HC Economie P1
Week 1 Schaarste en sociale dilemma’s
Boek: de economische manier van denken 4e druk.
Toets: 30 stellingen en 3 open vragen.
Schaarste: economie is het vak waarin je bestudeert:
- Hoe je talloze behoeften probeert in te vullen
- Met middelen
- Die je slechts in beperkte mate hebt
Schaarste = de spanning tussen behoeften en middelen
Behoefte van mensen:
- Eten en drinken, kleding, onderdak, recreatie.
- Mensen hebben meer wensen dan mogelijkheden zodat er keuzes moeten worden
gemaakt.
Middelen: mensen zetten middelen in om hun behoefte te voorzien
- Vrije goederen
- Economische goederen
Goederen hebben waarde voor mensen = nut
Vrije goederen:
- Een goed waarbij men GEEN productiemiddelen of tijd hoeft op te offeren om het te
produceren. Zon, natuur, lucht.
Economische goederen:
- Als er productiemiddelen of tijd moeten worden opgeofferd om het product voort te
brengen om zo in een behoefte te voorzien. Brood, water, auto etc.
- Opoffering -> alternatieve behoefte niet bevredigen.
Economische goederen zijn schaars
Twee soorten schaarste
- Absolute schaarste: schaarste in dagelijks taalgebruik.
- Relatieve schaarste: schaarste in economische zin.
Opoffering —> alternatieve behoefte niet bevredigen
Goederen hebben dus waarde voor mensen = nut
,Schaarste dwingt tot;
1. Afwegen wat we het belangrijkste vinden
2. Prioriteiten stellen
3. Het maken van keuzes
Een verdiende euro kunnen we slechts 1 keer uitgeven
Sociaal dilemma:
- Een situatie waarin het directe eigenbelang strijdig is met het collectieve belang.
- Meestal is er sprake van een sociaal dilemma als je zou kunnen zeggen: als iedereen
dat zou doen wordt het een rommeltje.
Voorbeelden:
- Prijzenoorlog: als iedereen naar het prijsniveau gaat van de laagste wordt dat de
nieuwe standaard.
Prisoners dilemma:
- Er is een ernstig misdrijf gepleegd. Twee gewapende mannen worden gepakt maar er
is geen bewijs.
- De officier doet elke verdachte een voorstel;
- Als je beide zwijgt krijgt iedereen een lichte straf.
- Als je beide bekent samen vijf.
- Als ik zwijg en hij bekent krijg ik nul straf.
- Als ik beken en hij zwijgt krijg ik straf.
Sociaal dilemma in de praktijk:
- Economie is voor sommigen een moeilijk vak.
- Mogelijkheid voor extra punten
- Je hebt de keuze tussen 0.2 of 0.6 punten erbij.
- Als meer dan 10% van de klas aangeeft er 0.6 punt bij te willen krijgt niemand iets.
Alles van iedereen?
- Stel vruchtbaar grond is van iedereen. Gevolgen-> grond raakt uitgeput.
- Oplossing: Eigendom toekennen.
- Vier typen rechten uit eigendom:
1. Gebruiksrecht
2. Recht om anderen van het gebruik uit te sluiten.
3. Recht op de opbrengsten.
4. Recht op overdracht.
Overdragen van rechten = transactie
Transactiekosten = alle kosten om een transactie tot stand te laten komen en te handhaven.
Eigendom is waardevol:
- Zal er innovatie zin als er geen eigendom is? Nee
- Ga je kennis beschermen of delen.
- Concurreren of samenwerken.
, - En wat doe je bij diefstal.
Andere oplossingen:
- Sociale controle
- Normen en waarden <- opvoeding
- Overleg
- Dwang
Waarom leren we dit?
- Economie gaat over mensen!
- Overal en over van alles
- Als je weet welke elementen een rol spelen kun je deze beïnvloeden
- Eigendom: concurrentiebeding/ geheimhoudingsbeding
- Andere oplossingen: bedrijfscultuur, overlegvormen, sancties.
Leerdoelen:
- Aan het einde van het college kan de student:
- Het begrip schaarste uitleggen
- Het verschil aangeven tussen een vrij goed en een schaars goed
- Uitleggen wat we verstaan onder een sociaal dilemma (met behulp van eigenbelang
en collectief belang)
- Het prisoners dilemma in eigen woorden uitleggen
- Oplossingen benoemen voor een sociaal dilemma
Begrippen
Eigendomsrecht Een bundel rechten, geschreven of
ongeschreven, die bepaalt wat men wel en
niet met goederen mag doen
Goed Iets van waarde
Kosten De waarde van het best opgeofferde
alternatief
Nut De subjectieve waarde van een goed
Opbrengsten De waarde van het gekozen alternatief
Productie Toevoegen van waarde
Schaars goed Een goed waarvoor iets moet worden
opgeofferd
Schaarste De spanning tussen behoeften en
mogelijkheden
Sociaal dilemma Een situatie waarin het directe eigenbelang
strijdig is met het collectieve belang
Transactiekosten Alle kosten die nodig zijn om een transactie
tot stand te laten komen en te handhaven
Vrij goed Een goed waarvoor geen ander goed hoeft
te worden opgeofferd
Winst Het verschil tussen kosten en opbrengsten
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller trkylm. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.48. You're not tied to anything after your purchase.