Na de Franse revolutie is er sprake van veel onrust in Frankrijk. Er spelen ruzies onder de
revolutionairen en Frankrijk is door Napoleon in een oorlog gestort. Deze gebeurtenissen
leveren de gevoelens van teleurstelling op, aangezien ze niet aan de idealen van de
verlichting voldeden. Met de komst van de industriële revolutie werden deze emoties nog
meer versterkt en kunstenaars zoeken een uitweg uit het grimmige alledaagse bestaan.
Deze vlucht krijgt vorm in een verlangen naar het verleden en de ongerepte natuur. Ook
belangstelling voor het individu, gevoelsbeleving, religie ervaring zijn kenmerkend voor deze
tijd. Volgens romantici draait kunst niet om kennis en intellect maar om gevoel en intuïtie.
Landschap vol betekenis
Schrijver Caspar David Friedrich: ‘’De schilder moet niet alleen schilderen wat hij voor zich
ziet, maar ook wat hij in zichzelf ziet’’. Als je niets in jezelf ziet, kan je maar beter ophouden.
Friedrich schilderde landschappen vol religieuze betekenis. Hij meende dat de tastbare
fenomenen van de natuur verschijningen zijn van de ontastbare god. Hij houdt zich bezig
met levensvragen waarin de relatie tussen mens, natuur en god centraal staan. In zijn werk
‘wandelaar boven de zee van wolken’ (703) laat hij zien hoe klein de mens is tegenover de
natuur.
De romantische kunstenaar
De romantiek legt veel nadruk op de originaliteit en de geniale persoonlijkheid van de
kunstenaar. Johann Wolfgang kwam met de uitspraak: ‘’het genie moet zich niet storen aan
voorbeelden of regels, niet de vleugels van anderen gebruiken maar zelf vliegen’’. Met deze
uitspraak ontstond het ideaalbeeld van de kunstenaar die zich niet hield aan burgerlijke
regels en vrij is in zijn kunstzinnige uitingen.
De componist Franz Schubert streeft ernaar om iedere gemoedstand in een zangmelodie te
vertalen. De pianopartij functioneert niet alleen als harmonische ondergrond, maar heeft ook
uitdrukkingskracht. Hij neemt emoties mee in zijn melodieën, waarmee hij veel mensen
raakt.
7.1 Natuurgeweld
Romantici plaatsen de natuur die staat voor alles wat puur, onbedorven en gevoelsmatig is,
tegenover de reden en het rationalistische denken uit de verlichting. De natuur wordt
afgebeeld als een oerkracht dat de mens een nietig klein wezen laat lijken.
Wanhoop op zee
De romantiek staat voor individuele expressie, het uitdrukken van persoonlijke visie en
gevoel. Theodore Gericault schilderde een belangrijk voorbeeld van deze uitdrukking: het
vlot van medusa (705). Het schilderij is gebaseerd op een waargebeurde scheepsramp. Door
de theatrale compositie, de lugubere details en de nadruk op de hulpeloze mens tegenover
de natuur, is dit typisch voor de romantiek. De schilder neemt je mee in verschillende
emoties: linksonder in wanhoop en rechtsboven juist hoop.
Natuurgeweld
De academische tradities schrijven dat landschappen in kunstwerken alleen dienden als
decor voor historische thema’s. In William turners schilderij, sneeuwstorm (706), is de natuur
het hoofdonderwerp geworden. Het getekende schip wordt compleet overweldigd door de
, natuur. William turner vond het belangrijk dat beleving voorop stond. Door zijn
penseelgebruik met brede kwaststreken die als een cycloon om het schip draaien, voel je
alsof je daar daadwerkelijk in de storm zit.
Zonsopgang
Romantische kunstenaars bekritiseren eigentijdse ontwikkelingen en blikken vaak vol
nostalgie terug op het verleden. Om die reden duiken er vaak ruïnes met de architectuur van
oude tijden op in romantische kunst landschappen. Dit is te zien in Frederic Church zijn
schilderij, Syrië aan zee (707). De natuurkrachten hebben hier de leiding.
Duitse componist Richard Strauss breekt met strakke evenwichtige muzikale vormen uit de
klassieke periode. Klankkleur wordt belangrijker. Door technische ontwikkelingen worden
snaarinstrumenten krachtiger en de klank van de blaasinstrumenten soepeler en
gevarieerder. Het doel is dat ze luisteraar wordt overdonderd.
7.1 Sprookjes en mythen
In de romantiek komt het nationalisme op. Oude sprookjes en griezelverhalen worden
herontdekt in de zoektocht naar een nationale of regionale identiteit. De sprookjes worden
gezien als een manier om te ontsnappen uit de werkelijkheid en we zien het terugkomen in
de dans en opera in de 19e eeuw.
Geesten op spitzen
Filippo Taglioni is schrijver van La Sylphide, het eerste romantische ballet. Het was een
verrassend succes. Voor het eerst wordt een hoofdrol door een danseres van begin tot einde
op spitzen gedanst. Spitzen kenden de mensen namelijk nog niet. Wat ook een nieuw deel
was is het ballet blanc, de akte waarin het bovennatuurlijke wordt uitgebeeld, en waarbij de
dansers witte tutu’s dragen.
Sprookjesballet
Choreograaf Marius Petipa wordt gezien als de grondlegger van de Frans-Russische
balletstijl. Hij maakt samen met componist Pjotr het sprookjesballet de schone slaapster,
afgeleid van doornroosje. Vooral de dans onderdelen waarin de plot even stilstaat ligt de
nadruk. De componist behandelde dit ballet als een opera, waarin muziek en handeling een
eenheid vormen.
Mythen en sagen
De Duitse componist Richard Wagner schreef ‘de ring des nibelungen’, een reeks van 4
opera’s gebaseerd op de germaanse Mythologie en Noorse sagen. De componist veranderd
de regels van de opera voorgoed; het orkest begeleidt niet alleen, maar draagt het verhaal
en drukt uit wat de tekst zelf niet kan. Voor de opvoering laat hij een enorm decor bouwen
met een orkestbak. Hierdoor zit het orkest half verschoven onder het toneel, zodat het
publiek nog meer kan opgaan in het verhaal.
7.1 Gothic revival
Doordat veel Europeanen in de 19e eeuw op zoek zijn naar het verhaal van hun nationale
geschiedenis, wordt de gotiek ontdekt. De gotiek is een laat middeleeuwse bouwkunst en is
volop herkenbaar in kerken, kloosters en kastelen. Er was geen scheiding tussen architect
en bouwers, iedereen was bij het bouwproces betrokken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller evidenijs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.51. You're not tied to anything after your purchase.