Summary
Samenvatting Aardrijkskunde havo5: Wereld
- Course
- Level
- Book
samenvatting onderdeel wereld (niet alle ce-stof is hierin uitgewerkt!)
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
Meijertje
Content preview
1.1 Globalisering: one worldGlobalisering: het begrip
Bij aardrijkskunde bedoelen we met globalisering of mondialisering het proces waarbij op
een groot aantal terreinen de verwevenheid tussen gebieden en samenleving op de aarde
toeneemt.
toename van gemiddelde afstand waarover goederen, mensen en kapitaal zich
verplaatsen
hoe het leven van mensen wordt beïnvloed door gebeurtenissen ver weg
Het proces van globalisering heeft invloed op de inrichting en de functie van gebieden.
Technologische vernieuwing stimuleert de globalisering
Globalisering wordt mogelijk gemaakt door de transporttechnologie en informatietechnologie.
Transporttechnologie: om alle technologie die nodig is om het vervoer van
grondstoffen, goederen en mensen mogelijk te maken.
Informatietechnologie: is de technologie die het uitwisselen van informatie mogelijk
maakt.
We leven in het tijdperk van de vierde industriële revolutie. Sinds 1980 zijn drie
ontwikkelingen van belang:
1. Reis- en vervoerstijden zijn enorm gedaald, alles verloopt sneller.
2. Transport en communicatie zijn goedkoper geworden, vooral door de toenemende
capaciteit van schepen en vliegtuigen en de komst van containers.
3. De infrastructuur rond transport en dataverkeer is enorm verbeterd.
Tijd- ruimtecompressie
Door ontdekkingsreizen in de 16e eeuw en de kolonisatie raakte gebieden in de wereld met
elkaar verweven. Na 1990 verliep dit proces op grote schaal heel snel.
Een van de motoren achter dit proces is de multinationale onderneming (worden gesteund
door de verbetering van de transport- en communicatietechnologie).
De relatieve afstand neemt tussen deze gebieden af= tijd- ruimtecompressie.
Verbeteringen van de infrastructuur neigen zich te concentreren in de best ontwikkelde
regio’s.
Met gevolg dat de tijd- ruimtecompressie in het ene gebied veel sneller verloopt dan in het
andere gebied.
, 1.2 Economische globalisering: oorzaken
Multinational: ‘Think global, act local’
Na het instorten van het communisme in de voormalige SU en het toetreden van China tot
de Wereldhandelsorganisatie (wto), is de vrijemarkteconomie het leidende economische
systeem geworden. Het vrijer worden van de wereldhandel is daardoor enorm toegenomen.
Gevolg is dat:
de productie en uitwisseling van goederen en diensten een internationale karakter
krijgen
en dat gebieden economisch steeds hechter verbonden raken
Een gunstige ligging is daarbij wel een belangrijke voorwaarde. Een gunstige ligging wordt
gebaseerd op: loon, kennisniveau, bereikbaarheid, belastingvoordelen en politieke stabiliteit.
Grenzen vervagen
Grenzen met strenge controles en invoerbeperkingen gaan slecht samen met de
globalisering. Onder invloed van de wto wordt de vrijhandel gestimuleerd. Landen schrappen
bijvoorbeeld tariefmuren (hoge importtarieven om eigen productie te beschermen) en
importquota (max importeer hoeveelheid). Een open, vrije markt wordt het eerst gevormd
binnen grote handelsblokken zoals NAFTA (Canada, VS en México) en de EU. Je zag al
eerder dat deze vrijhandel de wereldhandel en de uitwisseling van goederen sterk heeft
bevorderd. Toch zie je dat landen en handelsblokken in tijden van een economische crisis
onmiddellijk protectionistische maatregelen treffen, bedoeld om de eigen economie af te
schermen tegen de buitenlandse concurrentie.
De productieketen wordt uitgerekt
Vroeger werd een product helemaal gemaakt in 1 bedrijf, tegenwoordig is dat veel minder.
Arbeidsintensieve delen van het proces worden bijvoorbeeld in lagelonenlanden uitgevoerd.
Het gevolg is dat de productieketen (route die wordt afgelegd door producten) wordt
verspreid over een groot gebied. En dat een groot deel van de wereldhandel vindt plaats
tussen de verschillende onderdelen van de multinational. Daardoor zijn de handel en het
vervoer veel sneller gegroeid dan de productie. Mno’s spreiden wereldwijd productie en
research, maar ze zoeken ook internationale afzetmarkten.
Brazilië, Rusland, India, China: BRIC-landen
, 1.3 Economische globalisering: gevolgen
De triade bedreigd?
Als je de internationale goederen- en kapitaalstromen bekijkt, zie je dat deze vooral verloopt
tussen drie economische kerngebieden in de wereld: Noord-Amerika, de EU en Japan.
Deze drie beheersen de wereldeconomie en worden de triade genoemd. Maar hun
mondiale netwerk wordt bedreigd. De invloed van landen in de semiperiferie neemt toe.
Vooral in Azië. In dat verband wordt er wel van een global shift gesproken.
Tegenwoordig verdwijnen in de westerse landen naast onderdelen van de maakindustrie ook
‘witteboorden banen’ naar goedkopere, vooral Aziatische landen.
De ruimtelijke gevolgen van globalisering
Geografische gevolgen van deze snelle globalisering (5):
Na 1980 ontstaat een nieuwe internationale arbeidsverdeling. Deze verdeling laat
grofweg zien welke taken (grondstoffenleverancier, industrieel productiecentrum,
dienstverlener) elk deel van het wereldsysteem voor zijn rekening neemt.
Door verplaatsing van een deel van de maakindustrie vanuit het centrum naar de
semi periferie en de periferie, verschuift dit ruimtelijk patroon. Landen zoals India,
Vietnam en Indonesië vormen aantrekkelijke vestigingsplaats voor multinationals.
Het verschil in loon is het belangrijkste oorzaak voor dit proces.
Naast het verplaatsen van de maakindustrie naar de (semi)periferie, proberen mno’s
ook regionale en nationale markten in deze gebieden te veroveren. Een bedrijf als
IKEA verplaats niet alleen hele productieafdelingen naar China, maar zet er
tegelijkertijd een keten van winkels op.
Van uitschuiven naar doorschuiven. De locatie van bedrijven wordt steeds sneller
aangepast aan de gewijzigde regionale of lokale situatie. In Azië hoppen bedrijven
van landen waar de lonen en belastingen stijgen, naar gebieden die nog goedkoper
zijn. Na 2015 keren sommige fabrieken overigens ook weer terug naar de westerse
landen. Het gaat vooral om bedrijven die hun goederen snel op de markt willen
brengen zoals modegevoelige kleding of sportschoenen (deze terugkeer gaat vaak
samen met robotisering van de productie, de banen keren dus niet echt terug).
Mno’s beperken zich steeds meer tot hun core business. Alle andere activiteiten
worden afgestoten en zo nodig ingehuurd. Zo werken vrijwel alle grote westerse
kledingmerken in Bangladesh met een netwerk van onderaannemers.
Globalisering is tot in de uithoeken van de wereld merkbaar. Als de spanningen in het
Midden-Oosten oplopen, stijgt niet alleen de benzineprijs aan de pomp in Utrecht
maar ook in Chicago en Lima.
Economische globalisering leidt vaak tot grotere sociale en regionale ongelijkheid.
Meedoen of niet?
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Meijertje. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.78. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67866 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now