H2 Wat is casemanagement?
Definitie casemanagement: deze is lastig te geven omdat alle definities zijn gebaseerd op de praktijk.
Daarom komen er vooral specifieke kenmerken in voor. Wat overeenkomstig in alle definities is het
volgende: het gaat om het organiseren van een samenhangend hulppakket rond een bepaalde,
meestal complexe hulpvraag van een cliënt. Het gaat daarbij niet alleen om de coördinatie en
afstemming van de hulp bij gelijktijdige hulpverlening door verschillende disciplines/voorzieningen,
maar ook om de continuïteit van de hulp als deze in verschillende periodes plaats vindt. (Goudriaan)
Centrale uitgangspunten van casemanagement
1. De case zelf: het gaat altijd om een (individuele) hulpvrager
2. Management: regelen, coördineren en organiseren van de benodigde hulp- en dienstverlening
3. Casemanagement is het hele traject van vraag tot aanbod; van aanmelding tot afsluiting
4. Casemanagement beperkt zicht tot complexe problematiek of continuïteitsproblematiek
5. Positie van de casemanager: deze moet in alle opzichten onafhankelijk zijn
6. Casemanagement is geen beroepsgebonden activiteit: je hoeft niet afkomstig te zijn uit een
bepaalde beroepsgroep om casemanager te kunnen worden
Benadering van de behoeften van de cliënt
1. Er is sprake van een bredere vorm van diagnostiek op grond waarvan de gewenste doelen en
de benodigde vaardigheden en de mogelijke hulpbronnen uit de omgeving vastgesteld kunnen
worden.
2. De cliënt is actief betrokken bij de voorbereiding en de uitvoering van de hulpverlening
3. Er moet een systematisch, individueel begeleidingsplan opgesteld worden. Hierin staan alle
stappen beschreven die nodig zijn om de gewenste doelen te bereiken.
4. Er dient een inschatting van de omgeving en een eventuele verandering daarvan plaats te
vinden. Om succesvol te kunnen functioneren moet er steun beschikbaar zijn. Dit kan
materieel of immaterieel zijn.
5. Er is sprake van integratie van formele en informele zorg. Er is altijd sprake van een
hulpverleningsteam waarvan cliënt, diens sociale netwerk en professionals deel uitmaken.
6. Verwijzingen dienen doelgericht te zijn
7. Regelmatige evaluatie om te kijken of het begeleidingsplan moet worden bijgesteld
Om van casemanagement te mogen spreken, moet er sprake zijn van deze zaken
Een uitgewerkte, bredere en adequate diagnostiek (assessment)
De vaststelling van een samenhangend en volledig hulpverleningsplan (planning)
De systematische (tussentijdse) evaluatie van de hulp- en dienstverlening (monitoring)
Teamorganisatie die het totaal van de individuele inbreng overstijgt (linking)
Coördinatie speelt zich af op drie niveaus
Instellingen (coördinatie op managementniveau) = geen casemanagement
o Ontwikkeling en coördinatie van beleid t.a.v. integrale hulp- en dienstverlening aan
groepen cliënten
o Ontwikkelen en coördineren van samenwerkingsprocedures en structuren tussen de
onderscheiden instellingen
o Totstandkoming en coördinatie van de benodigde randvoorwaarden
Niveau van het teamoverleg
o Organiseren en coördineren van de benodigde hulp- en dienstverlening bij complexe
hulpvragen van een cliënt in overleg met alle betrokkenen
o Opstellen van een gemeenschappelijk en op elkaar afgestemd hulp- en
dienstverleningsplan
o De coördinatie van de teamsamenwerking die nodig is om die hulp effectief en
efficiënt te realiseren
Niveau van de uitvoerende hulpverlening
Casemanagement op cliëntniveau: de meest voorkomende vorm van coördinatie in de praktijk tot nu
toe.
Cliëntgericht casemanagement: die vormen van casemanagement die uitgaan van de zelfbeschikking
,van de cliënt en de aandacht voor het sociale netwerk van de cliënt. Een leidende gedachte daarbij is
dat de casemanager ervan overtuigd is dan ieder mens in staat is om te leren, te groeien en zich te
ontwikkelen. (vraaggerichte hulpverlening)
Instellingsgericht casemanagement: die vormen van casemanagement waarbij instellingen onderling
afspraken gemaakt hebben over hulpverlenings- en behandelplannen. (aanbodgerichte hulpverlening)
Aanbodgerichte hulpverlening
Functionele benadering: berust op te onderscheiden functies. Functies zijn te beschouwen als clusters
van inhoudelijke samenhangende activiteiten die kenmerken zijn voor een bepaalde vorm van hulp-
en dienstverlening. De term functiegericht is in de praktijk vervangen door programmatische
hulpverlening.
Drie argumenten om de ontwikkeling van zorgprogramma’s verder te stimuleren
- Door de verdere doorontwikkeling en implementatie van zorgprogramma’s zal de kwaliteit en
samenhang in de zorg verbeteren. Hierbij is nadrukkelijk de inbreng van cliëntenorganisaties
gewenst.
- Door de programma’s te verbreden met onderdelen van buiten de GGZ of van andere
instellingen, kunnen we de ketenzorg versterken en meer verbindingen leggen met de
samenleving. Het is nodig om hier vanuit de sector en andere partijen sterker op in te zetten.
- Zorgprogramma’s bieden voor de toekomst mogelijkheden voor diseasemanagement. Dit is
een programmatische en systematische aanpaj van ziekten en gezondheidsproblemen door
middel van managementinstrumenten. Mogelijkheden hiertoe moeten verder onderzocht
worden.
Modellen van casemanagement (Ross, geciteerd door Intagliata)
Minimaal model Coördinatie model Uitgebreid model
Outreach Outreach Outreach
Cliënt assessment Cliënt assessment Cliënt assessment
Case planning Case planning Case planning
Overdracht aan hulp- en Overdracht aan hulp- en Overdracht aan hulp- en
dienstverleners dienstverleners dienstverleners
Belangenbehartiging voor de Belangenbehartiging van de
cliënt cliënt
Direct werken met de cliënt Direct werken met de cliënt
Ontwikkelen van natuurlijke Ontwikkelen van natuurlijke
hulpbronnen hulpbronnen
Re-assessment Re-assessment
Belangenbehartiging om tot de
ontwikkeling van hulpbronnen
te komen
Monitoring
Opleiding
Crisisinterventie
Deze drie modellen komen in grote lijnen overeen met het onderscheid dat van Lieshout op basis van
Amerikaanse situaties maakt.
Makelaarsmodel: deze is bedoeld om cliënten toegang te verschaffen tot die vormen van
hulpverlening waaraan zij behoefte hebben. De casemanager fungeert als bemiddelaar tussen cliënt
en instellingen voor hulp- en dienstverlening
Individuele begeleider: de casemanager is de schakel tussen instellingen en cliënt en is vooral degene
die het dagelijkse contact met de cliënt onderhoudt. De casemanager traint dagelijkse vaardigheden
met de cliënt.
Therapeutische of ‘clinical’ casemanagement: de casemanager is tegelijkertijd ook therapeut van de
cliënt en men is in dit model principieel tegen scheiding van behandeling en casemanagement.
Henselmans maakt net als Reinke en Greenley onderscheid tussen het caseworker model, het
paraprofessionele model en het team model.
, Caseworker model: iedere werker heeft een eigen patiëntengroep met eigen kenmerken
Paraprofessionele model: hierin wordt gebruik gemaakt van laag- of niet opgeleide hulpverleners die
op basis van kwaliteiten die zij hebben worden ingezet bij de hulpverlening.
Team model: tegendeel van het caseworker model. Hierbij wordt geprobeerd een relatie tot stand te
brengen tussen team en cliënt.
Droës maakt een onderscheid tussen rehabilitatie en casemanagement
Rehabilitatie: mensen met psychiatrische beperkingen helpen beter te functioneren, zodat ze met
succes en naar tevredenheid kunnen wonen, werken of leren in de omgeving van hun keuze met zo
min mogelijk professionele hulp. Drie aspecten waarop je, je richt bij psychiatrische cliënten:
1. Probleemgerichte benadering
2. Ontwikkelingsgerichte benadering
3. Milieubenadering
Casemanagement: het terzijde staan van cliënten in het onderhandelingsgewijs verkrijgen van
dienstverlening die zij zowel wensen als nodig hebben.
Verschillende varianten modellen: de bovenstaande modellen kunnen als volgt worden samengevat
volgens Willems:
1. De bijkomende versus de aparte variant: de bijkomende is de betrokken hulpverlener die ook
het casemanagement op zich neemt. Bij de aparte variant is er iemand die alleen het
casemanagement doet.
2. De interne versus de externe variant: de casemanager is onderdeel van het
hulpverleningssysteem of staat er geheel onafhankelijk van
3. De beperkte of uitgebreide variant: beperken tot een gedeelte van het traject of het gehele
traject verzorgen
Vraaggericht: zowel de cliënt als de professional besteden aandacht aan de vraag van de cliënt
Vraaggestuurd: de cliënt stuurt de hulpverlening met zijn vraag
Directe functies van een casemanager: deze functies vervult de casemanager in het contact met de
cliënt.
Crisisinterventie: direct optreden wanneer cliënt de situatie niet aankan
Leren/instrueren
Gids en medewerker
Inzetten van eigen specifieke kennis en vaardigheden om cliënten opweg te helpen naar door
hen zelf gekozen doelen
Verschaffen van informatie
Ondersteuner
Indirecte functies van een casemanager: deze vervult de casemanager ten opzichte van de wijze
waarop instellingen en instanties functioneren in relatie met zijn cliënt.
Werken aan veranderingen in de wijze waarop instellingen hun hulp- en dienstverlening in de
praktijk brengen
Werken aan veranderingen in de omgeving van de cliënt
Meehelpen met het uitbreiden van voorzieningen
Aansturen op het ontwikkelen van nieuwe hulpbronnen en hulpprogramma’s
Om deze functies te kunnen volbrengen kan de casemanager gebruik maken van zes strategieën
1. Vervullen van de makelaarsfunctie: de casemanager bemiddelt tussen een instelling die de
benodigde hulp kan leveren en de betreffende cliënt
2. Koppelen van cliënten aan andere instellingen voor hulp- en dienstverlening: meestal gebeurd
dit middels doorverwijzing
3. Coördineren van de hulp- en dienstverlening aan een cliënt
4. Belangen behartigen voor cliënten
5. Opbouwen van goede sociale netwerken
6. Het geven van technische steun en advies
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller liinee91. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.