Geschiedenis deelcontext 4, Koude Oorlog (1945-1991)
In 1945 begon een nieuw conflict: de Koude Oorlog. Dit is de benaming voor een periode van
bijna vijftig jaar, waarin de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten elkaar bedreigden en
bestreden, zonder rechtstreeks met elkaar in oorlog te raken.
§1. Twee ideologische blokken (1945-1955)
Kenmerkende aspecten:
De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van
massaorganisatie.
Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en
fascisme/nationaalsocialisme.
Het voeren van twee wereldoorlogen.
Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en
de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering.
De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een
wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
De eenwording van Europa.
Communisme en kapitalisme
In 1917 vond in Rusland een belangrijke omwenteling plaats. De communisten grepen de
macht. De Communistische Partij streefde naar een klasseloze samenleving, waarin de
arbeiders niet langer zouden worden uitgebuit door de klasse die de productiemiddelen
bezat. Het uiteindelijk doel was een wereldrevolutie: het kapitalisme zou worden verslagen
en iedereen op de wereld zou gelijk zijn.
- Onder leiding van Jozef Stalin veranderde de Sovjet-Unie in een totalitaire staat. Het
was een staat waarin de regering bijna volledig controle heeft over het dagelijks
leven van mensen in politiek, cultureel, godsdienstig, sociaal en economisch opzicht
(de rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van
massaorganisatie en het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën
communisme en fascisme/nationaalsocialisme).
Sovjet-Unie Amerika
Politiek Communistisch, censuur, Democratie
dictatuur Rechtsstaat
Economie Planeconomie, gelijkheid Kapitalisme, vrijemarkteconomie. Ze leefden met het
feit dat er verschillen zijn tussen inkomens.
Een tijdelijk bondgenootschap
- Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog waren de Sovjet-Unie en de VS nog niet
bij de strijd betrokken. De VS wilden zo ver mogelijk van het Europese geweld blijven
en de Sovjet-Unie had een niet-aanvalsverdrag met Hitler gesloten.
- In 1941 veranderde deze situatie. Ondanks het niet-aanvalsverdrag viel nazi-
Duitsland de Sovjet-Unie binnen. In hetzelfde jaar viel Hitlers bondgenoot Japan een
Amerikaanse marinebasis binnen en verklaarde Hitler de oorlog aan de VS (het
voeren van twee wereldoorlogen).
De VS en de Sovjet-Unie gingen samenwerken en een voor een moesten de drie
asmogendheden, Italië, nazi-Duitsland en Japan, capituleren. Ze hadden succes.
, De spanningen tussen de VS en Sovjet-Unie liepen wel hoog op. Ze waren het niet eens over
hoe Europa voortaan bestuurd moest worden na de oorlog. De VS wilden overal vrije
verkiezingen, maar Stalin hoopte in Oost-Europa communistische regeringen te kunnen
installeren.
- De tegenstellingen verscherpten zich tijdens de Conferentie van Potsdam in juli 1945,
waar de VS, Groot-Brittannië en de Sovjet-Unie vooral spraken over wat er met
Duitsland moest gebeuren.
- Ze werden het niet eens en voorlopig werd het land verdeeld in vier zones: een
Amerikaanse, Britse en Franse aan de westkant en een Sovjetzone aan de oostkant
Het ontstaan van twee invloedssferen
Er ontstonden twee invloedssferen: een communistische en een
democratische/kapitalistische.
- In Oost-Europa ontstonden onder druk van Stalin volksdemocratieën. Burgers
mochten hier stemmen op kandidaten die waren goedgekeurd door de
communistische partij.
- In West-Europa keerden de landen terug naar de vooroorlogse situatie: zij werden
weer liberale democratieën met een kapitalistische economie.
Na de Tweede Wereldoorlog lag Europa in puinhoop. De economische omstandigheden
waren slecht en in veel West-Europese landen trokken de communisten veel kiezers. Velen
zagen communisme als oplossing van de armoede.
De Amerikaanse president Harry Truman was bang dat West-Europa communistisch werd.
Daarom introduceerde hij in 1947 de Trumandoctrine (Amerikaanse politiek tijdens de
Koude Oorlog die erop was gericht te voorkomen dat het communisme zich zou verspreiden
en waarbij Amerikaanse steun werd verleend aan landen die door het communisme werden
bedreigd. Ook bekend als de containmentpolitiek). Hij beloofde hierin economische en
militaire steun aan alle landen ter wereld die het communisme buiten de deur wilden
houden.
1947- Marshallplan. Hulpprogramma van de VS aan Europese landen. Ze kregen financiële
steun. Uit angst voor een nieuwe oorlog besloot een aantal Europese landen samen te gaan
werken- in eerst instantie op het gebied van kolen en staal, later op allerlei economische
terreinen (de eenwording van Europa). Mede hierdoor groeide de economie sterk.
1948-1949- Blokkade van Berlijn. Stalin was het er niet mee eens dat het westen van
Duitsland een eigen munt invoerden. Hij liet daarom alle wegen naar West- Berlijn afsluiten.
Truman beantwoordde de blokkade met een luchtbrug. Dag en nacht vlogen er vliegtuigen
om de inwoners van Berlijn te bevoorraadden. Stalin deed hier niks tegen en na 11 maanden
hief hij de blokkade op.
Kort hierna werd Duitsland formeel in tweeën gedeeld: in westelijk Duitsland de
Bondsrepubliek Duitsland (BRD) en in het oosten de Duitse Democratische Republiek (DDR).
Angst voor de atoombom
1945- Atoombom op Hiroshima. De VS gooide een atoombom op Hiroshima met doel dat
Japan zich zou overgeven tijdens de Tweede Wereldoorlog (verwoestingen op niet eerder
vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller piendohmen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.98. You're not tied to anything after your purchase.
