Summary
Samenvatting historische context de verlichting en de nederlandse republiek
- Course
- Level
Complete samenvatting van de historische context van de verlichting en de nederlandse republiek.
[Show more]
Seller
Follow
robinevdh1
Content preview
Geschiedenis samenvatting SE week 1 klas 6 HC verlichting en Nederlandse RepubliekDe republiek
Luther en de reformatie
Begin 16e eeuw (1517) kwam Maarten Luther met zijn kritiek op de katholieke kerk:
- Kerk was te veel bezig met roem, rijkdom en macht -> ze bedachten het bijgeloof
De paus had bijvoorbeeld een eigen staat en leger
Er was handel in aflaten (die kocht je nadat je een zonde had gepleegd)
De geestelijken waren vaak onwetend
- Volgens de kerk kon een normaal mens alleen in contact met god komen via een geestelijke. Hier was Luther
het niet mee eens en hij vond dan ook dat relikwieën etc. afgeschaft moesten worden.
- Alleen de bijbel is nodig. Die moet daarom in de volkstaal worden verspreid volgens Luther (in plaats van
Latijns)
Luther zijn boodschap werd snel verspreid via de nieuwe media, pamflet & boek.
Luther leefde in het Duitse rijk en hier kreeg hij al snel een groeiende aanhang. -> Karel V, de huidige heerser, was
katholiek en vond Luther daarom maar niks.
Volgens Luther mag de vorst het geloof voor zijn onderdanen bepalen. Daarom steunen veel vorsten de ideeën van
Luther. -> Hierdoor kreeg Karel V minder macht in zijn eigen rijk want de vorsten onder hem konden nu meer hun
eigen gang gaan.
De paus had Luther uit de kerk gezet en in 1521 roept Karel hem op om naar de Rijksdag van Worms te komen. ->
hier moet hij zijn ideeën herroepen -> Luther weigert dit te doen en wordt vogelvrij verklaart (je mag hem moorden
zonder straf) -> Hij wordt verstopt in het kasteel van Frederik van Saksen.
Luther leeft hier verder en krijgt steeds meer steun van Duitse vorsten. Er ontstaan godsdienstoorlogen in het Duitse
Rijk. Dit stopte pas in 1555 -> Vrede van Augsburg. Hierin wordt afgesproken dat elk gebied bepaald door de vorst
zijn eigen geloof mag kiezen en Karel V vindt dit dus maar niks.
Centralisatiepolitiek van Karel V
Bestuur in de Nederlanden in de Middeleeuwen:
Volgens het feodale leenstelsel, met als leenheer de Duitse keizer of de Franse koning. Zuidwesten is Franse koning,
de rest Duitse keizer. Zij stelden per gewest een graaf of hertog aan -> iemand van de hoge adel. Hij verdeelde deze
macht verder aan achterleenmannen (lage adel). Ook kwamen er steeds meer steden op en zij kregen ook steeds
meer macht.
In de praktijk hadden den Franse koning of Duitse keizer eigenlijk weinig te zeggen. De graaf of hertog reageerde
namelijk vooral samen met de gewestelijke Staten. Dit waren vertegenwoordigers van de geestelijkheid, adel en de
stedelijke burgerij uit een bepaald gewest.
Er was dus geen centraal bestuur, maar de gewesten hadden grote zelfstandigheid.
In de 15e en 16e eeuw wordt inde Nederlanden de positie van de stedelijke burgerij steeds sterker. Oorzaak ->
toename handel en nijverheid. -> gevolg: stedelijke burgerij wordt rijk, hierdoor moeten zij meer belasting betalen
aan de hoge adel en in ruil hiervoor krijgen zij steeds meer privileges.
Karel V heeft een heel groot deel van Europa in zijn macht, zo ook de zeventien Nederlandse gewesten. Hij vind het
echter helemaal niets dat zij zoveel mogelijk zelf proberen te besturen. Karel V wil centralisatie. Dit vormt echter
een bedreiging voor de privileges van de steden. (centralisatie = allemaal hetzelfde, privileges horen hier dus niet bij)
, 1531: instelling van de drie collaterale raden. Vanuit Brussel ->
1. Raad van State -> Belangrijkste Nederlandse edelen. Zij geven advies over het beleid in de 17 gewesten.
2. Geheime Raad -> Rechtsgeleerden. Opstellen van wetten en toezicht houden op bestuur van gewesten en
steden. -> meeste van invloed op de centralisatie
3. Raad van Financiën -> Hoge edelen en rechtsgeleerden. Uitvoering van en toezicht houden op het financiële
beleid.
1555: Karel V wordt opgevolgd door Filips II. Hij zet het centralisatiebeleid voort, maar het verschil is dat Filips in
Spanje woonden. Hij draagt het dagelijkse bestuur over de Nederlanden over aan een landvoogdes -> Margaretha
van Parma. Zij voert het beleid van Filips uit vanuit Brussel.
Kettervervolgingen in de Nederlanden
In de Nederlanden kreeg de kerkhervormer Calvijn meer aanhangers dan Luther. Volgens Calvijn mag een gelovige
zelf zijn geloof bepalen, zonder toestemming van de overheid.
Ketter = iemand die in zijn geloof afwijkt van het ‘basis’ geloof.
Karel V was het hier totaal niet mee eens en stelde dus in 1550 de bloedplakkaten in. -> wetten waarin staat dat je
de doodstraf krijgt en inbeslagname van goederen als gevolg van:
- Drukken, schrijven, verspreiden en bezitten van ketterse boeken en afbeeldingen.
- Bijwonen van protestantste bijeenkomsten
- Huisvesten van protestanten.
Dit is dus eigenlijk een absolute maatregel.
Filips II zet ook dit beleid van Karel V voort. Veel Nederlanders twijfelden aan de zin van strenge vervolging en waren
bezorgd over de aantasting van hun privileges. -> nu werd ook het geloof gecentraliseerd.
1566: indienen smeekschrift door de lage Nederlandse adel, een verzoek tot matiging van de kettervervolgingen.
Margaretha moet wachten op antwoord van Filips maar beloofd in de tussentijd tijdelijk minder kettervervolgingen.
Hierdoor komen er steeds meer protestantse, calvinistische bijeenkomsten. Zij zien dit als hun kans. Sommige
hiervan lopen uit de hand en dit is de beeldenstorm. (vernielen katholieke gebouwen)
De landvoogd Margaretha is zelf ook katholiek en vind de beeldenstorm helemaal niks. Zij eist daarom trouw van de
Nederlandse edelen. Zij moeten laten zien dat ze achter haar beleid staan.
De hoogste edelman van dat moment is Willem van Oranje en hij weigert dit en vertrekt naar Duitsland, ondanks
dat hij katholiek is.
Filips II is furieus en houdt de Nederlandse Edelen hiervoor verantwoordelijk. Hij stuurt de Hertog van Alva naar de
Nederlanden met 10.000 soldaten om orde op zaken te stellen. Hij wordt de nieuwe landvoogd.
Hij stelt de raad van Beroerten In om beeldenstormers te bestraffen. Zij onthoofden belangrijke mensen die
verantwoordelijk werden gehouden voor de beeldenstorm midden in Brussel. Ze treden hard op. -> veel weerstand,
ook onder katholieken. Men vindt dat het te ver gaat. Veel calvinisten vluchten naar het buitenland.
Het begin van de Nederlandse opstand
Willem van Oranje roept vanuit Duitse ballingschap (niet meer veilig in eigen land) op tot verzet tegen het strenge
optreden van Alva. Dit leidt tot de Nederlandse opstand (1568-1648) -> ookwel tachtig jarige oorlog.
Deze begint bij Heiligerlee. -> daar leveren troepen onder leiding van Lodewijk en Adolf strijd met Spaanse troepen.
In het begin is er weinig steun voor de Opstand. Het waren eigenlijk alleen Willem van Oranje en zijn broers. Ze
hadden gehoopt dat de gewone bevolking hen ook zou helpen. De enige groep die ze wél gaat helpen zijn de
watergeuzen. = Nederlandse calvinisten die na de komst van Alva naar Engeland en de Noord-Duitse kuststeden
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller robinevdh1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.75. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75323 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now