1. Wat is democratie?
Wereld bedekt met staten
❃ Soeverein = een staat die op een bepaald gebied met duidelijke grenzen het hoogste
gezag uitoefent en het monopolie van geweldsuitoefening heeft (alleen overheid)
❃ Soevereine staat → je bepaalt zelf over de staat —> niet afhankelijk van andere landen
❃ Staten verschillen veel in politiek
Het belang van politiek
❃ Politiek = het maken van keuzes waaraan allen in een staat zijn gebonden
❃ Politiek houdt zich bezig met algemeen belang: onderwijs, welzijn, infrastructuur
❃ Besluiten maken kost veel tijd dus kiezen tussen:
- Snel, daadkrachtig en efficiënt: doelmatig resultaat
- Maximale participatie van burgers in politiek: democratisch, verschillende belangen
Democratie
❃ Democratie = macht van velen → volk en regeren
❃ Directe democratie = volk heeft het voor het zeggen
❃ Referendum → volksstemming over een bepaald wetsvoorstel (directe democratie)
Kenmerken
❃ Representatieve democratie = volk kiest de volksvertegenwoordigers die met een
zekere regelmaat bij verkiezingen aan de bevolking verantwoording moeten afleggen over
hun beleid
❃ Handiger dan directe → kleinere groep sneller tot besluit
→ volksvertegenwoordigers kunnen zich meer verdiepen
❃ Macht verdeeld over meerdere personen & instituties→ elkaar controleren:trias
politica: Wetgevende: volksvertegenwoordiging, uitvoerende: regering &
rechterlijke: rechters
❃ Kenmerken democratie:
- Individuele vrijheid (meningsuiting)
- Politieke grondrechten (kiesrecht, recht om een partij te beginnen/protesteren)
- Politie en leger hebben beperkte bevoegdheden (niet zomaar burger aanhouden)
- Rechtspraak is onafhankelijk (rechters staan los van regering en parlement:
uitspraken niet verantwoorden → politici en bestuurders moeten beslissingen
respecteren)
- Persvrijheid
Parlementair of presidentieel stelsel
❃ Landen met representatieve democratie: parlementair of presidentieel stelsel
❃ Parlementaire stelsel
- Hoogste macht: parlement (volksvertegenwoordiging)
- Op basis van de samenstelling → kabinet (ministers en staatssecretarissen) →
verantwoording afleggen aan parlement (dus eigenlijk indirect aan het volk)
- Staatshoofd: koning(in) → constitutionele monarchie (beperkte macht)
❃ Presidentieel stelsel
, - Volk kiest parlement en president
- Voorbeeld: VS
- President heeft de hoogste macht
- President kan ministers benoemen en ontslaan
- Dit kan niet met de volksvertegenwoordigers (parlement) → geen ontbindingsrecht
De Nederlandse staat
❃ NL → constitutionele monarchie → bevoegdheden staatshoofd in grondwet vastgelegd
❃ NL → parlementaire democratie
❃ We kunnen zien dat we in een democratie leven:
- Taken en bevoegdheden van 3 politieke machten staan nauwkeurig omschreven
(minister mag niet en lid van de Raad van State of lid van…. etc.→ teveel macht)
- NL'ers vanaf 18 jaar → recht op stemmen → iedereen mag partij
oprichten/demonstreren en mening uiten
- Regels politieke besluitvorming zijn vastgelegd→door regering en staten-generaal
- Media is vrij, maar juiste informatie
Dictatuur
❃ De 3 machten zijn niet gescheiden, een kleine groep mensen heeft de macht
❃ Burgers nauwelijks invloed op politiek
❃ Geen rechtstaat (geen gelijkheid, vrijheid etc.)
❃ Kenmerken:
- Beperkte individuele vrijheid
- Nauwelijks politieke vrijheid → tegenstanders → vermoord, gevangen etc.
- Overheidsgeweld (politie en leger wel veel bevoegdheden)
- Geen onafhankelijke rechtspraak
- Strenge media controle
❃ Geen tegenmacht (kritische burgers, journalisten en onafhankelijke rechters) → snel
besluiten nemen
Soorten dictaturen
❃ Ideologie
- Cuba en Noord-Korea
- Communistische partij alle macht
- Burgers weinig invloed
- Indoctrinatie → ‘de bevolking krijg partij-ideologie met de paplepel ingegoten’ /
een vorm van manipulatie
❃ Religieuze/theocratie
- Iran
- Het volk kiest soms parlement en president → maar besluiten door niet-gekozen
geestelijk leiders
❃ Militaire
- Birma
- Leger alle macht
- Bijv. na WO2 → VS steunden deze uit angst voor communisme
-
, 2. Politieke stromingen
Wat is ideologie?
❃ Ideologie = een samenhangend geheel van ideeën over de mens en de gewenste
inrichting van de samenleving
❃ Bij ideologieën → 2 aspecten
- Normen en waarden
- vb: waarde gelijkheid → rijken meer belasting betalen
- Sociaaleconomische verhouding (links, rechts en politieke midden)
- Wat is rechtvaardige verdeling van welvaart?
Links Rechts
Gelijkwaardigheid Vrijheid van mensen
Zwakke mensen beschermen Eigen verantwoordelijkheid
Actieve overheid Passieve overheid
Gelijke kansen voor iedereen Vrije markt
Progressief Conservatief
Vooruitstrevend Behoudend
(maatschappij veranderen) (verandering is niet altijd verbetering)
Soms achteruitstrevend → reactionair
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller meganlips. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.13. You're not tied to anything after your purchase.
