Taal & Recht A
Herkansing
Werkwoorden
Gebiedende wijs:
De gebiedende wijs (of: imperatief) wordt gevormd door de geschreven stam van het werkwoord. In
zinnen met de gebiedende wijs ontbreekt het onderwerp. De gebiedende wijs staat steeds voorop en
wordt gebruikt in zinnen die een advies, wens, gebod of een bevel uitdrukken.
Zelfstandig werkwoord:
Deze werkwoorden kunnen alleen in een zin voorkomen. Ze kunnen dus alleen een werkwoordelijk
gezegde vormen. Daarnaast komen ze ook voor in combinatie met andere werkwoorden. Zelfstandige
werkwoorden hebben altijd betekenis.
Hulpwerkwoord:
Een hulpwerkwoord komt niet zelfstandig voor, maar altijd in combinatie met een ander werkwoord.
Een zin kan meerdere hulpwerkwoorden bevatten; één hulpwerkwoord daarvan is de persoonsvorm.
Koppelwerkwoord:
Een koppelwerkwoord heeft geen betekenis. Het krijgt pas betekenis in combinatie met een
(zelfstandig, bijvoeglijk, etc.) naamwoord (het naamwoordelijk deel). Het koppelwerkwoord is het
hoofdwerkwoord van het naamwoordelijk gezegde. De koppelwerkwoorden zijn:
zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen.
Algemene spelling
Samenstelling:
We spreken van een samenstelling als met twee bestaande woorden, waarvan er tenminste één een
zelfstandig naamwoord is, een nieuw zelfstandig naamwoord gevormd wordt,
bijvoorbeeld slaapkamer (znw. + znw.) of vierkant (telw. + znw.). Soms treedt in zo'n samenstelling
een tussenklank op: woord + boek = woordenboek en verjaardag + kaart = verjaardagskaart.
- We schrijven een samenstelling als één woord.
- Schrijf bij twijfel de delen van een samenstelling aan elkaar vast.
Uitzondering
Bij klinkerbotsing moet er een koppelteken geplaatst worden.
Uitzondering
Als een samenstelling moeilijk leesbaar is, dan mag er een koppelteken (-) in geplaatst worden. Zowel
het woord mét als het woord zónder koppelteken is goed.
Hoofdregel
We gebruiken een koppelteken tussen gelijkwaardige delen in een samenstelling.
Hoofdregel
We gebruiken een koppelteken in een samenstelling met een bijzondere voor- of nabepaling.
1. met als linkerdeel bijna-, ex-, niet-, non-, oud-¹
2. waarin een (werk)verhouding van personen wordt uitgedrukt in de voorbepaling
Het gaat om samenstellingen met adjunct-, aspirant-, assistent-, chef-, collega-, interim-, kandidaat-,
leerling-, meester-, stagiair-, substituut-.
, 3. met het linkerdeel in zelfnoemfunctie: het gaat om gevallen waarin het woord zichzelf noemt
4. met Sint-, sint-, of St.-
5. samenstelling met een ongewone nabepaling
Het gaat om samenstellingen met als tweede lid -fiscaal, -generaal, -testamentair en -verbaal.
Merkwaardig in dit type samenstellingen is dat de basis in het eerste deel zit. Het is niet zoals in de
meeste Nederlandse samenstellingen dat het eerste deel het tweede deel nader bepaalt, maar
omgekeerd.
Een directeur-generaal is geen soort generaal, maar een soort directeur, een proces-verbaal is een
soort proces, enz.
Regel
We gebruiken een koppelteken in een samenstelling met een hoofdletter in het tweede deel.
Uitzondering
Samenstellingen met een naam van een taal erin, krijgen géén koppelteken en hebben maar één
hoofdletter aan het begin.
Als de naam van een taal of dialect is afgeleid van een aardrijkskundige naam die al een koppelteken
heeft, of afgeleid is van een koppeling van twee aardrijkskundige namen, dan behouden we dat
koppelteken en de hoofdletters in de samenstelling.
Regel
We gebruiken een koppelteken in een samenstelling voor of achter een cijfer.
Een combinatie van een symbool met een getal dat we met cijfers schrijven, moet in de meeste
gevallen aan elkaar vast.
Ook een losse letter kunnen we niet zomaar vastplakken aan een woord. Dat zou moeilijk te lezen zijn.
We gebruiken dus een koppelteken.
Als de letter op het woord volgt, gebruiken we een spatie en geen koppelteken.
Hoofdregel
Schrijf de delen van een telwoord aan elkaar, maar gebruik een spatie na het woord duizend en voor en
na het woord miljoen, miljard of hoger. De woorden miljoen, miljard, biljoen enz. worden dus los
geschreven.
Klinkerbotsing:
Algemene taal
Contaminatie:
We spreken van contaminatie als twee woorden of uitdrukkingen door elkaar worden gehaald of
verhaspeld. Een deel van de ene uitdrukking wordt met een deel van de andere verbonden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller fennacoppens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.34. You're not tied to anything after your purchase.