, Hoofdstuk 10: agnosieën
10.1 Van stimulus naar perceptie
Dit hoofdstuk gaat over het herkennen en begrijpen van de prikkels om ons heen (gnosis = kennis).
Men kan pas van agnosie spreken wanneer primaire stoornissen zijn uitgesloten. Bij agnosieën is er
iets mis de hogere stadia van de perceptuele analyse.
We kunnen wat betreft de agnosieën drie principes onderscheiden:
1. Serieel principe. Het proces van stimulus naar perceptie verloopt in een aantal stappen
(serieel). VB: bij het visueel herkennen van een boek moeten eerst lijnen, richtingen en
hoeken worden geanalyseerd, dan wordt de rechthoeksvorm herkend en ten slotte wordt
geconcludeerd dat het een boek is, o.a. omdat er letters op staan.
2. Parallel principe. De verschillende zintuigsystemen staat ‘parallel’: horen, zien en voelen. Ook
binnen een zintuigsysteem worden verschillende aspecten van de stimulus min of meer
gescheiden, parallel verwerkt: sensorische systemen zijn voor een deel modulair opgebouwd.
Zo blijken de kleur, de vorm, de plaats en de eventuele beweging van een voorwerp door
verschillende neurale systemen geanalyseerd te worden.
3. Supramodaal principe. Informatie wordt aanvankelijk binnen 1 sensorisch kanaal
(intrasensorisch, unimodaal) geanalyseerd, maar kan in een later stadium
modaliteitsonafhankelijk (supramodaal) worden (intersensorisch). Je gaat verbanden leggen.
VB: je ziet de volle maan en denkt aan een romantische avond.
Deze drie elementen spelen, al of niet in combinatie, op wisselende wijze een rol in ons dagelijks
leven. Agnosie kan dus een zeer wisselende invloed hebben op herkenningsprocessen van alledag. In
dit hoofdstuk worden alleen de agnosieën op het gebied van horen, zien en voelen besproken. Het
kan ook nog bij reuk en smaak, maar daar is weinig onderzoek over te vinden.
Het waarnemingsproces heeft drie manieren waarop de waarneming wordt onderzocht.
1. De patiënt geeft een verbale respons (vorm kleur, toonhoogte, wanneer het meer om
associatieve niveau gaat: wat is dit? Waar is het voor?)
2. Men kan werken met matching: de patiënt moet voorwerpen of plaatjes bij elkaar zoeken of
sorteren. Dit kan op twee niveaus
I. Perceptueel: plat bij plat, ruw bij ruw (tactiele matching); vormen, richtingen,
kleuren (visueel); geluiden of spraakklanken onderscheiden (akoestische);
II. Associatief: geld hoort bij portemonnee, sinaasappel bij fruitschaal (visueel); geluid
van kerkklokken hoort bij plaatje van kerktoren (akoestisch-visueel)j; met de hand
gevoelde wasknijper wordt geassocieerd met foto van waslijn met was (tactiel-
visuele matching).
3. Uit observatie van het spontane handelen kunnen conclusies worden getrokken over de
perceptie.
Er is veel onderzoek naar visuele waarneming m.b.t. agnosie, maar minder over de andere soorten.
De vraag is of dit bij die andere soorten hetzelfde is.
10.2 Indeling van agnosieën
Er zijn veel vormen agnosie. Voor de probleemanalyse en het kiezen van trainingsstrategie moet je
weten welke fase van het perceptieproces gestoord is.
Overeenkomstig de drie principes – serieel, parallel, supramodaal – uit de vorige paragraaf, kan men
de agnosieën volgens drie criteria indelen.
1. Naar de fase van het waarnemingsproces die gestoord is. Daar zijn twee categorieën
Apperceptieve agnosieën (in dit boek: perceptuele agnosieën): stoornissen in de
vroege stadia van waarneming.
Associatieve agnosieën: stoornissen in de betekenisverlening.
Dit zijn twee uitersten, er zijn tussenvormen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller gerline13. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.24. You're not tied to anything after your purchase.