5, goed leesbaar en leerbaar en bevat alle belangrijke informatie voor de toets.
Het is overzichtelijk weergegeven met kopjes en subkopjes waardoor je makkelijk kunt zoeken.
MAATSCHAPPELIJKE, CULTURELE EN PERSOONLIJKE BELANGEN
Om volwaardig deel te kunnen uitmaken van de maatschappij moeten we alle verschillende teksten kunnen
gebruiken en begrijpen.
Functioneel analfabeet of laaggeletterd: je kunt de tekst die je geacht wordt te kunnen lezen niet of nauwelijks
begrijpen – beperkt in mogelijkheden om deel te nemen aan activiteiten waarbij lezen en schrijven
vanzelfsprekend zijn, kennis van de wereld is kleiner vanwege minder toegang tot geschreven informatie of
minder goed gebruik van die informatie.
Geletterdheid: de techniek van lezen en schrijven beheersen én teksten kunnen kiezen en begrijpen bij de
doelen die je hebt.
Lezers willen begrijpen wat ze lezen omdat ze dat nodig hebben om andere doelen te bereiken.
Kunnen begrijpen van de tekst is van belang om de volgende redenen:
- kunnen leren
- kunnen deelnemen aan de maatschappij
- kunnen genieten van lezen
LEZEN EN ANDERE TAALVAARDIGHEDEN
Taalvaardigheden zijn: lezen, schrijven, luisteren en spreken. Dit zijn middelen die je in staat stellen om jezelf te
uiten (expressieve functie), om met andere mensen te communiceren (communicatieve functie) en om greep
te krijgen op de wereld om je heen (conceptualiserende functie). Taalbeschouwing, woordenschat en spelling
staan in dienst van deze vaardigheden.
Receptieve vaardigheden: lezen en luisteren
Productieve vaardigheden: schrijven en spreken – direct meetbaar product
Verschil:
- Bij lezen en schrijven is de gesprekspartner afwezig en kun je bijvoorbeeld geen verhelderingsvragen stellen
en moet je met andere middelen de boodschap achterhalen of de betekenis controleren.
- Het taalgebruik in geschreven teksten is formeler.
Digitale berichten zijn een aparte categorie. Hier wordt gecommuniceerd met spreektaal en vallen de
verschillen bijna helemaal weg – gebruik emoticons ter verduidelijking.
,MODELLEN VAN HET LEESPROCES
BOTTOM-UPMODEL
Dit gaat uit van het idee dat lezen verloopt van lagere-orde-processen (letter- en woordherkenning) naar
hogere-ordeprocessen (begrip). De visuele informatie wordt herkend door visuele discriminatie (onderscheiden
van kenmerken van letters) en vervolgens gekoppeld aan een klank (teken-klankkoppeling). Pas daarna kan een
betekenis worden toegekend.
Dit model verklaart niet hoe het mogelijk is dat bestaande woorden eerder herkend worden dan onzinwoorden
en dat goed voorlezen pas mogelijk is als de zin goed begrepen is.
TOP-DOWNMODEL
Dit gaat uit van het idee dat lezen verloopt van hogere-ordeprocessen naar lagere-ordeprocessen. Op basis van
visuele informatie activeert de lezer zijn eerder opgedane kennis en vormt hij tijdens het lezen verwachtingen
(hypotheses) over het verdere verloop van de zin of tekst. De verwachting kan getoetst worden door de
benodigde visuele informatie te bekijken.
Dit model verklaart waarom een lezer een tekst over een bekend onderwerp sneller kan lezen dan een tekst
over een onbekend onderwerp.
HET INTERACTIEVE MODEL
Dit is de meest realistische weergave van het leesproces. Dit model gaat ervan uit dat de lagere-ordeprocessen
en de hogere-ordeprocessen elkaar beïnvloeden. Een goed verlopend woordherkenningsproces zorgt dat
begrip gemakkelijker tot stand komt, terwijl door hogere-ordeprocessen (kennis van de taal en van de wereld)
die herkenning sneller tot stand komt.
Dit model verklaart beter dan de andere twee modellen de cognitieve belasting die mensen ervaren bij het
lezen van een moeilijke tekst. Die belasting vloeit namelijk bottom-up voort uit de onbekende woorden in zo’n
tekst en top-down uit onbekendheid met een onderwerp of een ontoereikende kennis van de wereld.
GEOEFEND LEZER
- Heeft een leesdoel
- Maakt gebruik van aanwijzingen rondom de tekst (illustraties, tekstdrager, vormgeving en auteur)
- Roept eerder verworven kennis op
- Kiest voor een bepaalde leesmanier (bijv. zoekend lezen, nauwkeurig lezen)
- Maakt als lezend gebruik van kennis van de taal (woorden herkennen en weten hoe zinnen
opgebouwd zijn, verloop van zinnen voorspellen en dus niet elke letter en elk woord apart opnemen –
snelle woordherkenning vergemakkelijkt het opnemen van informatie)
- Gaat na tijd het lezen of de tekst nog steeds begrepen wordt (monitoren)
- Bepaalt na het lezen of het leesdoel bereikt is
, DE ROL VAN DE SCHOOL
KENNIS VAN DE TAAL
Om te begrijpen wat hij leest combineert een lezer verschillende vormen van kennis van de taal:
- Orthografische kennis en fonologische kennis:
Letterkennis en het verklanken van letters. Bij leren lezen worden aan de klankcombinaties visuele
tekens verbonden en ontdekken van lettercombinaties. Deze kennis inzetten om een woord te lezen
wat uiteindelijk in zijn geheel herkend zal worden en waarbij niet meer elke letter afzonderlijk
ontcijferd hoeft te worden.
- Morfologische kennis:
opbouw van woorden (vervoegingen, verbuigingen, samenstellingen, afleidingen) – bevordert het
vermogen om de betekenis van een onbekend woord af te leiden.
- Semantische kennis:
Er moeten voldoende bekende woorden (en niet overmatig veel onbekende woorden) in een tekst
staan om deze te kunnen begrijpen en woorden met meerdere betekenissen moeten in context
geplaatst staan om hier zo de betekenis uit te kunnen leiden.
Woorden die verwijzen naar iets uit onze werkelijkheid en woorden met enkel grammaticale
betekenis.
- Syntactische kennis:
Grammaticale kennis om betekenis toe te kennen aan de tekst, zoals het aantonen van verbanden
(want, omdat), volgorde van woorddelen en relaties tussen woorden.
- Tekstuele kennis en pragmatische kennis:
Weten welke tekstsoorten er zijn en welke functies deze hebben en deze tekstsoorten herkennen.
Daardoor kun je een tekstkeuze maken bij een leesdoel. Deze kennis is ook van belang bij het kritisch
lezen.
KENNIS VAN DE WERELD
Het soort kennis dat je nodig hebt om zinnen te kunnen interpreteren en daarmee begrijpen. Je kunt een tekst
pas begrijpen als je de informatie uit die tekst kunt verbinden aan verwante kennis die je al hebt (voorkennis).
Dit wordt op school uitgebreid door veel te lezen en door situaties te creeëren waarin ze iets met dat gelezene
kunnen of moeten doen: praten over de actualiteit en voorlezen uit boeken over zaken die niet direct in de
belevingswereld van kinderen liggen, maar ook door het aanbieden van zaakvakken.
MOTIVATIE
Maak kinderen ‘eigenaar’ van hun geletterdheid. Dat houdt in dat lezen en schrijven vanzelfsprekend deel
uitmaken van hun dagelijks leven. Het idee daarachter is dat kinderen gemotiveerd zullen zijn om te lezen voor
doelen die ze zelf stellen.
VISIES
Inrichting van leesonderwijs in Nederland wordt bepaalt door ideeën van de leerkrachten over wat
geletterdheid is, wat lezen is, wat ze leerlingen moeten en willen leren, hoe ze dat willen doen en waarmee ze
dat willen doen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Annelijne. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.91. You're not tied to anything after your purchase.
